1. Thế nào là bệnh lây qua đường hô hấp?

Các bệnh lây qua đường hô hấp là nhóm bệnh do virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng gây ra, truyền từ người này sang người khác thông qua các con đường chính:

• Hít phải giọt bắn có mang mầm bệnh ở trong không khí.
• Chạm tay vào bề mặt nhiễm khuẩn sau đó đưa tay lên mắt, mũi, miệng.
• Tiếp xúc gần với người bệnh qua các động tác như ôm hôn, bắt tay, dùng chung đồ dùng cá nhân,...

2. Triệu chứng thường thấy ở các bệnh lây qua đường hô hấp 

Có rất nhiều bệnh có thể lây truyền qua đường hô hấp, trong đó một số bệnh thường gặp nhất bao gồm:

2.1. Cảm cúm

Cảm cúm là bệnh do virus cúm gây ra, có tính chất bùng phát theo mùa. Khi bị cảm cúm, người bệnh gặp phải triệu chứng như:

• Sốt nhẹ hoặc sốt cao, toàn thân đau nhức.
• Ho khan, sổ mũi, nghẹt mũi.
• Cơ thể mệt mỏi, chán ăn.

Thông thường, cảm cúm có thể tự khỏi sau 5 - 7 ngày, nhưng với trẻ em, người già hoặc người có bệnh nền, bệnh có thể gây biến chứng như viêm phổi, viêm phế quản,...

Người bệnh bị sổ mũi, mệt mỏi do cảm cúm

2.2. Viêm phổi 

Viêm phổi là tình trạng phổi bị nhiễm trùng do vi khuẩn, virus hoặc nấm. Một số trường hợp viêm phổi có thể xảy ra sau khi mắc cúm, do sức đề kháng suy giảm. Các triệu chứng dễ gặp ở bệnh nhân viêm phổi gồm:

• Sốt cao, rét run.
• Ho nhiều, có thể ho ra đờm hoặc máu.
• Khó thở, thở nhanh, đau tức ngực.

Nếu không điều trị kịp thời, viêm phổi có thể dẫn đến suy hô hấp, thậm chí tử vong, nhất là ở trẻ nhỏ và người cao tuổi.

2.3. Lao phổi 

Tác nhân chính gây nên lao phổi là vi khuẩn lao Mycobacterium tuberculosis. Triệu chứng thường thấy ở bệnh lao phổi gồm:

• Ho trên 2 tuần, ho kèm theo tình trạng ra máu.
• Chán ăn.
• Sụt cân nhanh.
• Sốt nhẹ về chiều.
• Đổ mồ hôi trộm vào buổi đêm.

Trong các bệnh lây qua đường hô hấp thì lao phổi là bệnh mạn tính, có tốc độ lây lan nhanh chóng, cần được phát hiện sớm để điều trị triệt để, ngăn chặn nguy cơ lây lan trong cộng đồng.

2.4. Viêm họng, viêm amidan

Viêm họng và viêm amidan là những bệnh đường hô hấp trên phổ biến, dễ gặp ở trẻ em. Bệnh thường khởi phát sau khi nhiễm lạnh hoặc bị virus, vi khuẩn tấn công. Các triệu chứng chính thường gặp ở viêm họng, viêm amidan gồm:

• Ho khan, khàn tiếng
• Đau rát họng, khó nuốt.
• Sốt nhẹ hoặc sốt cao.

2.5. Viêm xoang

Viêm xoang hình thành khi niêm mạc xoang bị viêm, thường do nhiễm virus, vi khuẩn sau cảm lạnh hoặc do dị ứng. Do viêm xoang nên người bệnh sẽ gặp tình trạng:

• Nghẹt mũi, mũi chảy dịch màu vàng hoặc màu xanh.
• Đau nhức vùng trán, má, hốc mắt.
• Cảm giác nặng đầu, mệt mỏi.

Viêm xoang gây đau nhức hốc mắt

2.6. COVID-19 

COVID-19 là bệnh gây nên bởi virus SARS-CoV-2. Virus này có khả năng lây lan mạnh mẽ. Bệnh có thể lây khi tiếp xúc gần hoặc qua không khí trong không gian kín. Triệu chứng COVID-19 rất đa dạng:

• Ho, sốt, đau họng, mất khứu giác hoặc vị giác.
• Đau mỏi cơ, khó thở.
• Một số trường hợp nặng có thể suy hô hấp, viêm phổi cấp.

So với các bệnh lây lan qua đường hô hấp khác, COVID-19 để lại nhiều hậu quả lâu dài cho sức khỏe hơn, điển hình là hội chứng hậu COVID gây mệt mỏi kéo dài, khó thở, giảm trí nhớ,...

