Cảnh giác phát hiện bệnh lý hiếm gặp từ triệu chứng không đặc hiệu

Phát hiện mình bị viêm gan B từ năm 2007, trong gia đình cũng có mẹ bị viêm gan B, nên anh N.V.M luôn tuân thủ lịch kiểm tra định kỳ của bác sĩ gia đình có liên kết hợp tác xét nghiệm cùng MEDLATEC. 

Do xuất hiện triệu chứng đau lưng bên phải lâu ngày nên anh M đã được bác sĩ chỉ định đến Phòng khám Đa khoa MEDLATEC Thanh Xuân gần nhà để kiểm tra chuyên sâu, tìm nguyên nhân gây đau lưng.

Khi đến phòng khám, bác sĩ khai thác tiền sử, anh M cho biết bị đau lưng bên phải nhiều tháng, âm ỉ, tăng dần. Ngoài ra, anh không có biểu hiện gì bất thường như không sốt, không đái máu, không tiểu buốt, tiểu rắt, không điều trị thuốc gì. Khám cơ quan gồm: bụng, thận, tim mạch, hô hấp không có bất thường.

Trước tiền sử như vậy và dựa vào kết quả siêu âm ổ bụng từ trước có kết luận giãn nhẹ đài bể thận phải nên anh M được bác sĩ chỉ định kiểm tra bệnh lý viêm gan, siêu âm ổ bụng và chụp cắt lớp vi tính.

Kết quả xét nghiệm có bất thường về HBV-DNA: 1070 (IU/mL), HBV-DNA: 5350 Copies/mL.

Siêu âm ổ bụng thận phải có hình ảnh cấu trúc giảm âm, bờ không đều, thành mỏng nằm kế cận và thông nhau. Giãn động tĩnh mạch thận phải. Trên siêu âm Doppler màu (triplex) có hình ảnh dòng chảy rối.

Bệnh nhân siêu âm Doppler màu (triplex) có hình ảnh dòng chảy rối

Để chẩn đoán xác định bất thường ở thận, bệnh nhân có chỉ định chụp cắt lớp vi tính ổ bụng có hình ảnh động mạch thận và tĩnh mạch thận giãn kèm ổ dị dạng cực trên thận phải.

Hình ảnh động mạch thận và tĩnh mạch thận giãn kèm ổ dị dạng cực trên thận phải khi chụp CT

Vì vậy, bệnh nhân được chẩn đoán xác định dị dạng động tĩnh mạch thận phải (arteriovenous malformation), và hội chẩn chuyên khoa để tiến hành xử lý điều trị bằng nút mạch - phương pháp ít xâm lấn, ít biến chứng và bảo tổn tối đa nhu mô thận.

BS Kiều Trí Lộc - Chuyên khoa Chẩn đoán hình ảnh, Phòng khám Đa khoa MEDLATEC Thanh Xuân cho biết: Trường hợp của bệnh nhân này khởi phát từ triệu chứng đau thắt lưng bên phải, diễn biến nhiều tháng, nhưng không kèm theo triệu chứng tiết niệu nên quá trình thăm khám siêu âm cần kết hợp siêu âm 2D và siêu âm Doppler, nếu chỉ siêu âm 2D thì bác sĩ dễ bỏ sót. Việc thăm khám kỹ lưỡng của bác sĩ giúp bệnh nhân phát hiện ra dị dạng động tĩnh mạch thận phải. Bệnh lý này rất hiếm gặp so với các bệnh lý về thận. 

Do may mắn được phát hiện sớm, bệnh nhân đã được điều trị kịp thời mà không để lại biến chứng nguy hiểm nào.

Dị dạng động tĩnh mạch thận - Bệnh hiếm gặp, khi nào nên đi khám?

Dị dạng động tĩnh mạch thận (AVM) là sự thông thương bất thường giữa động mạch và tĩnh mạch mà không qua đường mao mạch.

Hình ảnh dị dạng động tĩnh mạch thận (AVM) 

Ổ dị dạng gồm 3 phần: các động mạch nuôi, ổ dị dạng và tĩnh mạch. Dị dạng động tĩnh mạch thận nếu không được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời sẽ gây nhiều biến chứng nguy hiểm.

Chia sẻ về vấn đề này, BS Lộc cho biết, do máu lưu thông trực tiếp từ nơi có áp lực cao (động mạch) sang nơi có áp lực thấp (tĩnh mạch) không qua hàng rào mao mạch nên có nguy cơ vỡ thành mạch và chảy máu.

