1. Xét nghiệm nước tiểu và mối liên quan với chỉ số protein niệu ở phụ nữ mang thai

Xét nghiệm nước tiểu khi mang thai giúp phát hiện những yếu tố nguy cơ trong thai kỳ. Điều này được thể hiện thông qua sự hiện diện của một số chất khác nhau ở nước tiểu, từ đó bác sĩ có phương án kịp thời hạn chế tác động xấu đối với cả mẹ và bé.

Nước tiểu của thai phụ được lấy là nước tiểu giữa dòng, cho vào một ống đựng vô trùng để ngăn chặn sự xâm nhập của các tác nhân khác làm ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm. Sau đó, mẫu nước tiểu này sẽ được đưa đến phòng xét nghiệm phân tích xem có nguy cơ mắc các bệnh về thận, tiền sản giật, tiểu đường, nhiễm trùng đường tiết niệu hay không bằng cách đo nồng độ đường, protein, vi khuẩn hoặc chất khác.

Dựa vào kết quả xét nghiệm mà bác sĩ sẽ có những tư vấn cụ thể để thai phụ và thai nhi được đảm bảo ở mức an toàn cao nhất. Protein (đạm) là một trong số các chỉ số được quan tâm nhiều ở Xét nghiệm nước tiểu của phụ nữ mang thai. Chỉ số này ở trong ngưỡng cho phép khoảng 7.5 - 20 mg/dL hoặc 0.075 - 0.2 g/L.

Ở cuối thai kỳ, nếu lượng protein trong nước tiểu cao, thai phụ có nguy cơ bị tiền sản giật hoặc nhiễm độc huyết. Đặc biệt, trường hợp thai phụ tăng huyết áp, phù mặt và tay chân thì bác sĩ sẽ yêu cầu kiểm tra tiền sản giật ngay. Hoặc nếu phát hiện một loại protein là albumin trong nước tiểu thì thai phụ cũng có nguy cơ bị tiểu đường thai kỳ hoặc nhiễm độc thai nghén. Ngoài ra, protein trong nước tiểu của thai phụ còn cảnh báo bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc bệnh lý về thận.

2. Chỉ số protein niệu ở phụ nữ mang thai nói lên điều gì

2.1. Phân loại protein niệu ở thai phụ

Thông qua xét nghiệm nước tiểu, thai phụ sẽ xác định được protein niệu. Chỉ số này thường tăng đáng kể trong thai kỳ và được xem là bất thường khi vượt quá 300mg/24 giờ. Có 2 loại protein niệu ở thai phụ bao gồm: 

Protein niệu ở thai phụ có thể xuất hiện từ trước khi mang thai

- Protein niệu mãn tính

Đây là tình trạng protein đã có trong nước tiểu trước khi mang thai. Nếu trước 20 tuần của thai kỳ xét nghiệm nước tiểu xuất hiện protein niệu thì nó có thể được xem là dấu hiệu của bệnh thận trước đó.

- Protein niệu khởi phát

Ngược với ở trên, đây là tình trạng protein chỉ có trong nước tiểu từ khi mang thai và khả năng cao nó cảnh báo nguy cơ tiền sản giật.

2.2. Cơ chế xuất hiện protein niệu trong thai kỳ

Protein niệu ở người bình thường xuất hiện do sự thay đổi cấu trúc thành mao mạch khiến cho tính thấm thành mao mạch cầu thận tăng lên và làm giảm khả năng tái hấp thu ở tế bào ống thận. Đối với phụ nữ mang thai, protein niệu hình thành do sự thay đổi cả về cấu trúc giải phẫu và sinh lý của hệ thận tiết niệu cũng như sự tăng lên về kích thước của thận.

Khi mang thai, thai nhi sẽ chèn ép vào đường tiết niệu, bể thận và niệu quản. Bên cạnh đó, tình trạng tưới máu thận cũng tăng lên kéo theo đó là mức lọc cầu thận cũng tăng lên khoảng 50%. Thêm một yếu tố nữa là sự tăng huyết động đến thận khiến cho khả năng tái hấp thu ở ống thận giảm, tính thấm thành mao mạch thay đổi. Tất cả những điều này khiến cho nhiều thai phụ dù không mắc bệnh lý về thận vẫn có protein niệu.

2.3. Ý nghĩa của chỉ số protein niệu

Sở dĩ phụ nữ mang thai có protein niệu thường do:

- Tiền sản giật

Tiền sản giật bắt nguồn từ bánh rau. Bệnh có thể không gây ra triệu chứng nhưng thường thì sau tuần thứ 20 thai phụ sẽ có hiện tượng thường xuyên tăng huyết áp, phù, đau đầu, buồn nôn, nôn, tiểu ít, đau bụng, mờ mắt. Sản phụ bị tiền sản giật nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến đến co giật, hôn mê, suy tim cấp, phù phổi cấp, xuất huyết não và tử vong. Đối với thai nhi, bệnh lý này có thể gây sinh non tự nhiên, suy dinh dưỡng thai nhi, suy thai hoặc bắt buộc phải sinh sớm.