3. Nguyên nhân và triệu chứng dễ gặp ở các bệnh lây lan qua đường hô hấp

Hiểu được nguyên nhân và nhận diện đúng triệu chứng các bệnh lây qua đường hô hấp sẽ giúp người bệnh điều trị hiệu quả hơn:

3.1. Nguyên nhân mắc bệnh lây qua đường hô hấp

Nguyên nhân chính khiến một người bị mắc bệnh lây qua đường hô hấp gồm:

• Virus: chiếm tỷ lệ cao nhất, điển hình như virus cúm, adenovirus, rhinovirus, coronavirus,...
• Vi khuẩn: gây nên các bệnh như viêm phổi do phế cầu khuẩn, viêm họng liên cầu,...
• ký sinh trùng, nấm: ít gặp hơn nhưng cũng có thể gây nên bệnh đường hô hấp.

Các yếu tố sau thúc đẩy nguy cơ mắc phải nhóm bệnh này:

• Môi trường đông đúc.
• Không gian kín.
• Thời tiết thay đổi thất thường hoặc quá lạnh.
• Sức đề kháng yếu, nhất là trẻ em và người cao tuổi.
• Thói quen xấu: hút thuốc lá, thức khuya, ăn uống thiếu dinh dưỡng.

3.2. Triệu chứng thường gặp ở bệnh lây qua đường hô hấp

Các bệnh lây qua đường hô hấp có nhiều dạng khác nhau, tuy nhiên chúng thường có những dấu hiệu chung như: 

• Triệu chứng nhẹ:

- Nghẹt mũi, sổ mũi, hắt hơi.

- Ho khan hoặc có đờm.

- Đau rát họng, khàn tiếng.

- Mệt mỏi, đau đầu nhẹ.

• Triệu chứng nặng cần thăm khám ngay:

Một số bệnh hô hấp nghiêm trọng có thể tiến triển nặng với các triệu chứng cảnh báo sau:

- Sốt cao liên tục, khó hạ nhiệt.

- Khó thở, thở gấp hoặc thở rít.

- Ho kéo dài, ho ra máu, đờm đặc màu xanh hoặc vàng.

- Đau tức ngực, tim đập nhanh.

- Sụt cân, suy kiệt, chán ăn.

- Môi hoặc mặt tím tái, lơ mơ, co giật (cảnh báo tình trạng cấp cứu).

Người bệnh nội soi họng chẩn đoán bệnh lây qua đường hô hấp

4. Tính chất nguy hiểm và cách phòng ngừa các bệnh lây lan qua đường hô hấp

Các bệnh lây qua đường hô hấp thường khởi phát với triệu chứng nhẹ, nhưng nếu chủ quan, chúng có thể tiến triển nặng, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Hiểu được tính chất nguy hiểm của bệnh và áp dụng biện pháp phòng ngừa đúng cách sẽ giúp sức khỏe được bảo vệ tốt nhất.

4.1. Tính chất nguy hiểm

Nếu không điều trị, kiểm soát tốt triệu chứng, bệnh lây lan qua đường hô hấp có thể dẫn đến các biến chứng như: 

• Viêm phế quản, viêm phổi nặng.
• Viêm tai giữa, viêm xoang.
• Hen phế quản bùng phát.
• Nhiễm trùng huyết, suy hô hấp cấp.

Đặc biệt, đối với bệnh lao phổi và COVID-19, người bệnh có thể bị sẹo phổi, suy giảm chức năng hô hấp lâu dài, giảm chất lượng cuộc sống.

4.2. Phương pháp phòng ngừa

Để giảm thiểu nguy cơ bị lây nhiễm bệnh qua đường hô hấp, bạn cần: 

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.
• Dùng tay hoặc giấy che miệng khi ho, khi hắt hơi.
• Vệ sinh không gian sống sạch sẽ, luôn mở cửa nhà cho thông thoáng.
• Ăn đa dạng dinh dưỡng nhưng đặc biệt tăng cường rau xanh và trái cây.
• Uống đủ 2 lít nước/ngày và đảm bảo ngủ đủ giấc.
• Duy trì tập thể dục hàng ngày tối thiểu 30 phút.

Một số bệnh lây qua đường hô hấp có thể phòng ngừa bằng vắc xin như cúm mùa, lao (BCG), viêm phổi do phế cầu khuẩn, COVID-19,... Tiêm chủng là cách tốt nhất để giảm nguy cơ mắc bệnh và xảy ra biến chứng nặng.

Các bệnh lây qua đường hô hấp có tốc độ lây lan nhanh, dễ bùng phát dịch và gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe cộng đồng. Nếu có dấu hiệu nghi ngờ bệnh như đã nói đến ở trên, quý khách hàng có thể liên hệ Hotline 1900 56 56 56, đặt lịch khám cùng bác sĩ chuyên khoa của Hệ thống Y tế MEDLATEC.