1. Những điều cần biết về thuốc kháng sinh

1.1. Vì sao phải dùng thuốc kháng sinh?

Thuốc kháng sinh chủ yếu dùng cho trẻ trong trường hợp điều trị bệnh lý nhiễm khuẩn

Thuốc kháng sinh được sinh ra để điều trị các bệnh lý nhiễm khuẩn như: nhiễm trùng da, viêm phổi, viêm họng liên cầu khuẩn, nhiễm trùng đường tiết niệu,... Do đó, loại thuốc này không có tác dụng tiêu diệt ký sinh trùng, nấm hay virus. Trong một số trường hợp khác, thuốc kháng sinh giúp phòng ngừa nguy cơ nhiễm trùng trước phẫu thuật hoặc khi trẻ có cơ địa hay bệnh lý có nguy cơ nhiễm trùng.

Thuốc kháng sinh có thể điều trị nhiễm trùng vì nó có khả năng tiêu diệt hoặc ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn. Lúc này, nó đi vào cơ thể và khiến cho hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả để chống lại vi khuẩn gây ra bệnh.

1.2. Hệ lụy của việc dùng thuốc kháng sinh bừa bãi là như thế nào?

Sử dụng thuốc kháng sinh bừa bãi, lạm dụng, sai cách,... là nguyên nhân khiến cho nhiều trẻ phải nhập viện cấp cứu. Loại thuốc này có thể gây ra tác dụng phụ là tiêu chảy, nôn, dị ứng,... thậm chí có trường hợp dị ứng nghiêm trọng còn nguy hiểm đến sự sống.

Không những thế, nếu dùng thuốc kháng sinh quá mức, lạm dụng, điều trị sai nguyên nhân,... còn khiến cho vi khuẩn thay đổi và kết quả là thuốc không còn hoạt động tốt như công dụng ban đầu nữa. Đây chính là hiện tượng kháng thuốc đang rất phổ biến hiện nay.

Khi vi khuẩn đã kháng thuốc thì việc điều trị rất khó đạt hiệu quả như mong muốn, bệnh dễ tái phát, nhiễm trùng dễ lây từ người này sang người khác. Không những thế, việc điều trị kháng thuốc trong các trường hợp nhiễm trùng còn rất khó và vô cùng tốn kém.

2. Khi nào dùng thuốc kháng sinh cho trẻ?

2.1. Các trường hợp nên dùng thuốc kháng sinh cho trẻ

2.1.1. Điều trị bệnh nhiễm khuẩn

Biết được khi nào dùng thuốc kháng sinh cho trẻ cha mẹ sẽ giúp con mình tránh được những hệ lụy như vừa nhắc đến ở trên. Theo đó, kháng sinh chỉ nên dùng với các bệnh nhiễm khuẩn.

Thuốc kháng sinh giúp tiêu diệt khả năng phát triển và sinh sôi của vi khuẩn

Đối với hầu hết trẻ em, bên cạnh virus, vi khuẩn được xem là thủ phạm chính trong các bệnh lý viêm nhiễm như: viêm xoang, viêm họng, viêm tai,... Lúc này, việc dùng thuốc kháng sinh sẽ phá hủy cấu trúc của vi khuẩn hoặc kìm hãm sự nhân lên của chúng.

Các loại kháng sinh được sử dụng để trị bệnh gồm:

- Kháng sinh tiêu diệt vi khuẩn

+ Nhóm thuốc này chủ yếu gồm: cephalosporin và  penicillin.

+ Tác dụng của thuốc: tấn công trực tiếp lên thành tế bào của vi khuẩn và khiến tế bào bị tổn thương nên vi khuẩn không còn khả năng xâm hại và gây bệnh nữa.

- Kháng sinh ngăn chặn quá trình sinh sản hoặc tăng trưởng của vi khuẩn 

+ Nhóm thuốc này chủ yếu gồm: erythromycin, tetracycline,...

+ Tác dụng của thuốc: ngăn không cho vi khuẩn hấp thụ dinh dưỡng và chặn đứng khả năng sinh sôi cũng như phân chia của chúng. Nếu không đạt đủ số lượng cá thể để đi gây bệnh thì vi khuẩn sẽ bị hệ miễn dịch tiêu diệt.

- Kháng sinh phổ rộng

Loại kháng sinh này có khả năng thể tiêu diệt nhiều chủng vi khuẩn khác nhau trong khi các loại kháng sinh khác chỉ có tác dụng với một số vi khuẩn nhất định. 

Việc sử dụng kháng sinh nào và khi nào dùng thuốc kháng sinh cho trẻ là do bác sĩ quyết định. Thường thì trước khi kê đơn, bác sĩ sẽ chỉ định cho trẻ làm kháng sinh đồ để tìm ra loại kháng sinh phù hợp nhất với vi khuẩn gây ra bệnh nhờ đó mà sớm đạt hiệu quả chữa trị tối ưu.

