1. Chỉ số triglyceride là gì? 

Triglyceride là một dạng chất béo trung tính được tìm thấy trong máu và là nguồn năng lượng dự trữ quan trọng của cơ thể. Khi ăn uống, lượng calo dư thừa không được sử dụng ngay sẽ được chuyển hóa thành triglyceride và lưu trữ trong các tế bào mỡ.

Chỉ số triglyceride phản ánh nồng độ chất béo này trong máu và thường được đo thông qua xét nghiệm máu cùng với cholesterol. Việc theo dõi chỉ số triglyceride có vai trò thiết yếu trong đánh giá sức khỏe tim mạch và chuyển hóa.

Chỉ số triglyceride phản ánh nồng độ chất béo trong máu

Chỉ số triglyceride không chỉ đơn thuần là một con số, mà còn là thước đo quan trọng đánh giá hoạt động chuyển hóa lipid và nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

• Triglyceride bình thường (nhỏ hơn 1.70 mmol/L): Cho thấy cơ thể kiểm soát tốt quá trình chuyển hóa chất béo.
• Tăng nhẹ (1.70 - 2.25 mmol/L): Cảnh báo nguy cơ sớm của rối loạn mỡ máu.
• Tăng cao (2.26 - 5.64 mmol/L): Liên quan đến bệnh tim mạch và xơ vữa động mạch.
• Rất cao (lớn hơn hoặc bằng 5.65 mmol/L): Có thể dẫn đến viêm tụy cấp, cần bắt đầu theo dõi và điều trị mỡ máu dự phòng. Nếu nồng bộ tăng cao hơn 11.2 mmol/L, đây là tình trạng nguy hiểm cần xử trí y tế sớm.

2. Chỉ số triglyceride cao do đâu?

Có nhiều yếu tố khiến chỉ số triglyceride tăng, trong đó phổ biến nhất là:

• Chế độ ăn uống mất cân bằng: Việc tiêu thụ quá nhiều carbohydrate tinh chế, đường, rượu và thực phẩm giàu chất béo bão hòa có thể làm tăng nồng độ triglyceride nhanh chóng.
• Lối sống ít vận động: Thiếu hoạt động thể chất làm giảm khả năng tiêu thụ năng lượng, khiến triglyceride tích tụ nhiều trong máu.
• Béo phì và hội chứng chuyển hóa: Người thừa cân, đặc biệt có mỡ bụng, thường có chỉ số triglyceride cao đi kèm với tăng huyết áp, đề kháng insulin và rối loạn cholesterol.
• Bệnh lý nền: Đái tháo đường, suy giáp, bệnh gan nhiễm mỡ và bệnh thận mạn tính đều có thể gây rối loạn chuyển hóa triglyceride.
• Yếu tố di truyền và tác dụng phụ của thuốc: Một số rối loạn lipid máu di truyền hoặc do tác dụng phụ của thuốc cũng làm tăng chỉ số này.

Chỉ số triglyceride cao do người bệnh có lối sống, ăn uống thiếu khoa học

3. Chỉ số triglyceride cao ảnh hưởng thế nào đến sức khoẻ?

Tình trạng chỉ số triglyceride cao hơn mức bình thường sẽ kéo theo hàng loạt hậu quả nguy hiểm cho sức khỏe như:

3.1. Gây bệnh tiểu đường

Nồng độ triglyceride cao thường đi kèm với tình trạng kháng insulin - cơ chế nền tảng của bệnh tiểu đường type 2. Khi insulin không hoạt động hiệu quả, đường huyết tăng cao, lâu dài dẫn đến đái tháo đường. Người có triglyceride cao thường phải đối mặt với nguy cơ mắc tiểu đường cao gấp nhiều lần so với người có chỉ số bình thường.

3.2. Nguy cơ mắc bệnh tim mạch

Triglyceride dư thừa dễ bám vào thành mạch máu, hình thành mảng xơ vữa. Các mảng này khiến lòng mạch bị hẹp lại, cản trở lưu thông máu, làm tăng huyết áp và nguy cơ nhồi máu cơ tim. 

3.3. Gan nhiễm mỡ

Khi máu có quá nhiều triglyceride, gan phải gánh thêm nhiệm vụ tích trữ mỡ. Tình trạng này kéo dài gây gan nhiễm mỡ, làm suy giảm chức năng gan và có thể tiến triển thành viêm gan, xơ gan. 

Chỉ số triglyceride tăng cao có thể làm tăng nguy cơ bị gan nhiễm mỡ

3.4. Đột quỵ

Tương tự bệnh tim, sự tích tụ triglyceride trong lòng mạch não có thể dẫn tới xơ vữa. Hậu quả là các cơn thiếu máu não thoáng qua hoặc nghiêm trọng hơn là đột quỵ. Đây là biến chứng nguy hiểm, có thể để lại di chứng nặng nề hoặc đe doạ tính mạng.

