1. Chóng mặt là bệnh gì?

Chóng mặt, nhức đầu không được xem là bệnh mà người ta gọi đó là triệu chứng hay hội chứng của một bệnh lý nào đó có ở bệnh nhân. Có thể do lượng máu không đủ để cung cấp cho não sẽ khiến các tế bào thần kinh không có đủ oxy và các dưỡng chất cần cho hoạt động thường ngày.

Chóng mặt xảy ra khi não không được cung cấp đủ máu gây nên tình trạng thiếu oxy và dưỡng chất cho những tế bào thần kinh

Tuy rằng đây chỉ là những dấu hiệu đơn thuần thế nhưng người bệnh phải đi kiểm tra toàn diện về thần kinh, khám nội khoa, tai mũi họng,… Và thực hiện thêm một số xét nghiệm giúp chẩn đoán nguyên nhân gây nên hội chứng này.

Hiện nay có nhiều người xuất hiện triệu chứng này kết hợp với ù tai, nhức đầu một cách bất chợt. Thông thường, họ sẽ có thói quen tự ý ra hiệu thuốc mua thuốc uống tại nhà hoặc để bệnh tự khỏi chỉ khi nào diễn tiến nặng mới đến bệnh viện kiểm tra.

Đây là triệu chứng của một số bệnh là huyết áp thấp, thiếu máu, rối loạn tiền đình,… Ngoài ra, còn là dấu hiệu của một vài bệnh như dị dạng mạch máu, u não, tai trong bị tổn thương,…

2. Phân loại

Dựa theo mô tả triệu chứng cụ thể của các bệnh nhân, có thể chia thành các nhóm sau đây:

• Chóng mặt kiểu xoay vòng: bệnh nhân cảm thấy mọi vật xung quanh đang quay tròn quanh mình hoặc chính họ đang quay quanh đồ vật khiến bệnh nhân dễ bị té ngã. Kiểu xoay vòng này xuất hiện từ từ hoặc đột ngột khiến người bệnh lo lắng và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Chóng mặt kiểu xoay vòng khiến bệnh nhân khó giữ được thăng bằng và dễ bị té ngã

• Chóng mặt kiểu choáng váng: đây là kiểm dễ khiến bệnh nhân bị ngất, có khả năng mắc những bệnh lý nhiều hơn kiểu xoay vòng nói trên.

• Chóng mặt kiểu mất thăng bằng: kiểu này có đặc trưng là khả năng giữ thăng bằng của bệnh nhân suy giảm. Bệnh nhân không thể đi đứng vững chắc như bình thường, thậm chí còn bị khó khăn ngay cả khi đứng yên. 

Nếu bệnh nhân có thể mô tả chi tiết tình trạng mình thường gặp phải sẽ giúp bác sĩ phân loại và xác định được nguyên nhân đằng sau nó để có được phương pháp điều trị thích hợp. Một bệnh nhân có thể trải qua 1 kiểu hoặc có nhiều kiểu khác nhau xảy ra trong các lần khởi phát bệnh không giống nhau.

3. Nguyên nhân gây ra tình trạng này

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra hội chứng này, có liên quan với nhiều cơ quan khác chẳng hạn như tim mạch, thần kinh và những bất thường chuyển hóa bên trong cơ thể. Về mặt lâm sàng, khi làm việc với bệnh nhân, các bác sĩ sẽ phân chia thành 2 nhóm chủ yếu là chóng mặt ngoại biên và chóng mặt trung ương dựa vào nguyên nhân gây ra bệnh.

3.1. Chóng mặt ngoại biên

Nhóm này không có mối liên quan với những bất thường trong hệ thần kinh trung ương là não bộ và tủy sống nhưng chúng nằm tại hệ tiền đình ốc tai vị trí ở tai trong. Hệ thống những ống bán khuyên nằm ở tai trong có vai trò định hướng vị trí tư thế đầu, chuyển phát tín hiệu cho não bộ giúp duy trì sự cân bằng cho cơ thể.

