1. Máu toàn phần

Hiện nay, lượng máu được lưu trữ tại ngân hàng máu chủ yếu là từ các tình nguyện viên. Những người tham gia hoạt động hiến máu tình nguyện yêu cầu phải có sức khỏe tốt, không bị những bệnh nguy hiểm, mạn tính, nhiễm trùng lây truyền qua đường máu. Ngoài ra, máu được hiến cũng được phân loại theo nhóm trước khi lưu trữ. 

Máu toàn phần là máu được lấy trực tiếp từ người hiến. Máu thu được sẽ trải qua quá trình xử lý để bảo quản, nhưng không loại bỏ các thành phần chính của máu. Máu toàn phần có chứa tất cả các thành phần của máu như hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu, huyết tương. Ngoài ra, trong máu toàn phần còn có chứa nhiều thành phần khác không cần thiết nên loại này rất ít được sử dụng. 

Những trường hợp được chỉ định truyền máu toàn phần thường là bệnh nhân mất máu cấp tính do tai nạn, chấn thương, đại phẫu thuật, xuất huyết tiêu hóa, sản khoa. Hoặc trường hợp bệnh nhân cần nhận máu với đầy đủ các thành phần trong thời gian nhanh nhất có thể. 

Nhân viên y tế đang tiến hành lấy máu từ người hiến

2. Các chế phẩm từ máu dòng hồng cầu 

Đối với dòng hồng cầu, những chế phẩm sẽ bao gồm: 

Hồng cầu lắng 

Máu sau khi thu từ tình nguyện viên sẽ tiến hành ly tâm hoặc để lắng xuống. Khi đó máu sẽ tách làm 2 phần là huyết tương ở trên còn phần lắng xuống dưới đáy là hồng cầu lắng. Như vậy, hồng cầu lắng là máu toàn phần sau đi khi loại bỏ huyết tương và những thành phần khác như bạch cầu, tiểu cầu.

Việc truyền chế phẩm từ máu hồng cầu lắng thường nhằm mục đích cải thiện chức năng tuần hoàn và khả năng vận chuyển oxy thường được chỉ định với những bệnh nhân thiếu máu nặng, mất máu nhiều do chấn thương hoặc phẫu thuật.

Khối hồng cầu có dung dịch bảo quản 

Đây cũng là một trong các chế phẩm từ máu với khối hồng cầu đậm đặc, ngoài ra được bổ sung thêm dung dịch bảo quản theo hàm lượng quy định để cải thiện chất lượng hồng cầu. So với hồng cầu lắng, khối hồng cầu có dung dịch bảo quản có tỷ lệ hematocrit thấp hơn, dao động từ 50-70%. Tuy nhiên, lượng hemoglobin (Hb) vẫn đảm bảo tối thiểu là 10g/100ml máu toàn phần được điều chế. Nếu được bảo quản ở nhiệt độ từ 2 - 6 độ C, chế phẩm này có thể sử dụng trong vòng 42 ngày kể từ thời điểm lấy máu. 

Khối hồng cầu rửa 

Sau khi thu thập, máu toàn phần sẽ trải qua quá trình rửa bằng dung dịch đẳng trương (natri clorua 0,9%) để loại bỏ huyết tương. Chế phẩm thu được sau đó sẽ được pha loãng với một trong ba loại dung dịch sau đây: 

• Dung dịch muối đẳng trương. 
• Dung dịch bảo quản. 
• Huyết tương đã được điều chế.

Tỷ lệ Hb trung bình trong khối hồng cầu rửa là từ 50 - 70%, được đóng gói 100ml cho mỗi đơn vị. Tùy theo điều kiện bảo quản mà thời gian sử dụng chế phẩm hồng cầu rửa sẽ khác nhau. 

• Nếu nhiệt độ bảo quản từ 2 - 6 độ C và xử lý ở hệ thống hở thì thời gian dùng là 24 giờ sau khi điều chế còn nhiệt độ từ 20 - 24 độ C thì thời gian rút ngắn trong vòng 6 giờ. 
• Nếu hồng cầu được xử lý trong hệ thống kín và có bổ sung dung dịch bảo quản, cũng như được bảo quản ở nhiệt độ từ 2 đến 6 độ C, thì chúng có thể được sử dụng trong thời gian lên đến 14 ngày. 