Thai phụ thường xuyên tăng huyết áp, phù, có protein niệu sau tuần 20 là dấu hiệu của tiền sản giật

- Nhiễm trùng đường tiểu 

Protein trong nước tiểu của thai phụ cũng có thể do nhiễm trùng đường tiểu mà ra. Người bị nhiễm trùng đường tiểu thường có triệu chứng sốt rét run, buồn nôn, đau lưng. Nếu không được điều trị sớm bệnh có thể gây ra nhiễm trùng ở thận, khiến thai phụ dễ bị sảy thai trong những tháng đầu; thai nhi dễ bị sinh non, phát triển kém, nặng hơn có thể gây lưu thai.

- Sản giật

Hiểu một cách đơn giản thì đây là hiện tượng lên cơn co giật toàn thân ở những thai phụ có tiền sản giật. Tình trạng này có thể xảy ra trước, trong hoặc sau khi chuyển dạ và cần được cấp cứu ngay lập tức để không gây nguy hiểm cho tính mạng thai phụ.

- Hội chứng HELLP

HELLP là một hội chứng có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng tới cả mẹ và bé như: trẻ sinh non, thiếu cân, thai lưu; mẹ bị tổn thương phổi, thận, gan, tắc mạch máu lan tỏa,... Hội chứng này dễ xuất hiện ở những người bị tiền sản giật. 

- Một số nguyên nhân khác

Ngoài các nguyên nhân chính trên đây thì protein niệu ở thai phụ có thể xuất hiện do:

+ Mất nước.

+ Sốt.

+ Tinh thần căng thẳng quá mức.

+ Tập luyện thể dục quá sức và căng thẳng.

+ tiểu đường thai kỳ.

+ Viêm khớp.

+ Bệnh thận mãn tính.

+ Bệnh lupus.

3. Phương hướng điều trị protein niệu ở phụ nữ mang thai 

Trong các lần khám thai định kỳ của thai phụ, xét nghiệm nước tiểu thường được chỉ định thực hiện. Trường hợp chỉ số protein niệu và huyết áp đều cao bác sĩ có thể cân nhắc đề nghị xét nghiệm máu để kiểm tra tình trạng đông máu, số lượng tế bào, chức năng gan - thận. Những kết quả xét nghiệm này sẽ được kết hợp cùng các triệu chứng lâm sàng để bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác về bệnh, có hướng điều trị kịp thời để tránh những tác động xấu đến cả mẹ và bé.

Tùy từng nguyên nhân gây protein niệu ở mỗi thai phụ bác sĩ sẽ đưa ra hướng điều trị cụ thể

Khi thai phụ có protein niệu và nghi ngờ nguyên nhân do bệnh lý về thận, bác sĩ có thể sẽ chỉ định thêm một số xét nghiệm chuyên sâu để có cơ sở chẩn đoán chính xác điều này, xác định xem thai phụ có mắc bệnh về thận như: lao thận, u thận, hội chứng thận hư,... hay không. Nếu protein niệu trên 2g/ ngày thì có thể do bệnh cầu thận, còn dưới 2g/ ngày thì có thể là do bệnh ống kẽ thận.

Bản thân Protein niệu là một chỉ số, không phải là bệnh, vì thế việc điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này. Bên cạnh việc tuân thủ theo những chỉ dẫn của bác sĩ, thai phụ cũng nên:

- Ăn nhạt.

- Hạn chế sử dụng đường, thực phẩm chứa nhiều đạm.

- Tăng cường bổ sung rau xanh và trái cây vào thực đơn hàng ngày.

- Uống nhiều nước hơn.

- Không gắng sức vận động.

- Tránh căng thẳng và tránh tiếp xúc với các yếu tố có thể làm hạ thân nhiệt.

Sự xuất hiện của protein niệu trong thai kỳ là vấn đề thai phụ không nên chủ quan. Tốt nhất, thai phụ nên có sự theo dõi cẩn thận từ bác sĩ chuyên khoa ở cơ sở y tế uy tín để được cân nhắc điều trị phù hợp, tránh những tác động xấu không đáng có đến toàn bộ thai kỳ.

Xét nghiệm nước tiểu là việc làm cần thiết giúp thai phụ biết được có hay không protein trong nước tiểu từ đó có hướng xử trí kịp thời. Mẹ bầu có thể đến trực tiếp tại Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC để thực hiện xét nghiệm này. Hoặc một cách khác, mẹ bầu chỉ cần liên hệ tổng đài 1900 56 56 56 để được chuyên viên y tế của chúng tôi tư vấn, hướng dẫn cách thức đặt lịch lấy mẫu xét nghiệm tại nhà để tiết kiệm thời gian và công sức đi lại mà vẫn đảm bảo có được kết quả xét nghiệm chính xác trong thời gian ngắn.