1. Đa xơ cứng là bệnh gì?

1.1. Như thế nào gọi là đa xơ cứng?

Trong hệ thần kinh trung ương, tế bào thần kinh hoặc Neuron được xem là những đơn vị nhỏ nhất, đảm nhận nhiều chức năng như: cảm nhận, nhìn, nghe, suy nghĩ,... Mỗi tế bào thần kinh đều cấu tạo từ sợi nhánh, thân tế bào và một sợi trục. Đại đa số sợi trục thần kinh có lớp vỏ myelin chủ yếu  chứa protein và chất béo để tạo ra lớp vỏ ngăn cách. Nhờ có myelin mà tốc độ các tín hiệu điện chuyển động dọc tế bào thần kinh gia tăng.

Người bệnh đa xơ cứng thường bị yếu cơ, gặp vấn đề về vận động

Đa xơ cứng là một dạng bệnh tự miễn có khả năng ảnh hưởng đến tế bào thần kinh ở tủy sống và não. Người bị đa xơ cứng tức là sẽ xảy ra tình trạng viêm nhiễm hoặc hư hỏng myelin khiến cho tín hiệu thần kinh bị gián đoạn từ đó làm sợi thần kinh bị thiệt hại và làm xuất hiện nhiều triệu chứng khác.

1.2. Phân loại bệnh đa xơ cứng

Bệnh đa xơ cứng được phân thành 4 loại:

- Hội chứng cô lập lâm sàng (CIS): đây là đợt đơn lẻ, các triệu chứng đầu tiên thường kéo dài tối thiểu 24 giờ. Trường hợp xuất hiện đợt bệnh khác muộn hơn có thể được chẩn đoán đa xơ cứng tái phát. 

- Đa xơ cứng thường xuyên tái phát (RRMS): Có đến 85% bệnh nhân đa xơ cứng ban đầu được chẩn đoán RRMS. Dạng bệnh này có liên quan đến các đợt xuất hiện triệu chứng mới hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, tiếp sau đó là đợt thuyên giảm với sự biến mất toàn bộ hoặc một phần của triệu chứng bệnh.

- Đa xơ cứng nguyên phát (PPMS): triệu chứng của bệnh ngày càng nặng hơn, không có đợt thuyên giảm sớm hay tái phát. Có một số trường hợp sẽ trải qua thời gian ổn định và sự tiến triển nghiêm trọng của triệu chứng bệnh rồi kết thúc bằng đợt thuyên giảm.

- Đa xơ cứng thứ phát (SPMS): người bệnh thường gặp các đợt tái phát và thuyên giảm rồi sau đó bệnh sẽ tiến triển ổn định dần dần.

2. Quá trình tiến triển và dấu hiệu cảnh báo sự xuất hiện của bệnh đa xơ cứng

2.1. Quá trình bệnh tiến triển 

Hầu hết bệnh nhân bị đa xơ cứng đều sẽ trải qua một đợt bệnh tái phát rồi thuyên giảm. Khi đó, các triệu chứng mới sẽ xuất hiện hoặc tái phát triệu chứng cũ trong nhiều ngày hoặc nhiều tuần liền và thường sau đó sẽ được cải thiện hoàn toàn hoặc một phần hoặc hoàn toàn. 

Chụp MRI giúp chẩn đoán chính xác đa xơ cứng

Nhiệt độ cơ thể tăng lên có thể sẽ khiến cho các triệu chứng đa xơ cứng trầm trọng tạm thời nhưng không phải là đợt tái phát bệnh thực sự. Có khoảng 50% bệnh nhân thuyên giảm tái phát cuối cùng phát triển thành triệu chứng tiến triển ổn định, tùy từng trường hợp mà có thể có hoặc không có thuyên giảm.

Triệu chứng của bệnh sẽ ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn, trong đó có cả vấn đề về dáng đi và khả năng vận động. Giữa các đối tượng bệnh nhân, tỷ lệ tiến triển bệnh là không giống nhau. Có những người trải qua giai đoạn khởi phát một cách từ từ rồi tiến triển ổn định về triệu chứng mà không gặp tình trạng tái phát, lúc này sẽ gọi là đa xơ cứng tiến triển nguyên phát.

2.2. Dấu hiệu cảnh báo bệnh

Tùy thuộc vào số lượng và loại tế bào thần kinh bị tổn thương mà dấu hiệu bệnh ở mỗi bệnh nhân sẽ có sự khác nhau, cụ thể là:

- Mất cảm giác là dấu hiệu sẽ xuất hiện sớm nhất.

