1. Tổng quan tình trạng say tàu xe, nguyên nhân và triệu chứng

Hiện tượng say xe xảy ra khi não bộ nhận được thông tin mâu thuẫn từ các giác quan. Cụ thể hơn là do sự bất đồng bộ thông tin giữa mắt và tai trong gửi đến não bộ. Ví dụ, khi bạn đi tàu xe, mắt bạn có thể thấy mọi vật đứng yên (nếu bạn nhìn vào bên trong cabin), nhưng tai trong (một phần của hệ tiền đình, có chức năng giữ thăng bằng và nhận biết chuyển động) lại cảm nhận được sự rung lắc, chuyển động của phương tiện.

Do đó, não bộ nhận được hai luồng thông tin mâu thuẫn: một bên nói rằng bạn đang đứng yên, một bên lại cho biết bạn đang di chuyển. Sự không đồng nhất này khiến não bị "bối rối", không xử lý kịp thời và chính xác các tín hiệu, dẫn đến các triệu chứng khó chịu của say xe.

Say xe biến chuyến đi của bạn trở thành nỗi ám ảnh

Các biểu hiện của say xe rất đa dạng, từ nhẹ đến nặng như:

• Cảm thấy chóng mặt, quay cuồng.
• Cơ thể mệt mỏi, uể oải.
• Da tái nhợt.
• Tiết nhiều nước bọt hơn bình thường.
• Đau đầu.
• Buồn nôn, nôn.
• Ợ hơi liên tục.
• Thở dốc, thở nhanh.
• Có hiện tượng nuốt hơi.
• Đổ mồ hôi nhiều,...

2. Ai dễ bị say tàu xe?

Mặc dù ai cũng có thể bị say xe, tuy nhiên, tỷ lệ này cao hơn ở những nhóm đối tượng sau: 

• Phụ nữ: Có xu hướng dễ say xe hơn nam giới.
• Trẻ em: Đặc biệt trong lứa từ 2 đến 12 tuổi, thường nhạy cảm hơn với các chuyển động.
• Sự thay đổi nội tiết tố: Phụ nữ mang thai, trong chu kỳ kinh nguyệt hoặc đang dùng thuốc tránh thai cũng dễ bị say xe hơn bình thường. 
• Người mắc một số bệnh lý: Những người từng bị rối loạn tiền đình, đau nửa đầu,... dễ say xe hơn.

Phụ nữ có tỷ lệ say xe cao hơn so với nam giới

3. Gợi ý các cách chống say xe hiệu quả

Đi lại bằng tàu xe có thể là một thử thách đối với nhiều người vì cảm giác say xe. Lúc này, bạn hãy thử những cách chống say xe sau đây để đẩy lùi các cảm giác khó chịu:

3.1. Chuẩn bị trước chuyến đi

Để giảm thiểu tình trạng say xe, việc chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi lên đường là vô cùng quan trọng:

• Ngủ đủ giấc: Giấc ngủ không đủ có thể khiến cơ thể mệt mỏi, ảnh hưởng đến sự tập trung và làm tăng nguy cơ buồn nôn. Hãy đảm bảo bạn ngủ đủ giấc để cơ thể ở trạng thái tốt nhất, đây là một cách chống say xe hiệu quả.
• Ăn nhẹ trước khi đi: Trước khi lên xe, bạn không nên để bụng đói hoặc ăn quá no. Ăn quá nhiều dễ gây đầy bụng, ợ hơi, trong khi đói bụng lại khiến dạ dày cồn cào, dễ buồn nôn. Tốt nhất là ăn một bữa lót dạ nhẹ nhàng và tránh các thực phẩm chua, cay, nhiều dầu mỡ.

3.2. Lựa chọn vị trí và duy trì không gian thoải mái

Vị trí ngồi và môi trường xung quanh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế say xe:

Cách chống say xe hiệu quả là chọn vị trí ngồi phù hợp sẽ giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn

• Chọn vị trí ngồi phù hợp:

• Xe ô tô: Ghế đầu xe gần tài xế hoặc ghế ở giữa là lựa chọn tốt nhất vì những vị trí này ít bị xóc hơn. Tránh ngồi cuối xe hoặc trên phần bánh xe vì dễ gây buồn nôn.
• Tàu thuyền: Nên chọn ghế gần cửa sổ để nhìn ra cảnh vật bên ngoài, giúp não bộ cân bằng thông tin tốt hơn. Vị trí giữa tàu, ngồi ở tầng thấp cũng giúp giảm cảm giác chao đảo.
• Máy bay: Ghế ở khu vực ngồi gần hai cánh máy bay hoặc phía trước thường ổn định hơn, ít tiếng ồn và rung lắc.
• Vị trí trên xe, tàu nên lựa chọn vị trí có tầm nhìn cùng hướng với chuyển động.
• Đeo khẩu trang: Khẩu trang giúp bạn hạn chế hít phải các mùi khó chịu hoặc khí thải có thể gây buồn nôn, đồng thời ngăn chặn các chất độc hại ảnh hưởng đến hệ thần kinh. Bạn có thể sử dụng thêm 1 số loại tinh dầu như vỏ cam, vỏ chanh,... để giảm bớt cảm giác khó chịu khi ngửi mùi xăng dầu.
• Mở cửa sổ hoặc hít thở không khí trong lành: Không khí thoáng đãng sẽ giúp bạn quên các triệu chứng say xe. Nếu không thể mở cửa sổ, bạn có thể dùng quạt nhỏ để gió thổi trực tiếp vào mặt.
• Tránh ngồi gần người say xe: Tránh tiếp xúc với những người đang say xe, nghe họ kể về bệnh hoặc nhìn thấy họ nôn mửa. Điều này có thể ảnh hưởng tâm lý và khiến bạn cũng bị say theo.

