1. Khi trẻ bị sốt có nên bật quạt không?

Sốt là phản ứng tự nhiên của cơ thể khi hệ miễn dịch hoạt động để chống lại các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus hoặc yếu tố kích thích khác. Khi trẻ bị sốt, quá trình điều hòa thân nhiệt chịu sự chi phối của vùng dưới đồi - trung tâm kiểm soát nhiệt độ của cơ thể. 

Vì vậy, việc làm mát cho trẻ trong giai đoạn này cần thực hiện đúng cách, để tránh làm cơ thể mất nhiệt quá nhanh và rối loạn cơ chế điều hòa tự nhiên. Vậy khi trẻ bị sốt có nên bật quạt không? Đây là câu hỏi thắc mắc được rất nhiều các bậc phụ huynh quan tâm. Theo các bác sĩ, trẻ bị sốt vẫn có thể dùng quạt, nhưng phải sử dụng đúng cách để giúp tản nhiệt hiệu quả mà không gây hại cho sức khỏe. Cụ thể như sau:

Cơ chế tác động của quạt

Quạt không có tác dụng trực tiếp làm giảm sốt, mà chỉ giúp cơ thể tản nhiệt tốt hơn nhờ tăng đối lưu không khí. Khi không khí lưu thông, mồ hôi và hơi ẩm trên da bay hơi nhanh hơn, từ đó giúp trẻ cảm thấy dễ chịu và hạ nhiệt từ từ. Tuy nhiên, nếu bật quạt quá mạnh, để nhiệt độ phòng quá thấp hoặc hướng quạt thẳng vào người trẻ, cơ thể có thể bị mất nhiệt đột ngột, dẫn đến co mạch ngoại vi, run rẩy, thậm chí làm chậm quá trình thoát nhiệt tự nhiên.

Khuyến nghị sử dụng quạt khi trẻ sốt theo y khoa

Trẻ bị sốt có thể nằm trong phòng có quạt, nhưng nên:

• Đặt quạt cách xa giường và không để luồng gió thổi trực tiếp vào người trẻ;
• Chọn chế độ gió nhẹ, tránh gió mạnh hoặc xoay quạt liên tục;
• Duy trì nhiệt độ phòng từ 26 - 28°C, đảm bảo không gian thoáng mát, có lưu thông không khí tự nhiên;
• Cho trẻ mặc đồ thoáng, thấm hút tốt, không ủ quá kín vì sẽ cản trở quá trình thoát nhiệt.

Trẻ bị sốt vẫn có thể bật quạt theo đúng hướng dẫn 

Các biện pháp hỗ trợ hạ sốt an toàn

• Lau mát bằng nước ấm khoảng 37°C, tập trung tại các vùng có nhiều mạch máu lớn như trán, nách, bẹn để giúp hạ thân nhiệt nhẹ nhàng;
• Cho trẻ uống hoặc bú nhiều nước hơn để bù lại lượng dịch thất thoát khi sốt;
• Nếu trẻ bú kém, mệt mỏi hoặc quấy khóc nhiều, nên bổ sung điện giải theo hướng dẫn của bác sĩ;
• Theo dõi nhiệt độ cơ thể trẻ, nếu trẻ sốt cao > 39°C, xuất hiện co giật hoặc lơ mơ, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay để được thăm khám kịp thời.

2. Cách dùng quạt đúng cho trẻ khi bị sốt

Sử dụng quạt đúng cách có thể giúp trẻ nhỏ cảm thấy dễ chịu hơn khi bị sốt, đồng thời hỗ trợ cơ thể tản nhiệt mà vẫn giữ được cơ chế điều hòa thân nhiệt tự nhiên. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và hiệu quả, cha mẹ nên tuân thủ những nguyên tắc sau:

Duy trì nhiệt độ phòng ổn định

Nhiệt độ phòng lý tưởng cho trẻ bị sốt nên duy trì trong khoảng 26 - 28°C. Nếu phòng quá nóng, cơ thể trẻ sẽ khó thoát nhiệt, ngược lại, không gian quá lạnh có thể khiến mạch máu co lại, làm giảm lưu thông máu trung tâm và ảnh hưởng đến khả năng điều hòa thân nhiệt.

Đặt quạt ở chế độ xoay

Bật quạt ở chế độ xoay giúp luồng không khí lưu thông đều trong phòng, tránh tập trung vào một vị trí cố định. Cách này vừa giúp phòng thông thoáng, vừa hạn chế nguy cơ trẻ bị lạnh cục bộ hoặc mất nhiệt quá nhanh do gió thổi trực tiếp.

