1. Các giai đoạn phát triển của thai nhi

Thai kỳ thường kéo dài khoảng 40 tuần và các giai đoạn phát triển của thai nhi được chia thành ba tam cá nguyệt (trimester).

Tam cá nguyệt thứ nhất (3 tháng đầu)

Đây là giai đoạn quan trọng đánh dấu quá trình các cơ quan cơ bản của thai nhi bắt đầu hình thành, cụ thể: 

• Tuần 1-2: Trong hai tuần đầu tiên, cơ thể người phụ nữ chuẩn bị cho quá trình thụ thai. Trứng rụng và sẵn sàng để được thụ tinh;
• Tuần 3-4: Khi tinh trùng gặp trứng, quá trình thụ tinh diễn ra, tạo thành hợp tử. Hợp tử di chuyển vào tử cung và bám vào niêm mạc tử cung, bắt đầu phát triển thành phôi thai;
• Tuần 5-6: Tim thai bắt đầu đập vào khoảng tuần thứ 6. Hệ thần kinh trung ương bắt đầu hình thành. Các chồi chi cũng xuất hiện, đặt nền móng cho tay và chân sau này;
• Tuần 7-8: Các cơ quan nội tạng như gan, thận, phổi bắt đầu hình thành. Khuôn mặt của thai nhi dần rõ nét với mắt, mũi và miệng;
• Tuần 9-13: Thai nhi bắt đầu cử động nhẹ, mặc dù mẹ chưa cảm nhận được. Các cơ quan sinh dục bắt đầu phát triển, nhưng chưa thể xác định giới tính qua siêu âm. Đến tuần thứ 13, thai nhi dài khoảng 7-8 cm và nặng khoảng 23-25 gram.

Các cơ quan cơ bản của thai nhi bắt đầu phát triển trong tam cá nguyệt đầu tiên 

Tam cá nguyệt thứ 2 (3 tháng giữa)

Giai đoạn này, thai nhi phát triển nhanh chóng về kích thước và chức năng bao gồm các mốc sau: 

• Tuần 14-16: Hệ xương bắt đầu cứng lại và cơ bắp phát triển. Mẹ có thể bắt đầu cảm nhận được những cử động nhẹ của bé;
• Tuần 17-20: Thai nhi có thể nghe được âm thanh từ bên ngoài và phản ứng lại. Lúc này, thai nhi dài từ 14-17cm và nặng khoảng 150-300gram;
• Tuần 21-24: Các giác quan như thị giác, thính giác, vị giác và xúc giác tiếp tục phát triển. Da của thai nhi vẫn còn mỏng, nhưng bắt đầu hình thành lớp mỡ dưới da;
• Tuần 25-27: Phổi của thai nhi bắt đầu sản xuất surfactant, một chất giúp phổi hoạt động hiệu quả sau khi sinh. Thai nhi có thể mở và nhắm mắt và phản ứng với ánh sáng.

Tam cá nguyệt thứ ba (3 tháng cuối)

Giai đoạn cuối cùng này, thai nhi hoàn thiện các cơ quan và tăng cân nhanh chóng để sẵn sàng chào đời và gặp mẹ:

• Tuần 28-32: Thai nhi tăng cân nhanh chóng, khoảng 200 gram mỗi tuần. Não bộ phát triển mạnh mẽ, hình thành các nếp gấp và rãnh. Thai nhi có thể mơ và có chu kỳ ngủ - thức rõ ràng;
• Tuần 33-36: Phổi và hệ tiêu hóa gần như hoàn thiện. Thai nhi tiếp tục tích lũy mỡ dưới da, giúp điều hòa nhiệt độ cơ thể sau khi sinh;
• Tuần 37-40: Thai nhi được coi là đủ tháng từ tuần 37 với cân nặng khoảng 2.8 đến 3.5 kg và chiều cao là 48-51cm. Đầu của bé đã quay xuống dưới, sẵn sàng cho quá trình sinh nở.

2. Các thời điểm khám thai định kỳ

Trong quá trình mang thai, các mẹ bầu cần lưu ý các mốc khám thai định kỳ quan trọng cần thực hiện như sau:

• Tuần 5 đến 8: Khám lần đầu để xác định chính xác có thai hay chưa và thai đã vào tử cung đúng vị trí hay chưa;
• Tuần 12 đến 13: Giai đoạn này rất quan trọng để đánh giá bước đầu về hình thái học thai nhi. Mẹ bầu sẽ được chỉ định thực hiện một số xét nghiệm sàng lọc như: xét nghiệm máu, nước tiểu, xét nghiệm Double test nhằm phát hiện sớm nguy cơ dị tật bẩm sinh hoặc các bất thường về nhiễm sắc thể;

Mẹ bầu cần lưu ý các giai đoạn khám thai trong suốt thai kỳ 

• Tuần 20-24: Khảo sát hình thái học thai nhi và kiểm tra một số chỉ số sức khỏe của mẹ như nguy cơ tiểu đường thai kỳ, huyết áp, nhằm kịp thời can thiệp nếu có dấu hiệu bất thường;
• Tuần 30 đến 32: Theo dõi sự phát triển của thai, đánh giá lượng nước ối, vị trí bánh nhau, tình trạng dây rốn và phát hiện sớm các bất thường về phần phụ của thai như tiền sản giật, rau tiền đạo...

3. Những lưu ý giúp mẹ bầu có một thai kỳ khỏe mạnh

Bên cạnh việc hiểu rõ các giai đoạn phát triển của thai nhi, mẹ bầu bầu cũng cần lưu ý những điều quan trọng sau đây để có một thai kỳ khỏe mạnh:

• Chế độ dinh dưỡng: Mẹ bầu nên ăn đa dạng thực phẩm giàu dưỡng chất như sắt, canxi, vitamin có trong rau xanh, trái cây, thịt cá… Hạn chế đồ ăn nhiều đường, chất béo, tinh bột tinh chế và thức ăn sống. Chia nhỏ bữa ăn trong ngày để dễ tiêu và giảm ốm nghén;

Mẹ bầu cần cung cấp chế độ dinh dưỡng toàn diện trong suốt thai kỳ 

• Giữ lối sống lành mạnh: Nên vận động nhẹ nhàng như đi bộ, tập yoga, thiền… giúp cơ thể dẻo dai, tinh thần thoải mái. Tránh khuân vác nặng để phòng ngừa động thai, đau lưng, mỏi hông và các biến chứng không mong muốn;
• Khám thai định kỳ đầy đủ: Khám thai theo đúng lịch giúp theo dõi sự phát triển của thai nhi, phát hiện sớm dị tật bẩm sinh và các nguy cơ sức khỏe cho mẹ và bé, từ đó có các phương pháp điều trị kịp thời. Vì thế, mẹ bầu nên thăm khám thai ở các mốc quan trọng của thai kỳ.

Việc hiểu rõ các giai đoạn phát triển của thai nhi không chỉ giúp mẹ bầu yên tâm hơn trong suốt thai kỳ mà còn là nền tảng quan trọng để chăm sóc thai nhi đúng cách, phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường và can thiệp kịp thời nếu cần. Từ những tuần đầu hình thành phôi thai đến giai đoạn hoàn thiện cơ quan, mỗi mốc phát triển đều mang ý nghĩa quan trọng, đòi hỏi sự theo dõi cẩn thận và hỗ trợ y tế chuyên sâu.

Nếu bạn đang mang thai và có nhu cầu thăm khám sức khỏe trong suốt thai kỳ, bạn có thể liên hệ tới Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được hỗ trợ và đặt lịch nhanh chóng.