Các chế phẩm từ máu dòng hồng cầu có thành phần chính là hồng cầu

Khối hồng cầu lọc bạch cầu 

Máu sau khi thu thập được xử lý để lấy khối hồng cầu đậm đặc thì sẽ tiến hành thêm bước lọc bạch cầu, được thực hiện trong thời gian 72 giờ tính từ thời điểm lấy máu từ tình nguyện viên. Sau khi lọc, số lượng bạch cầu trong chế phẩm không còn hoặc tồn tại một lượng rất ít, < 1 triệu tế bào trong mỗi đơn vị hồng cầu.

Khối hồng cầu đông lạnh 

Khối hồng cầu đông lạnh là phần hồng cầu đậm đặc được thu thập và xử lý bằng cách bổ sung dung dịch bảo vệ chứa glycerol. Sau đó, chúng được bảo quản trong môi trường đông lạnh ở nhiệt độ âm 60 độ C trở xuống.

Với chế phẩm này, trước khi truyền vào cơ thể người thì rã đông đồng thời tiến hành rửa và loại bỏ dung dịch bảo vệ sau đó pha loãng với dung dung muối đẳng trương hoặc dung dịch bảo quản hồng cầu. 

3. Các chế phẩm từ máu dòng tiểu cầu 

Các chế phẩm từ máu dòng tiểu cầu bao gồm: 

• Khối tiểu cầu điều chế từ đơn vị máu toàn phần: Được kiến nghị sử dụng trong thời gian không quá 5 ngày kể từ khi lấy do tiểu cầu có đặc tính kết dính với điều kiện bảo quản từ 20 - 24 độ C kèm theo lắc liên tục. Thường được chỉ định với những bệnh nhân bị bệnh bạch cầu cấp tính, tiểu cầu,… hoặc dự phòng nhiễm trùng huyết, bệnh nhân mới bắt đầu hóa trị.
• Khối tiểu cầu được gạn tách từ người hiến máu: Là chế phẩm được lấy trực tiếp từ người hiến máu thông qua máy tách tế bào tự động. Phương pháp này chỉ lấy tiểu cầu của người hiến, phần còn lại sẽ trả lại vào vòng tuần hoàn của cơ thể trong quá trình truyền máu. 

4. Chế phẩm từ máu khối bạch cầu hạt trung tính 

Máu toàn phần sẽ được điều chế để thu khối bạch cầu hạt trung tính hoặc gạn tách trực tiếp từ người hiến. Đây là chế phẩm chứa khối tiểu cầu đậm đặc, trong đó mỗi đơn vị có chứa khoảng 10 tỷ bạch cầu hạt trung tính.

Nhân viên y tế đang tiến hành điều chế máu (hình minh họa)

5. Các chế phẩm từ máu dòng huyết tương 

Đối với chế phẩm từ máu dòng huyết tương có 2 loại phổ biến là: 

• Huyết tương: Là chế phẩm từ máu đã được loại bỏ các loại tế bào máu. Huyết tương có thể được điều chế từ máu toàn phần hoặc gạn tách trực tiếp từ người hiến. Nếu huyết tương không được sử dụng ngay sau khi thu thập sẽ được bảo quản đông lạnh (sản phẩm này gọi là huyết tương đông lạnh). 
• Tủa lạnh: Phần kết quả thu được trong quá trình tan đông huyết tương ở nhiệt độ từ 10 độ C trở xuống là sản phẩm của quá trình này. Mỗi đơn vị tủa lạnh sẽ có chứa các thành phần gồm yếu tố đông máu VIII, fibrinogen và Von Willebrand. Vì vậy, chế phẩm này thường được chỉ định với những trường hợp bị bệnh hemophilia A, thiếu fibrinogen hoặc người mắc Von Willebrand. 

Chế phẩm từ máu dòng huyết tương

Các chế phẩm từ máu là sản phẩm được xử lý từ máu toàn phần hoặc máu trực tiếp lấy từ cơ thể người hiến. Mỗi chế phẩm sẽ có những công dụng riêng phù hợp với từng vấn đề sức khỏe mà người bệnh gặp phải. Chỉ định truyền máu hay chế phẩm từ máu cần phải theo y lệnh của bác sĩ chuyên khoa. 

Ngoài ra, trong quá trình truyền vào cơ thể, người bệnh cần được theo dõi bởi cán bộ y tế. Nếu có bất kỳ dấu hiệu không bình thường nào, người nhà cần thông báo ngay với bác sĩ để có hướng xử lý kịp thời. 

Để được tư vấn sức khỏe hoặc đặt lịch thăm khám với bác sĩ chuyên khoa tại MEDLATEC, hoặc đặt lịch lấy mẫu xét nghiệm tận nơi, quý khách hãy gọi đến số 1900 56 56 56, Tổng đài viên sẽ hỗ trợ.