- Nhìn thấy 2 hình ảnh của 1 vật bị tách rời nhau ra, mắt nhìn mờ.

- Một bên mắt bất thường và cảm thấy đau khi có hành động làm chuyển động mắt.

- Vấn đề vận động: yếu cơ, chuột rút, co cứng, mất thăng bằng,...

- Vấn đề hệ thống thần kinh tự trị: rối loạn chức năng tình dục, mất kiểm soát ruột và bàng quang.

- Bị trầm cảm.

- Nói lắp.

- Trầm cảm.

3. Hình thức chẩn đoán và điều trị cho bệnh nhân bị đa xơ cứng

3.1. Chẩn đoán bệnh đa xơ cứng

Trường hợp nghi ngờ đa xơ cứng bác sĩ sẽ yêu cầu chụp cộng hưởng từ – MRI tủy sống và não bộ. Thông qua hình ảnh MRI bác sĩ có thể quan sát và nhận biết được các bất thường. Ngoài ra, kỹ thuật MRI cũng giúp phát hiện các tổn thương thần kinh (nếu có). Cũng có trường hợp không phát hiện bất thường qua MRI nhưng lại được chẩn đoán thông qua lặp lại xét nghiệm kiểm tra nhiều lần hoặc theo dõi diễn tiến của bệnh.

Ngay khi nghi ngờ có dấu hiệu đa xơ cứng người bệnh nên khám bác sĩ chuyên khoa ngay để được điều trị hiệu quả

Một số trường hợp đặt biệt, nếu thấy cần thiết, bác sĩ có thể chỉ định thêm những xét nghiệm tăng cường việc chẩn đoán bệnh như :

- Chọc dò dịch não tủy.

- Điện thế đáp ứng.

- Chụp cắt lớp quang học mắt.

3.2. Hình thức điều trị bệnh

Tùy thuộc vào loại đa xơ cứng mà bệnh nhân mắc phải bác sĩ sẽ có hướng điều trị không giống nhau. Các phương pháp thường được dùng để điều trị bệnh gồm:

- Điều trị tấn công: áp dụng cho những đợt bùng phát bệnh, nếu thấy cần thiết bác sĩ sẽ kê đơn thuốc kháng viêm steroids để tăng kích thước cơ bắp, giảm phản ứng tự miễn để rút ngắn thời gian bùng phát bệnh.

- Điều trị phòng ngừa: có thể dùng nhiều nhóm thuốc khác nhau để ngăn ngừa các đợt tái phát nhưng không thể chữa khỏi bệnh hoàn toàn. Người bệnh nên đến gặp bác sĩ để có những chỉ định dùng thuốc phù hợp.

- Corticosteroides: tiêm methylprednisolone tĩnh mạch hoặc dùng Prednisone để giảm viêm thần kinh. Trong quá trình dùng thuốc có thể gặp tác dụng phụ như tâm trạng thay đổi, huyết áp tăng, mất ngủ,...

- Truyền huyết tương thay thế: bản thân huyết tương là thành phần của máu, lấy từ cơ thể người bệnh sau đó đem đi phân tách. Sau đó, huyết tương sẽ được trộn cùng dung dịch albumin rồi truyền lại vào cơ thể. Nếu phát hiện triệu chứng đa xơ cứng từ sớm thì có thể thay thế huyết tương.

Bệnh đa xơ cứng nếu không được điều trị sớm có thể đẩy người bệnh vào tình thế đứng trước hàng loạt biến chứng như: liệt chân, co thắt hoặc cứng cơ, bàng quang gặp vấn đề, động kinh, trầm cảm… Vì thế, ngay khi phát hiện dấu hiệu cảnh báo bệnh cần giữ thái độ tích cực để tìm biện pháp hỗ trợ điều trị hiệu quả.

Về cơ bản, đại đa số trường hợp bị đa xơ cứng đều tiến triển bệnh chậm. Quá trình diễn tiến để gây ra tử vong ở bệnh nhân phải mất nhiều năm.

Như vậy, có thể thấy đa xơ cứng là bệnh lý tương đối nguy hiểm, cần được phát hiện sớm để có biện pháp kiểm soát kịp thời. Vì thế, khi có các triệu chứng nghi ngờ như đã nói ở trên, tốt nhất người bệnh nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa để thăm khám và chẩn đoán đúng bệnh.

Nếu còn băn khoăn nào khác về bệnh đa xơ cứng, bạn đọc có thể liên hệ chuyên gia y tế của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC qua hotline 1900 56 56 56 để được những giải đáp chính xác.