1. Tổng quan về bệnh sỏi mật

1.1. Sỏi mật là bệnh gì?

Sỏi mật là hiện tượng muối canxi, sắc tố mật và lượng cholesterol có trong túi mật kết tinh tạo ra 1 thể rắn giống viên sỏi. Những viên sỏi này thường ẩn mình khá kỹ khiến bệnh nhân khó có thể phát hiện chỉ đến khi bị tắc ống túi mật và xuất hiện các cơn đau do viêm mới nhận biết được tình trạng sức khỏe của cơ thể.

sỏi mật thường khó nhận biết chỉ đến khi bệnh ở mức độ nặng mới có thể phát hiện

Theo các chuyên gia cho thấy nếu bệnh nhân phát hiện kịp thời và điều trị đúng liệu trình có thể chữa trị dứt điểm. Ngược lại, nếu bệnh để lâu sẽ dễ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cụ thể là nhiễm trùng tuyến, ung thư túi mật hoặc viêm túi mật cấp tính và viêm tụy, thậm chí là đe dọa đến tính mạng bệnh nhân.

1.2. Các loại sỏi mật

Sỏi mật được tạo ra từ những thành phần có ở dịch mật. Vì thế, hiện nay người ta xác định được các loại sỏi mật chủ yếu như sau:

• Sỏi cholesterol: thành phần chính của sỏi chính là cholesterol (hàm lượng của cholesterol cao hơn 70%). Sỏi cholesterol là một trong các loại sỏi mật thường gặp nhất, chúng có màu vàng, được tạo ra từ lượng cholesterol thừa không được dịch mật hòa tan với một số thành phần khác.

• Sỏi sắc tố: hay còn gọi là sỏi bilirubin: thành phần chính của sỏi là bilirubin. Khi hàm lượng bilirubin gia tăng quá mức chúng sẽ kết hợp cùng các thành phần khác có trong dịch mật là calci tạo ra nhân sắc tố. Lâu ngày chúng tích tụ lại tạo ra những viên sỏi sắc tố có hình dạng, màu sắc và kích cỡ đa dạng.

• Sỏi hỗn hợp: loại sỏi này chứa 30 - 70% thành phần cholesterol và tỷ lệ còn lại chính là bilirubin.

2. Nguyên nhân làm xuất hiện sỏi mật

Sỏi mật do nhiều nguyên nhân khác nhau tạo nên, xuất hiện chủ yếu ở phụ nữ và người lớn tuổi. Hiện nay, có đến 80% sỏi túi mật xuất hiện bởi nguyên nhân tăng nhanh nồng độ cholesterol trong máu và 20% còn lại có liên quan với tình trạng bất thường của bilirubin và một số yếu tố khác.

2.1. Rối loạn cholesterol

• Do liệu trình giảm cân nhanh chóng dẫn đến việc gan tạo ra cholesterol nhiều hơn thông thường và làm xuất hiện sỏi mật.

• Những tác động làm gia tăng nồng độ cholesterol trong máu không bình thường với tốc độ nhanh chóng.

• Tác dụng phụ của việc sử dụng thuốc tránh thai khiến nồng độ cholesterol trong máu tăng cao và gây ra nguy cơ tích trữ mật trong túi dự trữ.

• Sử dụng quá nhiều thực phẩm có chứa cholesterol cao hoặc các chất béo động vật.

Rối loạn cholesterol là nguyên nhân chủ yếu gây ra các loại sỏi mật 

2.2. Một số yếu tố khác

• Tác nhân chủ yếu là do tình trạng béo phì khiến túi mật bị rỗng và gặp nhiều khó khăn.

• Chế độ ăn uống không điều độ khiến túi mật bị rối loạn điều tiết.

• Uống ít nước mỗi ngày làm cho những chất cặn bã đọng lại trong cơ thể và hình thành nên sỏi mật.

• Thói quen sử dụng chất kích thích và thức uống có hại như bia rượu khiến tế bào gan, mật bị hủy hoại.

• Yếu tố gia đình.

• Sử dụng thuốc có chứa gốc Clofibrate, Estrogen,…

• Người thường xuyên căng thẳng, stress dồn nén lâu ngày khiến dịch mật tiết ra không đảm bảo chất lượng và đẩy nhanh quá trình kết tinh chất rắn tạo ra sỏi mật.

• Những người lười vận động, thường xuyên ngồi nhiều khiến cholesterol kết tủa và là nguyên nhân chủ yếu gây ra sỏi mật.

• Phụ nữ có thai có nguy cơ mắc bệnh bởi tình trạng rối loạn nội tiết tố và túi mật bị suy giảm công suất hoạt động.

• Biến chứng đến từ các bệnh lý như: tiểu đường, thiếu máu tán huyết, xơ gan hay thiếu máu hồng cầu hình liềm,…

• Người mắc bệnh liên quan đến máu có khả năng hủy hoại hồng cầu và làm tăng số lượng bilirubin có trong mật.