3.3. Biện pháp can thiệp trực tiếp để chống say xe

Để giảm bớt cảm giác say xe ngay trong chuyến đi, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

Thuốc chống say xe giúp bạn cải thiện các triệu chứng khó chịu nhanh chóng

• Uống thuốc chống say: Đây là lựa chọn nhanh chóng và hiệu quả. Các loại thuốc phổ biến gồm Scopolamine (viên uống hoặc miếng dán), Promethazine, Cyclizine, Dimenhydrinate, và Meclizine. Hãy đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng, đặc biệt với các đối tượng như trẻ em, phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú, hoặc có tiền sử bệnh lý,...
• Nhìn thẳng về phía trước: Khi ngồi ở ghế lái phụ, hãy nhìn theo hướng di chuyển của xe. Điều này giúp mắt và tai trong của bạn đồng bộ thông tin, giảm xung đột tín hiệu lên não và hạn chế cảm giác say xe.
• Nhắm mắt và ngủ: Khi nhắm mắt hoặc ngủ sẽ giúp bạn tạm quên đi cảm giác khó chịu và buồn nôn.
• Nhai kẹo cao su: Hành động nhai kẹo cao su có thể giúp phân tán sự chú ý của não bộ, từ đó giảm các triệu chứng buồn nôn và chóng mặt.
• Bấm huyệt massage: Ấn vào huyệt Nội quan (ở phía mặt trong gần cổ tay) có thể giúp giảm buồn nôn. Tuy nhiên, tránh bấm huyệt này nếu da có vết thương hở, phát ban hoặc các vấn đề về da khác.
• Không đọc sách báo trên xe: Việc đọc sách khi xe đang di chuyển sẽ làm tăng sự mâu thuẫn giữa thông tin mắt và tai trong gửi đến não, khiến tình trạng say xe trở nên nặng hơn.
• Trò chuyện với mọi người: Việc trò chuyện với mọi người tạo nên sự phân tâm, từ đó bạn có thể quên cảm giác khó chịu của say xe.

3.4. Sử dụng các phương pháp tự nhiên và thích nghi lâu dài

Bên cạnh các biện pháp trực tiếp, bạn còn có thể tận dụng các phương pháp tự nhiên và rèn luyện để cơ thể dần thích nghi:

Một số thực phẩm tự nhiên cũng có tác dụng chống say xe hiệu quả

• Sử dụng thực phẩm và mùi hương tự nhiên:
• Ăn khoai tây và bánh mì nướng: Những thực phẩm giàu tinh bột này có khả năng hấp thụ axit dư thừa trong dạ dày, giúp giảm cảm giác khó chịu và buồn nôn.
• Ngửi vỏ quýt, chanh tươi: Mùi hương dễ chịu của vỏ cam hoặc chanh có thể giúp giảm buồn nôn.
• Gừng: Gừng được xem là một phương thuốc tự nhiên hiệu quả cho buồn nôn. Bạn có thể uống trà gừng, dùng viên nang gừng, hoặc hít tinh dầu gừng.
• Giấm ăn (giấm táo): Pha giấm táo với nước ấm có thể giúp trung hòa axit dịch vị dạ dày. Lưu ý quan trọng: Luôn pha loãng giấm táo và tránh uống khi bụng đói để bảo vệ dạ dày và men răng.
• Đi tàu xe nhiều hơn: Việc thường xuyên di chuyển bằng các phương tiện có thể giúp cơ thể bạn dần thích nghi với việc đi xe và đẩy lùi cảm giác say xe. 

Say xe không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và công việc của bạn. Việc hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các cách chống say xe phù hợp sẽ giúp bạn tự tin hơn trong mọi chuyến đi. Nếu tình trạng say xe của bạn kéo dài, nghiêm trọng, hoặc bạn có bất kỳ lo lắng nào về sức khỏe, đừng ngần ngại nhờ đến sự tư vấn từ chuyên gia y tế tại các cơ sở y tế uy tín như Hệ thống Y tế MEDLATEC. Để đặt lịch khám, Quý khách vui lòng liên hệ hotline 1900 56 56 56 của MEDLATEC để được hỗ trợ.