PGS.TS.BSCC Lê Chính Đại cung cấp những thông tin y khoa hữu ích trong số đầu tiên của chuỗi hội thảo trực tuyến chuyên đề Ung bướu 

Những sự thật có thể bạn chưa biết về ung thư 

Mở đầu chương trình, PGS.TS.BSCC Lê Chính Đại nhấn mạnh ung thư rất phức tạp. Đây là bệnh lý ác tính của tế bào do đột biến gen gây ra, dẫn đến sự tăng sinh vô hạn, không theo kiểm soát của cơ thể.  

Ung thư là bệnh lý phức tạp của cơ thể 

Chuyên gia chia sẻ những sự thật có thể nhiều người dân chưa biết về căn bệnh ác tính: 

1/ Trong cơ thể con người bất kỳ tổ chức, cơ quan nào cũng đều có khả năng ung thư, đến nay đã tìm thấy hơn 200 mặt bệnh.  

2/ Đặc điểm của tế bào ung thư: 

• 10 tỷ tế bào ung thư mới tạo nên một khối u có kích thước 1cm; 

• Hình thái: Nhân to, thô, kiềm tính, bào tương ít; 

• Xâm lấn xung quanh nhờ việc tiết ra các enzym; 

• Tế bào u có khả năng di chuyển, khi u lớn tế bào ngoại vi di chuyển khỏi u dẫn đến di căn hạch bạch huyết và các tạng. Cơ quan nào sở hữu nhiều hệ thống mạch máu có khả năng bị di căn đến cao hơn, điển hình như phổi, gan, não.  

3/ Ung thư là một bệnh mạn tính, tiến triển theo nhiều giai đoạn (IS, I, II, III, IV). Ở giai đoạn sớm tiên lượng tốt hơn gấp nhiều lần so với điều trị ở giai đoạn muộn. 

4/ Khác với u lành (u mỡ, u xơ vú...) thường tiến triển rất chậm, ung thư hình thành các khối u ác tính tiến triển nhanh, xâm lấn, di căn xa khiến cơ thể tử vong do suy kiệt. 

5/ Tất cả yếu tố sau sẽ tác động vào ADN tế bào khởi phát quá trình biến gen tiền ung thư thành gen sinh ung thư và hình thành tổ chức ung thư: 

• Tác nhân vật lý: Bức xạ ion hóa, bức xạ cực tím. 

• Tác nhân hóa học: Thuốc lá, rượu, chế độ ăn uống, chất sinh ung thư. 

• Tác nhân sinh học: Virus, vi khuẩn, ký sinh trùng. 

Đặc điểm khác nhau của các loại ung thư 

Trong khuôn khổ chương trình, chuyên gia cho biết, với tính chất phức tạp, ung thư được phân loại theo nhiều đặc điểm khác nhau gồm: 

• Theo nguồn gốc mô: Ung thư biểu mô, ung thư liên kết Sarcoma, ung thư nguồn gốc hệ liên võng nội mô... 

• Theo tiến triển: Nhanh (ung thư máu, ung thư hắc tố...), chậm (ung thư tế bào đáy, ung thư giáp trạng...). 

• Theo giai đoạn: 

- Giai đoạn sớm (Tis): Tiến triển chậm (tiên lượng tốt hơn nhiều lần so với ung thư tiến triển nhanh). 

- Giai đoạn muộn (T4, M): Tiến triển nhanh. 

• Theo cơ thể:  

- Trẻ: Tiến triển nhanh. 

- Già: Tiến triển chậm. 

- Phụ nữ có thai: Tiến triển nhanh.  

• Theo phương pháp điều trị:  

- Phẫu thuật: Ung thư đường tiêu hóa... 

- Xạ trị: Ung thư vòm mũi họng... 

- Hóa chất: Ung thư vú, u lympho... 

- Miễn dịch: Ung thư hắc tố, u lympho, ung thư phổi... 

• Theo tiên lượng: 

- Tiên lượng tốt: Ung thư da tế bào đáy, ung thư giáp trạng... 

- Tiên lượng xấu: Ung thư tụy, ung thư gan, ung thư não... 

6 quá trình tiến triển tự nhiên của ung thư 

Ung thư được biết tới là bệnh lý khó phát hiện, khó chẩn đoán và điều trị. Lý giải điều này, chuyên gia cung cấp thông tin, hầu hết 3/4 thời gian ung thư tiến triển âm thầm. Ngoài ra, tiến triển nhanh hay chậm phụ thuộc vào nhiều yếu tố bao gồm loại bệnh, cơ địa bệnh nhân. 

Theo đó, 6 quá trình diễn tiến tự nhiên của ung thư cụ thể như sau. 

1/ Giai đoạn khởi phát: Bắt đầu từ tế bào gốc, các tế bào này có thể tiến triển, chết, hoặc vô hiệu hóa bởi cơ chế miễn dịch. 

