1. Cường cận giáp là gì?

Cường cận giáp là tình trạng tuyến cận giáp sản xuất quá mức parathyroid hormone, làm rối loạn cân bằng canxi trong cơ thể. Tuyến cận giáp gồm bốn tuyến nhỏ nằm phía sau tuyến giáp, có nhiệm vụ duy trì nồng độ canxi và phospho ổn định trong máu. Khi parathyroid tăng cao, cơ thể sẽ huy động canxi từ xương vào máu, giảm đào thải canxi qua thận và tăng hấp thu canxi từ ruột, dẫn đến tăng canxi máu và hàng loạt vấn đề sức khỏe.

Cường cận giáp là tình trạng rối loạn cân bằng canxi trong cơ thể

Tùy theo nguyên nhân, cường cận giáp được chia thành ba loại chính:

• Cường cận giáp nguyên phát: Do rối loạn tuyến cận giáp, thường gặp nhất ở những người có u tuyến cận giáp hoặc tăng sản tuyến.
• Cường cận giáp thứ phát: Xảy ra khi cơ thể bị thiếu canxi kéo dài do bệnh lý nền như suy thận mạn tính hoặc thiếu vitamin D.
• Cường cận giáp tam phát: Là hậu quả của cường cận giáp thứ phát kéo dài, khiến tuyến cận giáp hoạt động mất kiểm soát ngay cả khi nguyên nhân ban đầu đã được khắc phục.

Nếu không được phát hiện sớm, cường cận giáp có thể gây ra loãng xương, sỏi thận, suy thận, rối loạn nhịp tim và ảnh hưởng đến hệ thần kinh. Việc hiểu rõ về bệnh là bước quan trọng giúp kiểm soát tốt và bảo vệ sức khỏe lâu dài.

2. Triệu chứng nhận biết cường cận giáp

Cường cận giáp có thể tiến triển âm thầm trong nhiều năm mà không gây ra triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, khi nồng độ hormone parathyroid tăng cao kéo dài, cơ thể sẽ xuất hiện nhiều dấu hiệu cảnh báo liên quan đến xương, thận, hệ thần kinh và tiêu hóa. Dưới đây là những triệu chứng phổ biến giúp nhận biết bệnh sớm:

2.1. Triệu chứng về xương khớp

Tuyến cận giáp kiểm soát nồng độ canxi trong máu bằng cách huy động canxi từ xương, dẫn đến loãng xương và suy yếu cấu trúc xương. Người bệnh có thể gặp các triệu chứng như:

Người bệnh cường cận giáp có thể gặp tình trạng đau nhức xương khớp

• Đau nhức xương khớp, đặc biệt ở cột sống, hông và chân.
• Xương giòn, dễ gãy dù chỉ bị chấn thương nhẹ.
• Mất xương nhanh chóng, dễ bị loãng xương sớm hơn so với độ tuổi.

2.2. Triệu chứng tại thận

Do canxi máu tăng cao, thận phải làm việc quá mức để đào thải lượng dư thừa, gây ra:

• Sỏi thận: Hình thành do lắng đọng canxi trong thận, gây đau quặn thận, tiểu buốt, tiểu ra máu.
• Suy giảm chức năng thận: Lâu dài có thể dẫn đến suy thận mạn tính.

2.3. Triệu chứng về hệ thần kinh

Tăng parathyroid hormone (PTH) dẫn đến tăng canxi máu, có thể ảnh hưởng đến não bộ và hệ thần kinh, gây ra các dấu hiệu như:

• Mệt mỏi, suy nhược kéo dài dù nghỉ ngơi đầy đủ.
• Khó tập trung, suy giảm trí nhớ, giảm khả năng tư duy.
• Thay đổi tâm trạng, dễ cáu gắt, lo âu hoặc trầm cảm.

2.4. Triệu chứng tại hệ tiêu hóa

Cường cận giáp có thể kích thích dạ dày và ruột, gây ra:

• Rối loạn tiêu hóa, bao gồm buồn nôn, chán ăn, táo bón.
• Viêm loét dạ dày - tá tràng, do canxi cao kích thích tăng tiết axit dịch vị.
• Viêm tụy - một biến chứng hiếm gặp nhưng nguy hiểm.

2.5. Các triệu chứng toàn thân khác

Ngoài những biểu hiện chính trên, bệnh nhân còn có thể gặp:

• Tăng huyết áp, do tác động của canxi lên mạch máu.
• Rối loạn nhịp tim, tim đập nhanh hoặc loạn nhịp.
• Đau đầu, chóng mặt, đặc biệt khi thay đổi tư thế đột ngột.

