1. Vài thông tin về bệnh quai bị

bệnh quai bị là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus quai bị (Mumps virus) gây ra, thường gặp ở trẻ nhỏ và người có sức đề kháng yếu. Virus này lây qua đường hô hấp thông qua các giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện hoặc tiếp xúc gần.

Trẻ em là đối tượng dễ mắc quai bị

Virus quai bị có thể tồn tại trong thời gian ngắn (vài giờ) trên bề mặt đồ vật bị nhiễm nước bọt, đặc biệt trong môi trường lạnh, nhưng dễ bị tiêu diệt bằng nhiệt độ cao hoặc các dung dịch sát khuẩn thông thường. Vì thế, việc vệ sinh tay, đồ dùng và môi trường sống sạch sẽ là rất quan trọng trong phòng ngừa lây nhiễm.

Sau khi nhiễm virus khoảng 2 đến 3 tuần, trẻ có thể gặp phải những biểu hiện như sau:

• Sốt nhẹ, sau đó có thể sốt cao trên 38 độ C trong vài ngày.
• Nhức đầu, mệt mỏi, chán ăn.
• Tuyến nước bọt sưng đau (đặc biệt là tuyến mang tai).
• Đau khi nhai, nuốt hoặc nói chuyện.
• Một số trẻ nam có thể sưng đau tinh hoàn.

Nếu không được chăm sóc đúng cách, người bệnh có thể gặp các biến chứng như viêm màng não, viêm tinh hoàn, viêm buồng trứng, hoặc hiếm hơn là điếc.

2. Bệnh quai bị có chữa khỏi được không?

Hiện vẫn chưa có loại thuốc đặc trị dành cho căn bệnh này. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và chăm sóc tốt, trẻ có thể khỏi bệnh sau khoảng 1 đến 2 tuần. Ngược lại, những trường hợp không được điều trị và chăm sóc đúng cách có thể gặp phải những biến chứng nghiêm trọng như sau: 

- Viêm tinh hoàn: Là biến chứng thường gặp nhất ở trẻ nam sau dậy thì. Đau và sưng bìu có thể kéo dài 1 - 2 tuần; teo tinh hoàn xảy ra khoảng 30 - 50% trong các trường hợp viêm tinh hoàn do quai bị, nhưng vô sinh vĩnh viễn là hiếm (chủ yếu nếu viêm hai bên).

- Viêm buồng trứng: gặp khoảng 5% ở nữ sau dậy thì, hiện chưa rõ mối liên quan với vô sinh, có một số báo cáo đơn độc về tình trạng mãn kinh sớm. Đối với phụ nữ mang thai trong 3 tháng đầu, nhiễm quai bị có thể làm tăng nguy cơ sảy thai; nhìn chung không liên quan dị tật bẩm sinh.

- Biến chứng thần kinh như viêm màng não vô khuẩn, viêm não và giảm thính lực/điếc. Hầu hết viêm màng não diễn tiến lành tính và hồi phục hoàn toàn.

- Một số biến chứng khác như viêm tụy, giảm tiểu cầu/ITP, viêm cơ tim, viêm giáp, viêm thận mô kẽ, viêm khớp… Đa số các trường hợp này diễn tiến nhẹ và tự hồi phục với điều trị hỗ trợ.

3. Có nên chữa quai bị bằng tỏi không?

Một số người dân truyền tai nhau về cách giã tỏi trộn giấm để bôi lên vùng sưng với mong muốn giảm đau và tiêu viêm. Tuy nhiên, đây là phương pháp dân gian chưa được khoa học chứng minh có hiệu quả.

Bạn không nên tự ý chữa quai bị bằng tỏi

Tỏi có chứa một số hoạt chất có khả năng kháng khuẩn nhẹ, nhưng hoàn toàn không có tác dụng tiêu diệt virus quai bị. Ngược lại, việc bôi tỏi trực tiếp lên da có thể gây bỏng rát, kích ứng, hoặc viêm da, khiến vùng sưng đau càng nặng hơn. Vì vậy, bạn không nên tự ý chữa quai bị bằng tỏi hay bất kỳ loại thảo dược dân gian nào mà chưa có hướng dẫn của bác sĩ.

4. Lời khuyên của bác sĩ về cách chăm sóc người bệnh quai bị 

Như đã nêu trên, hiện chưa có phương pháp đặc trị đối với bệnh quai bị. Các phương pháp điều trị được áp dụng với mục đích giảm bớt triệu chứng và phòng ngừa biến chứng. Khi chăm sóc người bệnh tại nhà, bạn cần lưu ý những điều sau:

- Cách ly người bệnh ít nhất 5 ngày kể từ khi bắt đầu sưng tuyến mang tai, hạn chế tiếp xúc gần và không đến nơi đông người. Không dùng chung ly, chén, khăn hoặc bàn chải răng với người khác. Người chăm sóc nên đeo khẩu trang và rửa tay kỹ sau khi tiếp xúc.

- Giữ gìn nơi ở thông thoáng, sạch sẽ. Giữ ấm cơ thể, nên hạn chế gió lạnh nhưng không cần kiêng tuyệt đối.

- Cần vệ sinh cơ thể mỗi ngày bằng nước ấm.

- Nghỉ ngơi và kiêng hoạt động mạnh.

- Nên cho bệnh nhân ăn những món ăn dạng mềm lỏng, dễ tiêu hóa, sử dụng thuốc hạ sốt và thuốc giảm đau theo chỉ định của bác sĩ. Khi bị sốt, người bệnh cũng cần uống đủ nước để tránh tình trạng mất nước.

- Có thể chườm mát cho bệnh nhân để giảm sưng. Lưu ý không dùng đá lạnh để chườm trực tiếp lên vết sưng của người bệnh.

- Không tùy tiện dùng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Đặc biệt, kháng sinh chỉ dùng khi có bội nhiễm vi khuẩn.

- Không tự ý áp dụng các bài thuốc dân gian như chữa quai bị bằng tỏi, dùng mực tàu, đắp lá thuốc lên vùng bị sưng,... Đây là những phương pháp chưa được khoa học chứng minh hiệu quả và có thể khiến cho tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn. Thậm chí, việc áp dụng sai cách có thể gây ra bỏng, nhiễm trùng hoặc viêm loét da.

- Nếu có dấu hiệu bất thường như sốt cao kéo dài, đau đầu dữ dội, nôn, cứng cổ, đau tinh hoàn hoặc bụng, cần đưa ngay người bệnh đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám nếu con có biểu hiện bất thường

Như vậy, khi bị quai bị, bạn không nên tự ý áp dụng các bài thuốc truyền miệng, bao gồm chữa quai bị bằng tỏi hay chữa quai bị với gừng, hạt gấc,... để tránh khiến cho tình trạng sức khỏe nghiêm trọng hơn và việc điều trị về sau cũng sẽ phức tạp, mất nhiều thời gian hơn.

Nếu còn thắc mắc hoặc muốn đặt lịch khám tại Hệ thống Y tế MEDLATEC, quý khách có thể liên hệ đến tổng đài 1900 56 56 56, các tổng đài viên sẽ hướng dẫn và tư vấn cụ thể hơn cho bạn.