1. Vậy xơ gan là gì?

Xơ gan là kết quả của quá trình tổn thương gan lâu dài, thường xuyên, có tính chất lan tỏa và không thể phục hồi.

Quá trình hình thành lên xơ gan như sau: Viêm gan, hoại tử tế bào nhu mô, tăng sinh xơ của tổ chức liên kết, hình thành hạt tái tạo từ tế bào gan nguyên vẹn, đảo lộn cấu trúc gan, hình thành u cục trong nhu mô gan, gan mất dần chức năng.

Xơ gan là kết quả của quá trình viêm gan kéo dài

2. Các giai đoạn phát triển xơ gan

Dựa trên mức độ xơ hóa gan mà chia xơ gan thành 4 giai đoạn phát triển, với triệu chứng, tiên lượng và điều trị khác nhau.

2.1. Giai đoạn 1

Giai đoạn này, gan chưa xuất hiện xơ nhưng tế bào gan bị nhiễm trùng, viêm và tổn thương, đồng thời xuất hiện các mô liên kết bất thường. Các mô này dần ngăn chặn con đường trao đổi chất trong gan.

Giai đoạn này chưa có nhiều triệu chứng và triệu chứng cũng không rõ ràng như: chán ăn, mệt mỏi, ngứa da… Nếu phát hiện và điều trị sớm giai đoạn này thì tỉ lệ chữa khỏi cao.

2.2. Giai đoạn 2

Giai đoạn 2 xơ gan đặc trưng bởi tình trạng viêm nhiễm nặng và mô gan tổn thương đã hình thành xơ sẹo. Các xơ sẹo này chứa các tế bào bất hoạt, với lượng chưa nhiều nhưng dần chiếm chỗ của tế bào khỏe mạnh.

Dấu hiệu bệnh xơ gan giai đoạn 2 chưa xuất hiện rõ do tế bào khỏe mạnh vẫn có thể làm việc thay thế tế bào xơ hóa. Song nếu không phát hiện sớm, bệnh sẽ tiến triển nhanh và nguy hiểm.

2.3. Giai đoạn 3

Tình trạng xơ gan ở mức báo động, các tế bào gan bị tổn thương nghiêm trọng, hình thành các cầu xơ với lượng tế bào xơ hóa lớn. Các cầu xơ gây liên kết bất thường, ảnh hưởng lưu thông máu, gây xung huyết.

Giai đoạn này đã xuất hiện nhiều triệu chứng rõ ràng của bệnh xơ gan như: Vàng da, chán ăn, sụt cân, buồn nôn, nôn,… Ngoài ra, tình trạng sung huyết gan do xơ gan có thể tổn thương đến thận và gây biến chứng.

2.4. Giai đoạn 4

Giai đoạn 4 là giai đoạn cuối cùng, nguy cấp nhất của bệnh, khi số lượng mô tổn thương và xơ hóa chiếm tới 70 – 90%, gan không thể hoạt động bình thường.

Khả năng điều trị khỏi xơ gan giai đoạn 4 là rất thấp, các phương pháp điều trị chỉ can thiệp giảm biến chứng và đau đớn cho bệnh nhân.

Hình ảnh gan khỏe mạnh và gan bị xơ

3. Nguyên nhân gây xơ gan

Xơ gan do nhiều nguyên nhân, nhưng phổ biến là các nguyên nhân sau:

3.1. Do biến chứng của bệnh viêm gan virus

Viêm gan virus, đặc biệt là viêm gan B là nguyên nhân hàng đầu gây xơ gan. Thống kê có đến 20% bệnh nhân viêm gan B biến chứng thành xơ gan.

3.2. Do lạm dụng rượu bia

Lạm dụng rượu bia, nước uống có hại khiến gan tổn thương nghiêm trọng, lâu dài, làm việc quá sức, là nguyên nhân gây xơ gan chỉ sau viêm gan virus. Thống kê cho thấy đến 71.7% nam giới xơ gan ở Việt Nam là do rượu bia.

Xơ gan do lạm dụng rượu bia

3.3. Do gan nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ là bệnh thường thấy ở cuộc sống hiện đại, cũng là nguyên nhân phổ biến gây xơ gan. Các mô mỡ tích tụ nhiều trong gan gây viêm và hình thành mô sẹo xơ hóa nguy hiểm.