2.1.2. Dự phòng bệnh

Ngoài công dụng trị bệnh nhiễm khuẩn thì thuốc kháng sinh còn được dùng trong một số trường hợp phòng bệnh như:

- Trẻ thường xuyên bị viêm niệu đạo: dùng để ngăn ngừa nguy cơ tái phát bệnh, nhờ có thuốc kháng sinh mà vi khuẩn sẽ bị tiêu diệt trước khi có thể gây ra bệnh.

- Phòng sốt thấp khớp cấp tính: thuốc có thành phần penicillin.

- Tránh viêm nhiễm: với những trường hợp trẻ bị động vật cắn.

- Tránh nhiễm trùng vết mổ: với những trường hợp được yêu cầu nhập viện để chuẩn bị phẫu thuật.

Những trường hợp dùng thuốc kháng sinh để dự phòng thì bác sẽ cũng sẽ cho biết khi nào dùng thuốc kháng sinh cho trẻ, dùng loại thuốc gì và thời gian nên dùng là bao lâu.

2.2. Những nguyên tắc cần nhớ khi cho trẻ dùng thuốc kháng sinh

Khi trẻ đã được chỉ định dùng thuốc kháng sinh thì cha mẹ cần nhớ tuân thủ những nguyên tắc sau:

Cha mẹ cần đưa con đến khám bác sĩ chuyên khoa để biết chính xác khi nào dùng thuốc kháng sinh cho trẻ mới hiệu quả

- Dùng đúng loại kháng sinh do bác sĩ chỉ định

Bác sĩ đã kê đơn loại thuốc kháng sinh nào thì cha mẹ phải cho trẻ dùng đúng loại kháng sinh đó, trẻ bị bệnh ở đâu thì dùng kháng sinh điều trị chỗ đó, bị nhiễm khuẩn loại nào thì dùng đúng kháng sinh để trị loại vi khuẩn loại đó. Cha mẹ không được phải tự ý đổi loại thuốc khác cho trẻ.

- Dùng đúng liều lượng

Liều dùng thuốc kháng sinh ở trẻ em được tính dựa trên 3 tiêu chí:

+ Cân nặng: liều dùng tương đương với chỉ số cân nặng, liều dùng cao khi cân nặng cao.

+ Mức độ của bệnh: bị bệnh nặng thì liều dùng cao.

+ Khả năng đáp ứng với thuốc: nếu khả năng đáp ứng điều trị kém thì sẽ phải dùng liều cao.

Những tiêu chí này đều được bác sĩ cân nhắc cẩn thận để kê liều dùng phù hợp nhất với từng trường hợp cụ thể. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào về liều dùng thì cha mẹ nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ.

- Dùng đủ ngày

Nguyên tắc của thuốc kháng sinh khi điều trị bệnh là đẩy lùi bệnh một cách từ từ. Vì thế, phải đạt được số ngày sử dụng thuốc tối thiểu thì vi khuẩn mới không gây bệnh trở lại. Tùy từng loại kháng sinh mà liều dùng tối thiểu thường 5 - 7 ngày. Một số loại kháng sinh chỉ dùng ngắn ngày, bác sĩ sẽ cân nhắc để đưa ra hướng dẫn phù hợp.

Trong quá trình dùng thuốc kháng sinh điều trị cho trẻ, cha mẹ không nên vì thấy các triệu chứng có chiều hướng thuyên giảm mà cho con dừng thuốc ngay. Việc làm này vô tình khiến cho hiệu quả điều trị không đạt được vì vi khuẩn chưa bị tiêu diệt hết nên còn cơ hội để phát triển mạnh hơn, trị bệnh sau đó gặp nhiều khó khăn, làm tăng nguy cơ kháng thuốc ở trẻ.

- Theo dõi cẩn thận

Nếu bác sĩ đã cho biết khi nào dùng thuốc kháng sinh cho trẻ thì cha mẹ cũng cần quan sát quá trình sử dụng thuốc ở con mình trong 2 ngày đầu dùng thuốc xem có gặp phải phản ứng dị ứng không. Trường hợp trẻ không có triệu chứng bất thường thì có thể yên tâm. Ngược lại, nếu có dấu hiệu nghi ngờ dị ứng, cần thông báo ngay với bác sĩ.

Mong rằng những chia sẻ trong bài viết này đã giúp cha mẹ biết được khi nào dùng thuốc kháng sinh cho trẻ để bảo vệ tốt nhất cho sức khỏe của con mình. Nếu còn thắc mắc hay cần tư vấn về thuốc, cha mẹ có thể liên hệ ngay đến Tổng đài 1900 56 56 56, chia sẻ cùng đội ngũ chuyên gia y tế của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC để được hỗ trợ thông tin chính xác và hiệu quả.