3. Triệu chứng của bệnh sỏi mật

3.1. Xuất hiện các cơn đau bụng

Một vài người bệnh sẽ có biểu hiện đau bụng dữ dội ở vị trí hạ sườn phải hoặc vùng thượng vị. Cơn đau thường xảy ra sau bữa ăn, nhất là khi nạp quá nhiều thực phẩm có chứa dầu mỡ. Đôi khi, những cơn đau xảy ra đột ngột vào ban đêm ảnh hưởng đến giấc ngủ khiến cơ thể bị suy nhược nặng nề.

Đau bụng là triệu chứng xuất hiện ở đa số các trường hợp

Khi những viên sỏi kẹt trong cổ túi mật sẽ gây ra những cơn đau diễn ra từ 30 phút đến vài tiếng. Mức độ đau sẽ tăng dần theo tình trạng sức khỏe của bệnh nhân và mức độ ảnh hưởng của sỏi mật.

3.2. Rối loạn hệ tiêu hóa

Sỏi mật chính là tác nhân ngăn cản sự di chuyển của dịch mật đến hệ tiêu hóa và dẫn đến tình trạng khó tiêu, đầy hơi, ngán ăn,… ở người bệnh.

Triệu chứng xuất hiện rõ ràng nhất sau khi bạn ăn hoặc sau khi dùng thực phẩm chứa dầu mỡ. Người bệnh không nên chủ quan mà cần đến các trung tâm y tế thăm khám khi có các triệu chứng sau đây:

• Cơn đau bụng diễn ra trong nhiều giờ và sử dụng các biện pháp giảm đau tại nhà không có kết quả.

• Người bệnh sốt cao hơn 38 độ với các dấu hiệu như đổ mồ hôi, cảm giác ớn lạnh.

• Có cảm giác bụng chướng, nôn ói.

• Da và mắt bị vàng bất thường, đi kèm với biểu hiện ngứa ngáy da rất khó chịu.

4. Chế độ ăn uống của bệnh nhân sỏi mật

Để có thể cải thiện được tình trạng bệnh, bệnh nhân cần phải quan tâm đến chế độ dinh dưỡng của mình, cụ thể như:

4.1. Hạn chế sử dụng chất béo bão hòa

Việc dư thừa hàm lượng cholesterol là nguyên nhân chủ yếu hình thành nên sỏi mật. Vì thế bệnh nhân cần hạn chế cholesterol trong thực đơn hàng ngày. Cụ thể cần hạn chế sử dụng các món ăn như xúc xích, thịt bò, bơ, mỡ động vật, đồ chiên,…

Hạn chế sử dụng chất béo để làm giảm hàm lượng cholesterol có trong cơ thể

4.2. Bổ sung nguồn chất béo tốt

Để bổ sung được hàm lượng chất béo cần cho cơ thể mỗi ngày, bệnh nhân cần sử dụng các loại chất béo tốt dưới đây:

• Dầu oliu: đây là nguồn cung cấp chất béo có lợi và làm giảm cholesterol không cần thiết cho cơ thể.

• Quả bơ: đây là nguồn chất béo tốt giúp tạo ra năng lượng cần cho cơ thể và giúp hấp thu tốt những dưỡng chất khác.

• Các loại hạt: bí ngô, hướng dương, hạt vừng,… giúp bổ sung hàm lượng chất béo cần cho cơ thể và giúp đào thải lượng cholesterol xấu.

• Nhóm cá giàu Omega 3: cá hồi, cá ngừ, cá thu,… có khả năng tăng cường miễn dịch cho cơ thể và hạn chế nguy cơ mắc bệnh sỏi mật.

4.3. Sử dụng thực phẩm giàu chất xơ

Bổ sung đủ lượng chất xơ cần thiết giúp hạn chế khả năng mắc bệnh sỏi mật. Ngoài ra, đây là nguồn dưỡng chất tốt cho cơ thể nhất là hệ tiêu hóa:

• Trái cây và rau xanh có chứa lượng chất xơ dồi dào nhất là các loại quả như mâm xôi, dâu tây,…

• Hạt ngũ cốc, đậu hà lan và gạo lứt,… có chứa hàm lượng chất xơ khá cao, có thể thay cho các loại thực phẩm chứa nhiều đường và đảm bảo dưỡng chất cho cơ thể.

4.4. Uống nhiều nước

Việc uống đủ nước hàng ngày giúp cơ thể thải bỏ được các chất có hại dễ dàng hơn và ngăn ngừa sỏi mật hình thành.

Ngoài ra, việc bổ sung nước còn giúp giảm căng thẳng, tăng cường miễn dịch và giảm thiểu khả năng mắc nhồi máu cơ tim,…

Việc bổ sung đầy đủ lượng nước mỗi ngày giúp đào thải chất độc dễ dàng hơn và tránh hình thành sỏi mật

Sỏi mật là bệnh gây ra nguy hại cho cơ thể nhưng có thể chữa trị dứt điểm nếu phát hiện sớm. Vì thế việc cập nhật kiến thức về các loại sỏi mật và thông tin liên quan bổ ích giúp bệnh nhân cải thiện sức khỏe nhanh chóng, hiệu quả.