Nguyên nhân gây dị dạng động tĩnh mạch thận do tự phát bẩm sinh, yếu tố gia đình, có thể phát hiện tình cờ khi đi kiểm tra sức khỏe.

Bác sĩ Lộc khuyến cáo khi người dân có một trong những dấu hiệu cảnh báo như đái máu - triệu chứng hay gặp nhất, đau vùng thắt lưng, tăng huyết áp thì nên đi khám ngay để được phát hiện sớm.

Chẩn đoán dị dạng động tĩnh mạch thận

Dị dạng động tĩnh mạch thận (AVM) là tổn thương hiếm gặp chiếm 0.04%, tỷ lệ này có xu hướng tăng lên nhờ sự phát triển của các phương pháp chẩn đoán hình ảnh gồm siêu âm, chụp cắt lớp vị tính đa dãy, cộng hưởng từ và chụp mạch số hóa xóa nền (DSA).

Phân tích về các phương pháp chẩn đoán dị dạng tĩnh mạch thận, ThS.BSNT Đào Danh Vĩnh - Giám đốc Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh - MEDIM thuốc Hệ thống Y tế MEDLATEC cho biết ý nghĩa của phương pháp này như sau:

• Siêu âm 2D: trong thận có đám cấu trúc giảm âm so với nhu mô thận và dễ nhầm với nang thận hoặc giãn đài bể thận.
• Siêu âm Doppler triplex: trung tâm ổ dị dạng (nidus) có dòng chảy tín hiệu nhiễu, dòng chảy rối, khảm màu (aliasing). Động mạch đến ổ dị dạng có chỉ số sức cản RI thấp (0.4- 0.5), vận tốc tâm trương và tâm thu tăng cao. Tĩnh mạch dẫn lưu có tăng tốc độ dòng chảy với sóng phổ động mạch hóa.
• Chụp cắt lớp vi tính mạch máu thận (CTA) có vai trò quan trọng cung cấp thông tin về tổn thương gồm: động mạch, tĩnh mạch, búi dị dạng (nidus). Ngoài ra còn chẩn đoán các biến chứng như cướp máu, nhồi máu nhu mô thận, chảy máu thận, giả phình động mạch hay tĩnh mạch thận.
•  Chụp mạch qua da số hóa xóa nền (DSA): được xem là tiêu chuẩn vàng chẩn đoán dị dạng động tĩnh mạch thận. Hiện nay do sự phát triển của các thế hệ máy chụp cắt lớp vi tính đa dãy (MSCT) nên chụp mạch qua da ít dùng để chẩn đoán đơn thuần mà thường được thực hiện ngay trước khi điều trị can thiệp nội mạch.  

 Nút mạch ổ dị dạng bằng keo sinh học và Coil trên DSA

Như vậy, trường hợp của bệnh nhân M có đủ các tiêu chuẩn trên siêu âm để chẩn đoán dị dạng động tĩnh mạch thận rất điển hình, ngoài ra có thể sử dụng chụp cắt lớp vi tính với sự hỗ trợ của các phần mềm xủ lý tái tạo ảnh chuyên dụng để hỗ trợ chẩn đoán.

Theo GĐ Vĩnh, hiện tượng có triệu chứng đau lưng có thể là do ổ dị dạng động tĩnh mạch đã gây hiệu ứng cướp máu nhu mô thận lân cận, hoặc cũng có thể là biểu hiện của biến chứng chảy máu trong ổ dị dạng. Đối với dị dạng động tĩnh mạch thận chưa có biến chứng như trường hợp này, nếu chỉ khám lâm sàng và siêu âm, chụp X quang hệ tiết niệu thông thường thì dễ bỏ sót hoặc nhầm với tình trạng bệnh lý thường gặp khác như nang thận, giãn đài bể thận. Sử dụng siêu âm doppler (triplex) là phương pháp rất hiệu quả và dễ dàng có thể chẩn đoán được bệnh lý dị dạng động tĩnh mạch thận.

Với kinh nghiệm nhiều năm công tác, GĐ Vĩnh lưu ý, việc kết hợp giữa siêu âm doppler và xét nghiệm nước tiểu để đánh giá các biến chứng như chảy máu ổ dị dạng là vô cùng cần thiết.