Khi cơ thể xuất hiện những rối loạn gây ra bởi viêm, virus, sỏi.. thì chức năng của hệ tiền đình không thể toàn vẹn. Bệnh nhân sẽ có cảm giác hoa mặt và mất thăng bằng. Một vài bệnh lý gây ra tình trạng này gồm có:

• Viêm tai trong: ống tai trong là nơi có nhiều thành phần trong hệ tiền đình ngoại vi gồm có ống bán khuyên, thụ thể thần kinh ốc tai có chức năng giúp cơ thể giữ thăng bằng. Nếu các tác nhân gây bệnh là virus, vi khuẩn tác động vào tai trong sẽ khiến người bệnh bị hoa mắt chóng mặt, suy giảm thính lực, ù tai, sốt.

Viêm tai trong xảy ra khi các virus, vi khuẩn tấn công vào cơ quan này

• Viêm dây thần kinh sọ não số 8: dây thần kinh sọ não số VIII còn được gọi là dây tiền đình ốc tai, có vai trò giữ thăng bằng cho cơ thể.

• Chóng mặt kịch phát lành tính theo tư thế: đây được xem là nguyên nhân chủ yếu thường gặp ở lâm sàng. Người bệnh rơi vào tình trạng này thường bị hoa mắt thường xuyên khi thay đổi từ ngồi sang đứng hoặc nằm sang đứng. Tình trạng này thường kéo dài từ vài giây đến vài phút kèm theo buồn nôn, mắc ói.

• Bệnh Meniere: tình trạng bất thường này khá hiếm gặp ở tai trong. Triệu chứng này được gây ra bởi bệnh Meniere thường khá nặng nề, diễn ra trong vài giờ cho đến vài ngày, có kèm theo biểu hiện nôn mửa và suy giảm thính lực dài hạn.

3.2. Chóng mặt trung ương

Khác với nhóm trên, nhóm chóng mặt trung ương là nhóm các bệnh gây nên bởi những bất thường trong não bộ, phổ biến nhất là tiểu não, cơ quan có chức năng giữ thăng bằng cho cơ thể. Một vài bệnh lý cụ thể gây ra tình trạng này gồm có:

• Đau đầu vận mạch hoặc đau đầu Migraine: bệnh này xuất hiện nhiều ở những người trẻ tuổi, nữ mắc bệnh nhiều hơn nam. Bên cạnh đó, còn có một số biểu hiện khác như đau nửa đầu dữ dội hay đau kiểu mạch đập.

• U não hoặc u tiểu não gây rối loạn chức năng khiến cơ thể gặp bất thường khi di chuyển.

• U thần kinh: khối u ở dây thần kinh thính giác nối từ tai đến não, được đánh giá có xuất hiện yếu tố di truyền.

• Tai biến mạch máu não: đây là nguyên nhân cực kỳ nguy hiểm cần được kiểm tra loại trừ trước tiên khi triệu chứng này xảy ra ở người cao tuổi có các yếu tố như hút thuốc lá, cao huyết áp, rung nhĩ,…

Tai biến mạch máu não được xem là bệnh lý nguy hiểm nhất thường gặp ở người lớn tuổi

4. Những lưu ý bạn nên biết

Kết hợp với việc sử dụng thuốc để chữa trị, bệnh nhân cần phải lưu ý những vấn đề sau đây trong sinh hoạt và ăn uống thường ngày giúp giảm tần suất và mức độ của hội chứng chóng mặt:

• Không được thay đổi tư thế đột ngột, khi chuyển đổi từ nằm sang ngồi hay đứng phải từ từ chậm rãi cho cơ thể thích nghi.

• Tránh các hoạt động phải vận hành máy móc hoặc xe nếu như xảy ra tình trạng này.

• Không được sử dụng bia rượu, hút thuốc lá và dùng chất kích thích.

Bệnh nhân cần phải kiêng dùng bia rượu, hút thuốc lá và sử dụng chất kích thích

• Uống nhiều nước và bổ sung rau xanh hằng ngày.

• Không nên ăn uống quá mặn hay quá ngọt.

• Thư giãn, nghỉ ngơi trong môi trường sống thoải mái, không để đầu óc căng thẳng.

Chóng mặt có thể được xử lý nếu như bệnh nhân đến khám sớm và điều trị hiệu quả. Khi mắc hội chứng này, người bệnh cần nghỉ ngơi, thư giãn và hạn chế việc đi lại để ngăn ngừa bị té ngã.