3.4. Do ứ mật

Mật ứ đọng có thể do viêm tắc đường mật, cũng tác động tổn thương đến tế bào gan. Tình trạng này kéo dài là nguyên nhân dẫn đến xơ gan.

3.5. Do nhiễm độc

Gan nhiễm độc do tiếp xúc hóa chất độc hại (urethane, phosphor, DDT, tetraclorocarbon…) hay thuốc trị bệnh (methotrexate, phenylbutazon, isoniazid,…).

Bên cạnh đó cũng có nhiều nguyên nhân gây xơ gan ít gặp hơn như: do xung huyết, lách to, ký sinh trùng, sán,…

4. Triệu chứng xơ gan điển hình

Xơ gan làm ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng gan, sau đó là các cơ quan bộ phận khác như thận, mạch máu,… nên triệu chứng điển hình là hậu quả của tác động này.

Giai đoạn xơ gan còn bù (giai đoạn 1, 2, 3), các triệu chứng lâm sàng thường không rõ, triệu chứng nhẹ như:

- Ăn không ngon, chán ăn gây sụt cân nhanh chóng.

- Đầy bụng, buồn nôn và đau tức vùng bụng.

- Ngứa chân tay, lưng, có thể ngứa toàn cơ thể.

- Cơ thể mệt mỏi.

- Vàng da, vàng mắt.

Xơ gan gây vàng da

Giai đoạn mất bù (giai đoạn 4), xơ gan khiến chức năng gan suy yếu rõ rệt, các triệu chứng cũng rõ ràng, điển hình hơn như:

- Đau hạ sườn phải: Đau từng cơn trong ngày, mỗi cơn ngắn.

- Vàng da, có thể lan đến mắt, móng tay.

- Sưng phù vùng chân, bụng (cổ trướng) gây đau đớn, khó thở, xuất huyết.

- Tình trạng chảy máu: chảy máu cam, chảy máu chân răng…

5. Xơ gan nguy hiểm thế nào?

Xơ gan nếu không được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, bệnh sẽ phát triển nhanh đến giai đoạn cuối, gan không thể hoạt động và gây nhiều biến chứng nguy hiểm.

Các biến chứng này đều có thể khiến bệnh nhân tử vong:

- Xuất huyết tiêu hóa: đi ngoài phân đen, ói ra máu.

- Nhiễm trùng: nhiễm trùng dịch báng, nhiễm trùng máu, viêm phổi,… kéo dài gây suy thận, hôn mê gan,…

- Bệnh não gan: Ý thức không tỉnh táo, hay ngủ gật, lơ mơ, tay chân run rẩy.

- Ung thư gan: Theo thống kê, xơ gan chiếm 80% trường hợp ung thư gan nguyên phát.

6. Phương pháp phòng ngừa xơ gan

Cho tới nay, vẫn chưa tìm được phương pháp điều trị triệt để, hiệu quả bệnh xơ gan, mà biến chứng của bệnh lại vô cùng nguy hiểm, do đó, phòng ngừa là việc quan trọng nhất.

Mỗi người cần có ý thức phòng ngừa xơ gan cho mình và gia đình, thực hiện:

- Tiêm phòng vaccine viêm gan B, C.

- Dự phòng điều trị viêm gan cấp và mạn tính.

- Hạn chế sử dụng rượu bia, chất kích thích.

- Điều trị tốt bệnh đường mật, sán lá gan.

- Thận trọng khi dùng thuốc trị bệnh.

- Tầm soát, xét nghiệm kiểm tra sớm xơ gan nếu nghi mắc.

- Nâng cao sức khỏe, dinh dưỡng lành mạnh để bảo vệ gan.

Trên đây là những thông tin bệnh học cơ bản về bệnh xơ gan, hi vọng sẽ giúp bạn đọc trang bị kiến thức cần thiết bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.

Mọi thắc mắc cần hỗ trợ về xơ gan, điều trị hay các vấn đề sức khỏe, hãy liên hệ với MEDLATEC để được tư vấn kịp thời nhé.