Do triệu chứng của cường cận giáp khá đa dạng và dễ nhầm lẫn với nhiều bệnh lý khác, việc xét nghiệm nồng độ canxi và parathyroid hormone máu là cách chính xác nhất để chẩn đoán bệnh sớm và điều trị, ngăn ngừa biến chứng.

3. Chế độ dinh dưỡng và lối sống hỗ trợ kiểm soát cường cận giáp

Đối với những người mắc bệnh cường cận giáp, bên cạnh các phương pháp điều trị y tế, chế độ dinh dưỡng và lối sống khoa học giúp kiểm soát các triệu chứng bệnh lý, giúp duy trì cân bằng canxi trong cơ thể. Dưới đây là những nguyên tắc quan trọng mà người bệnh cần tuân thủ:

3.1. Bổ sung đủ canxi từ thực phẩm tự nhiên

Trong một số trường hợp cường cận giáp thứ phát (ví dụ trong suy thận mạn), người bệnh cần bổ sung đủ canxi. Một số thực phẩm giàu canxi mà người bệnh có thể tăng cường trong chế độ ăn như:

• Rau lá xanh đậm (cải bó xôi, bông cải xanh, cải xoăn).
• Sữa và các chế phẩm từ sữa (sữa chua, phô mai).
• Cá nhỏ ăn cả xương (cá mòi, cá cơm).
• Các loại hạt như hạnh nhân, vừng, óc chó.

Bệnh nhân cường cận giáp nguyên phát cần thực hiện chế độ ăn ít canxi, uống nhiều nước để tránh sỏi thận.

3.2. Kiểm soát lượng phospho trong chế độ ăn

Bệnh nhân cường cận giáp thường bị hạ phospho máu do làm tăng đào thải phospho ra ngoài cơ thể qua nước tiểu. Photpho có tác động trực tiếp đến sự bài tiết hormone parathyroid . Khi photpho quá cao, tuyến cận giáp sẽ càng kích thích sản xuất parathyroid, làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh. Vì vậy, người bệnh được khuyến cáo:

• Nên hạn chế thực phẩm giàu phospho như thịt đỏ, nội tạng động vật, thực phẩm chế biến sẵn (đồ hộp, nước ngọt có ga).
• Ưu tiên thực phẩm tươi sạch với lượng photpho tự nhiên cân bằng.

Tuy nhiên bệnh nhân cường cận giáp thứ phát lại cần hạn chế thực phẩm giàu phospho.

3.3. Đảm bảo đủ vitamin D

Bệnh nhân cường cận giáp thứ phát do thiếu hụt vitamin D cần được bổ sung vitamin D đầy đủ, cụ thể:

• Tắm nắng mặt trời 15-20 phút mỗi ngày vào buổi sáng sớm.
• Ăn các thực phẩm như cá hồi, cá thu, lòng đỏ trứng, nấm.
• Nếu thiếu hụt nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định bổ sung vitamin D dưới dạng viên uống.

3.4. Uống đủ nước để bảo vệ thận

Cường cận giáp làm tăng nguy cơ sỏi thận do dư thừa canxi, vì vậy cần uống đủ nước (2-2,5 lít/ngày) để hỗ trợ quá trình đào thải canxi. Hạn chế rượu bia, đồ uống có đường và nước ngọt có ga để giảm gánh nặng cho thận.

3.5. Duy trì lối sống lành mạnh

Các hoạt động lành mạnh tốt cho sức khỏe tổng thể cũng như sức khỏe tuyến giáp bao gồm:

• Vận động thường xuyên: Các bài tập nhẹ như đi bộ, yoga, bơi lội giúp duy trì sức khỏe xương khớp và kiểm soát cân nặng.
• Ngủ đủ giấc: Ngủ ít hơn 6 tiếng mỗi đêm có thể ảnh hưởng đến hormone và sức khỏe xương.
• Kiểm soát căng thẳng: Thực hành thiền, hít thở sâu hoặc tham gia các hoạt động thư giãn giúp ổn định nội tiết tố.

Người bệnh thăm khám và siêu âm bệnh lý tuyến giáp và cận giáp tại MEDLATEC

Bên cạnh các biện pháp hỗ trợ trên, để được thăm khám và xây dựng phác đồ điều trị y khoa chuyên sâu, quý khách hàng hãy đến ngay Hệ thống Y tế MEDLATEC để được chẩn đoán và điều trị hiệu quả. Ngoài ra, nếu có các biểu hiện nghi ngờ cường cận giáp, quý khách hàng có thể liên hệ hotline MEDLATEC 1900 56 56 56 để đặt lịch khám hoặc sử dụng dịch vụ lấy mẫu xét nghiệm tại nhà, nhận kết quả nhanh và chính xác.