3.5. Viêm tụy

Ở mức rất cao (từ 5.65 mmol/L trở lên và đặc biệt là trên 11.2 mmol/L), triglyceride trở thành nguyên nhân trực tiếp gây viêm tuỵ cấp. Lượng mỡ dư thừa làm tắc nghẽn mao mạch tụy, gây viêm và hoại tử mô tụy. Bệnh nhân thường xuất hiện đau bụng dữ dội, buồn nôn và cần được cấp cứu ngay.

3.6. Gây các bệnh lý liên quan đến chân

Chỉ số triglyceride cao kéo dài có thể làm tổn thương mạch máu ngoại biên, đặc biệt ở chân. Người bệnh dễ gặp tình trạng đau cách hồi (đau bắp chân khi đi bộ), loét chân do thiếu máu nuôi và chậm lành vết thương. 

4. Cách đo chỉ số triglyceride

Không giống như huyết áp có thể đo tại nhà, việc xác định chỉ số triglyceride cần thực hiện tại các cơ sở y tế. Để xác định chính xác, bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm máu, thường gọi là xét nghiệm mỡ máu (xét nghiệm triglycerid). 

Để thực hiện xét nghiệm, người bệnh thường được yêu cầu nhịn ăn từ 9 - 12 giờ trước khi lấy máu. Mẫu máu lấy từ tĩnh mạch tay sẽ được chuyển đến phòng xét nghiệm để đo nồng độ triglyceride cùng các chỉ số khác (nếu cần thiết). 

5. Cần làm gì để cải thiện và kiểm soát chỉ số triglyceride

Để cải thiện cũng như kiểm soát chỉ số triglyceride ở mức an toàn, bạn cần:

5.1. Giảm tiêu thụ đường, tăng dung nạp chất xơ

Đường và carbohydrate tinh chế (như bánh ngọt, nước ngọt, cơm trắng, mì, bún) là thủ phạm hàng đầu khiến triglyceride tăng vọt. Do đó, thay vì tiêu thụ nhiều thực phẩm này, bạn nên ưu tiên rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu và trái cây ít đường,... Chất xơ hoà tan trong các thực phẩm này giúp làm chậm hấp thu đường, hỗ trợ kiểm soát mỡ máu hiệu quả.

5.2. Vận động nhẹ nhàng

Hoạt động thể chất giúp đốt cháy năng lượng dư thừa và hạ triglyceride. Theo đó, bạn nên tập ít nhất 150 phút/tuần với các bài tập nhẹ kết hợp luyện tập sức bền. Thậm chí, chỉ cần đi cầu thang bộ thay vì thang máy cũng đã góp phần cải thiện đáng kể chỉ số mỡ máu.

Tập luyện và vận động thường xuyên giúp làm giảm mỡ máu

5.3. Hạn chế thức khuya

Thức khuya làm rối loạn hormone, đặc biệt là insulin - yếu tố then chốt trong chuyển hóa chất béo. Khi thiếu ngủ, cơ thể dễ rơi vào trạng thái căng thẳng, tăng tiết cortisol và từ đó làm triglyceride tăng cao. Vì vậy, duy trì giấc ngủ 7 - 8 giờ mỗi đêm là một bước đơn giản nhưng cực kỳ quan trọng để bảo vệ sức khỏe.

5.4. Tránh ăn sau 8 giờ tối

Ăn muộn khiến cơ thể không kịp tiêu hao năng lượng, dẫn đến tích tụ dưới dạng triglyceride. Nếu đói vào buổi tối, bạn có thể chọn sữa chua không đường, hạt óc chó hoặc trái cây ít ngọt thay vì những món ăn nhiều dầu mỡ.

5.5. Tránh uống rượu

Rượu bia làm gan tăng sản xuất triglyceride, đồng thời cản trở quá trình phân giải chất béo. Tất cả mọi người, nhất là người có chỉ số triglyceride cao cần hạn chế tối đa hoặc tốt nhất là tránh hoàn toàn đồ uống có cồn để bảo vệ gan và hệ tim mạch.

5.6. Thăm khám sức khỏe định kỳ và uống thuốc đúng chỉ định (nếu có)

Việc kiểm soát chỉ số triglyceride không chỉ dừng lại ở điều chỉnh chế độ ăn uống và lối sống. Người bệnh cần thăm khám định kỳ, làm xét nghiệm máu theo chỉ định của bác sĩ để theo dõi diễn biến mỡ máu và các chỉ số liên quan. 

Bạn không nên xem nhẹ chỉ số triglyceride cao vì nó có thể gây biến chứng nghiêm trọng cho sức khỏe. Duy trì lối sống lành mạnh và thăm khám định kỳ chính là chìa khóa để giữ cơ thể luôn khỏe mạnh. Một địa chỉ y tế uy tín, đảm bảo chất lượng bạn có thể tham khảo và lựa chọn là Hệ thống Y tế MEDLATEC. Để đặt lịch khám sớm, Quý khách vui lòng liên hệ tổng đài 1900 56 56 56 để được tư vấn chi tiết hơn.