1. Quai bị là bệnh gì?

Bệnh do virus paramyxo gây ra. Virus quai bị có thể tồn tại lâu ở ngoài môi trường và có thể lây truyền qua đường hô hấp, nhất là khi hít phải bụi nước có chứa virus từ người bệnh.

Tình trạng sưng vùng má có thể do quai bị

Khi nhiễm virus quai bị, bệnh nhân thường ủ bệnh trong khoảng 1 đến 2 tuần. Khi bệnh khởi phát, người bệnh thường bị sưng to ở vùng má và hàm hay dưới lưỡi, có những bệnh nhân chỉ bị sưng một bên má, nhưng cũng có trường hợp sưng to cả 2 má.

Nhiều người thường nhầm lẫn biểu hiện của bệnh quai bị với tình trạng sưng tuyến nước bọt hay sưng hạch bạch huyết do bệnh cúm. Vì thế, bạn có thể nhận biết quai bị dựa vào các dấu hiệu kèm theo như sốt nhẹ trong vòng 3 đến 4 ngày, đau cơ, đau đầu, chán ăn,... Ngoài ra, một số bệnh nhân quai bị không có triệu chứng hoặc có những biểu hiện thoáng qua. 

2. Các biến chứng quai bị thường gặp

Tuy là bệnh lành tính và nguy cơ tử vong thấp nhưng bệnh có thể để lại di chứng nghiêm trọng, làm tổn thương đến nhiều cơ quan trong cơ thể nếu tự ý điều trị hoặc áp dụng phương pháp điều trị không phù hợp. Dưới đây là các biến chứng quai bị phổ biến: 

Bé trai mắc bệnh có nguy cơ bị viêm tinh hoàn

- Viêm tinh hoàn: Đây được đánh giá là biến chứng rất nguy hiểm và có thể gây vô sinh ở nam giới. Biến chứng này thường xuất hiện ở những trường hợp nam giới bị bệnh sau tuổi dậy thì và ít xảy ra ở trẻ em dưới 2 tuổi và những nam giới trên 50 tuổi. 

Khi gặp phải biến chứng này, người bệnh thường sốt cao, sưng và đau tinh hoàn (có thể sưng to hơn 3 đến 4 lần so với kích thước bình thường), da bìu có màu đỏ và mào tinh hoàn cũng có thể sưng to. 

Khoảng 4 đến 5 ngày sau đó, người bệnh đã cắt sốt, nhưng tinh hoàn vẫn sưng và có thể hết sưng sau khoảng 2 tuần. Tuy nhiên, phải chờ đến 2 tháng sau, bác sĩ mới có thể kiểm tra để đánh giá bệnh nhân có bị teo tinh hoàn hay không. Nếu chỉ bị teo 1 bên tinh hoàn, nam giới vẫn có thể sinh con nhưng với những trường hợp teo cả 2 bên thì bệnh nhân có nguy cơ cao bị vô sinh. 

- Viêm buồng trứng: Nếu bị quai bị sau tuổi dậy thì, nữ giới có thể bị viêm buồng trứng với một số biểu hiện hư sốt, mệt mỏi và đau hạ vị. Mắc quai bị khi mang thai, mẹ bầu sẽ có thể bị sảy thai hay sinh non.

Biến chứng sinh non do thai phụ nhiễm virus quai bị

- Nhồi máu phổi: Biến chứng hiếm gặp và nếu có thì thường xuất hiện ở nam giới. Tình trạng này sẽ ngăn cản lưu thông máu ở một vùng phổi và dần dần làm hoại tử mô phổi. 

- Viêm màng não: Khi gặp biến chứng, bệnh nhân thường có một số biểu hiện như rối loạn ý thức, tăng trương cơ lực, liệt khu trú,...

- Viêm tụy: Được phát hiện nhờ kết quả xét nghiệm máu. Tuy nhiên, một số bệnh nhân gặp biến chứng cũng phát hiện một số triệu chứng như đau thượng vị cấp, nôn, đầy bụng, đi ngoài phân lỏng,...

3. Phòng ngừa biến chứng quai bị bằng cách nào?

Để hạn chế gặp phải những biến chứng quai bị nghiêm trọng, bạn cần lưu ý một số vấn đề sau: 

- Nếu đã bị quai bị:

+ Không nên quá lo lắng mà cần đi khám sớm để được bác sĩ chỉ định phác đồ điều trị, giúp bạn nhanh chóng khỏi bệnh và hạn chế di chứng nghiêm trọng. 

+ Thực hiện cách ly khoảng 2 tuần để phòng ngừa lây nhiễm cho người khác. Trường hợp bắt buộc phải tiếp xúc với người khác, bệnh nhân cần đeo khẩu trang. 

+ Nghỉ ngơi và khi có biểu hiện viêm tinh hoàn, tuyệt đối không chạy nhảy để tránh khiến bệnh nghiêm trọng hơn. 

+ Thường xuyên dùng nước muối sinh lý để súc miệng, uống nhiều nước để hạn chế nguy cơ khô miệng và ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn.

+ Có thể chườm đá để giảm sưng.

+ Nên ăn cháo, súp,... vì những loại đồ ăn này dễ nhai nuốt và vẫn có thể đảm bảo dinh dưỡng cho người bệnh. 

+ Hạn chế tiêu thụ những món ăn có tính axit cao. 

Phụ nữ có ý định mang bầu nên tiêm phòng quai bị

- Nếu chưa bị bệnh, bạn nên: 

+ Chú trọng đến việc vệ sinh răng miệng mỗi ngày. 

+ Vệ sinh nhà ở, không gian sống để đảm bảo môi trường sống luôn trong lành, sạch sẽ. Đây cũng là phương pháp giúp bạn phòng tránh được nhiều loại bệnh tật.

+ Nếu đã tiếp xúc với bệnh nhân nên rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng. 

+ Khi đến những nơi đông người, nhất là bệnh viện, bạn rất có thể bị lây nhiễm chéo, do đó, cách phòng tránh tốt nhất là đeo khẩu trang và thường xuyên dùng cồn để sát khuẩn tay.

+ Tiêm vắc xin sởi quai bị rubella là biện pháp phòng bệnh và giảm thiểu nguy cơ biến chứng hiệu quả nhất hiện nay. Những đối tượng nên tiêm phòng bệnh là trẻ em, người lớn, phụ nữ có kế hoạch mang thai. Bạn nên tìm hiểu và lựa chọn cơ sở y tế đáng tin cậy để đảm bảo chất lượng vắc xin và chất lượng dịch vụ tiêm chủng, từ đó có thể an tâm về hiệu quả phòng bệnh.

Trên đây là một số thông tin về biến chứng quai bị và những cách để giảm thiểu nguy cơ biến chứng. Nếu có biểu hiện sốt cao, sưng tinh hoàn, đau nhức đầu, nôn,... người bệnh cần đến ngay bệnh viện để được các bác sĩ thăm khám và xử trí kịp thời, phòng ngừa biến chứng nghiêm trọng và ảnh hưởng đến sức khỏe và khả năng sinh sản của người bệnh trong tương lai.

Để được tìm hiểu thêm về căn bệnh này hoặc có nhu cầu đặt lịch khám, mời bạn liên hệ đến Hệ thống Y tế MEDLATEC qua tổng đài 1900 56 56 56, đội ngũ tổng đài viên luôn sẵn sàng hỗ trợ và tư vấn cụ thể cho bạn.