2/ Giai đoạn tăng trưởng: Phụ thuộc vào tác động của môi trường. 

3/ Giai đoạn thúc đẩy: Thay đổi biểu hiện gen, tăng sinh tế bào khởi phát. 

4/ Giai đoạn chuyển biến: Xuất hiện ổ tế bào ung thư, không hồi phục, theo hướng ác tính. 

5/ Giai đoạn lan tràn: Tăng sinh nhóm tế bào đang cư trú ở một cơ quan nào đó.  

6/ Giai đoạn tiến triển - xâm lân - di căn: Khối u tăng sinh kích thước, xâm lấn do tế bào di động, tiêu protein xung quanh, mất tiếp xúc giữa các tế bào. Tế bào ung thư di chuyển từ cơ quan nguyên phát đến các cơ quan khác (gan, phổi, xương, não). 

Trong các giai đoạn trên, hiện nay, bệnh thường được phát hiện trên lâm sàng ở giai đoạn 6 - giai đoạn muộn nhất trong quá trình diễn tiến. Bệnh ung thư nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm (0, I, II) có thể đạt tỷ lệ sống trên 5 năm lên đến 90%. Tuy nhiên, đa phần người dân hiện nay phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn, khi khối u đã xâm lấn, di căn xa, làm giảm hiệu quả điều trị và tăng đáng kể chi phí điều trị. 

Tầm soát, phát hiện sớm - “Chìa khóa” chiến thắng ung thư của nhân loại 

Với tính chất đặc biệt nguy hiểm, tầm soát, phát hiện sớm ung thư là phương pháp phòng bệnh hiệu quả người dân có thể thực hiện để chiến thắng trong cuộc chiến chống ung thư. 

Chuyên gia chỉ ra các phương pháp dự phòng và sàng lọc phát hiện sớm ung thư gồm: 

Dự phòng phát hiện sớm ung thư: 

• Loại trừ, giảm tối đa sự tiếp xúc với các chất gây ung thư để không xảy ra sự khởi phát và khởi động ung thư. 

• Xét nghiệm gen với các đối tượng có nguy cơ cao, tuy nhiên, việc thực hiện xét nghiệm gen hiện nay còn hạn chế bởi chi phí rất lớn. 

• Khám sức khỏe định kỳ với các nhóm đối tượng nguy cơ cao. 

Sàng lọc phát hiện sớm ung thư trên nguyên tắc: 

• Sàng lọc bệnh ung thư phổ biến, thường gặp. 

• Test đặc hiệu để phát hiện sớm. 

Hướng dẫn sàng lọc một số bệnh ung thư: 

• Sàng lọc ung thư vú: Tự khám vú, khám lâm sàng tuyến vú, chụp X-quang tuyến vú… 

• Sàng lọc ung thư cổ tử cung: Soi cổ tử cung, test lugol, sinh thiết khoét chóp cổ tử cung. 

• Sàng lọc ung thư đại trực tràng: Xét nghiệm máu tiềm ẩn trong phân, nội soi đại trực tràng... 

• Sàng lọc ung thư phổi: Xét nghiệm đờm, chụp CT phổi liều thấp. 

Chuyên gia khuyến cáo, tùy theo độ tuổi, yếu tố nguy cơ, người dân cần có kế hoạch chăm sóc sức khỏe định kỳ - tầm soát sớm nguy cơ ung thư một cách đều đặn, thường xuyên. Ngoài ra, duy trì chế độ dinh dưỡng lành mạnh, lối sống khoa học, thường xuyên tập thể dục phù hợp với thể trạng là yếu tố nền tảng giúp sức khỏe dẻo dai, thiết lập hàng rào miễn dịch vững chắc trước sự tấn công của bệnh tật. 

Với những bệnh nhân không may mắn phát hiện mắc ung thư, bệnh không đáng sợ đến thế khi chúng ta đủ sự can đảm, sức mạnh tinh thần, kiên trì thực hiện phác đồ điều trị đúng đắn. Đồng thời, điều quan trọng nhất là sự chủ động thích ứng và thay đổi với những chuyển biến của cơ thể, với phương pháp điều trị. Từ đó, bệnh nhân K có thể vượt qua được cú sốc của bệnh tật và may mắn sẽ tiếp tục gõ cửa. 

Trang thiết bị hiện đại hỗ trợ chẩn đoán, điều trị chuyên sâu tại MEDLATEC 

Hiện nay, MEDLATEC sở hữu đội ngũ chuyên gia đầu ngành giàu kinh nghiệm, hệ thống trang thiết bị hiện đại nhập khẩu từ các hãng uy tín trên thế giới, đảm bảo kết quả thăm khám, sàng lọc, chẩn đoán bệnh lý ung thư một cách chính xác, hỗ trợ điều trị bệnh kịp thời, hiệu quả.