Không để quạt thổi thẳng vào người trẻ

Quạt nên được đặt cách xa trẻ khoảng 2 - 3 mét, hướng gió lệch sang một bên để không thổi trực tiếp vào người bé.

Phụ huynh nên tránh để quạt thổi thẳng vào người của trẻ 

Không bật quạt quá mạnh

Cha mẹ chỉ nên để quạt ở mức gió nhẹ, đủ để tạo cảm giác thoáng mát. Cha mẹ cũng nên tránh sử dụng quạt hơi nước hoặc quạt công suất lớn, vì có thể khiến phòng ẩm ướt, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn và nấm mốc phát triển.

Chọn trang phục phù hợp

Trẻ nên mặc quần áo mỏng, thoáng, chất liệu cotton thấm hút tốt, giúp cơ thể thoát nhiệt dễ dàng và luôn thoải mái.

Giữ không gian nghỉ ngơi thoáng sạch

Phòng của trẻ cần sạch sẽ, thoáng khí, tránh khói bụi, mùi hương nhân tạo, khói thuốc hoặc lông thú cưng - những yếu tố dễ gây kích ứng đường hô hấp. Giường nệm nên êm ái, chăn gối vừa đủ ấm, không quá dày.

3. Khi nào không nên bật quạt cho trẻ khi bị sốt?

Mặc dù quạt có thể giúp tản nhiệt và mang lại cảm giác dễ chịu cho trẻ khi bị sốt, song không phải lúc nào việc sử dụng quạt cũng phù hợp, cụ thể:

Khi nhiệt độ phòng quá thấp (< 26°C)

Nếu nhiệt độ phòng xuống dưới 26°C, việc bật quạt có thể khiến trẻ bị mất nhiệt nhanh, làm co mạch ngoại vi, giảm lưu lượng máu đến các cơ quan quan trọng và khiến quá trình hạ sốt tự nhiên bị cản trở.

Khi trẻ rét run, tay chân lạnh

Đây là lúc cơ thể đang tăng sinh nhiệt. Bật quạt lúc này có thể khiến thân nhiệt khó ổn định hơn. Trong trường hợp này, nên đắp chăn mỏng và dừng quạt hoàn toàn cho đến khi trẻ hết rét run.

Cha mẹ không nên bật quạt khi trẻ có hiện tượng rét run 

Khi trẻ sốt do viêm phổi và bệnh hô hấp 

Gió quạt mạnh có thể làm khô niêm mạc, kích thích ho và khiến bệnh nặng hơn. Trong những trường hợp này, thay vì dùng quạt, nên duy trì nhiệt độ phòng ổn định, thông thoáng và theo dõi sát dấu hiệu bệnh lý của trẻ.

Khi trẻ mất nước

Trong tình trạng này, bật quạt mạnh sẽ làm tăng tốc độ bay hơi nước qua da, khiến mất nước nghiêm trọng hơn. Cách xử trí phù hợp là bổ sung nước và điện giải đầy đủ và giữ không gian thoáng mát nhưng không có gió thổi trực tiếp.

Khi trẻ sốt cao co giật

Tuyệt đối không bật quạt hay chườm lạnh đột ngột. Hãy đặt trẻ nằm nghiêng an toàn, lau người bằng khăn ấm (~37°C), theo dõi sát sao và đưa đến cơ sở y tế ngay lập tức nếu co giật kéo dài trên 5 phút.

Khi trẻ sinh non hoặc có bệnh lý tim, thần kinh

Nhóm trẻ này rất nhạy cảm với thay đổi nhiệt độ. Việc bật quạt không đúng cách có thể làm rối loạn nhịp tim, hô hấp hoặc gây hạ thân nhiệt đột ngột. Chính vì vậy, việc kiểm soát nhiệt độ phòng và độ ẩm cần được thực hiện cẩn thận, ưu tiên các phương pháp điều chỉnh nhiệt độ nhẹ nhàng thay vì dùng quạt mạnh.

Tóm lại, khi trẻ bị sốt có nên bật quạt không - câu trả lời là có và sử dụng đúng cách theo hướng dẫn đồng thời theo dõi sát tình trạng sức khỏe để xử lý kịp thời nếu có dấu hiệu bất thường. Nếu phụ huynh có thêm thắc mắc cần giải đáp hoặc nhu cầu thăm khám sức khỏe cho trẻ, vui lòng liên hệ tới Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được hỗ trợ kịp thời.