1. Hiểu biết chung về căn bệnh HIV

HIV (Human Immunodeficiency Virus) là một loại virus gây suy giảm miễn dịch ở người, được phát hiện lần đầu vào những năm 1980 và nhanh chóng trở thành mối quan tâm y tế toàn cầu. Điểm nguy hiểm của HIV nằm ở khả năng tấn công hệ thống miễn dịch, đặc biệt là tế bào CD4 - một loại tế bào bạch cầu đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể trước các tác nhân gây bệnh. Khi HIV làm suy yếu hệ miễn dịch, cơ thể dễ dàng bị nhiễm các nhiễm trùng cơ hội (như lao, viêm phổi do nấm, nhiễm trùng do vi khuẩn, virus) và một số loại ung thư liên quan đến HIV/AIDS.

Quá trình tiến triển của HIV thường diễn ra theo ba giai đoạn. Giai đoạn đầu là nhiễm cấp, có thể xuất hiện các triệu chứng giống cúm như sốt, nổi hạch, đau đầu, mệt mỏi. Sau đó, bệnh chuyển sang giai đoạn nhiễm trùng tiềm ẩn, khi virus vẫn tồn tại trong cơ thể nhưng biểu hiện bệnh không rõ ràng và có thể kéo dài nhiều năm. Giai đoạn cuối cùng là AIDS (hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải), khi hệ miễn dịch bị tàn phá nghiêm trọng, khiến người bệnh dễ mắc các bệnh nhiễm trùng nặng và đe dọa tính mạng.

HIV thường tiến triển qua ba giai đoạn 

Hiện nay, HIV chưa có thuốc chữa khỏi hoàn toàn, nhưng sự ra đời của thuốc kháng virus ARV đã mở ra bước ngoặt trong điều trị. ARV có tác dụng ức chế sự nhân lên của HIV, giúp duy trì tải lượng virus ở mức thấp, cải thiện hệ miễn dịch và kéo dài tuổi thọ cho người bệnh. Nếu tuân thủ phác đồ điều trị đều đặn, người nhiễm HIV có thể sống khỏe mạnh, học tập, làm việc và sinh hoạt bình thường như những người khác.

Bên cạnh tác động về sức khỏe, HIV còn mang lại nhiều gánh nặng về tâm lý và xã hội. Sự kỳ thị, xa lánh của cộng đồng là một trong những rào cản lớn khiến nhiều người e ngại việc xét nghiệm, điều trị và hòa nhập. Chính vì vậy, nâng cao nhận thức, hiểu đúng về HIV và đồng hành cùng người nhiễm là yếu tố quan trọng để giảm bớt sự kỳ thị và cải thiện chất lượng cuộc sống.

2. HIV lây qua đường nào? 

HIV (Human Immunodeficiency Virus) là virus gây suy giảm miễn dịch ở người. Một trong những vấn đề được quan tâm nhiều nhất liên quan đến HIV chính là khả năng lây truyền. Dưới đây là những con đường lây truyền chính đã được khoa học chứng minh.

Quan hệ tình dục không an toàn

Đây là con đường lây nhiễm HIV phổ biến nhất. Virus có thể tồn tại trong máu, tinh dịch, dịch âm đạo và trực tràng của người nhiễm. Khi quan hệ tình dục không sử dụng bao cao su, virus dễ dàng xâm nhập qua niêm mạc sinh dục hoặc hậu môn vốn rất mỏng và dễ tổn thương. Nguy cơ lây truyền cao nhất là quan hệ qua đường hậu môn, tiếp theo là quan hệ qua đường âm đạo; quan hệ đường miệng có nguy cơ rất thấp.

Quan hệ tình dục là một trong những con đường lây truyền HIV phổ biến nhất 

Truyền máu và sử dụng chung kim tiêm

HIV có thể lây nếu nhận máu, chế phẩm máu hoặc cơ quan ghép từ người nhiễm mà chưa được kiểm soát an toàn. Tại Việt Nam, toàn bộ máu và chế phẩm máu hiến đều được sàng lọc HIV theo quy định của Bộ Y tế, do đó nguy cơ lây nhiễm qua truyền máu là cực kỳ thấp. Nguy cơ lớn hơn thường đến từ việc tiêm chích ma túy bằng kim tiêm chung. Khi nhiều người sử dụng cùng một bơm kim, virus từ máu người nhiễm có thể truyền trực tiếp sang người khác. 

Từ mẹ sang con

Phụ nữ mang thai nhiễm HIV có thể truyền virus cho con trong thai kỳ, khi chuyển dạ, hoặc trong giai đoạn cho con bú. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ của thuốc ARV, chăm sóc thai kỳ đúng cách, sinh mổ theo chỉ định và thay thế sữa mẹ bằng sữa công thức, nguy cơ này có thể giảm.

3. HIV không lây qua những con đường nào?

Bên cạnh thắc mắc HIV lây qua đường nào, nhiều người vẫn chưa hiểu đúng về khả năng lây truyền của virus này. Đây là một trong những nguyên nhân khiến bệnh nhân HIV bị kỳ thị trong cộng đồng. Thực tế, HIV không dễ lây như nhiều bệnh truyền nhiễm khác và chỉ lây trong những trường hợp có tiếp xúc trực tiếp với dịch cơ thể chứa virus. Theo đó, HIV không lây qua các con đường sau đây:

Tiếp xúc thông thường

Những hành động thường ngày như bắt tay, ôm, khoác vai, hoặc ngồi cạnh nhau đều không làm lây nhiễm HIV. Virus không tồn tại và không thể truyền qua da lành, vì vậy việc giao tiếp xã hội, sinh hoạt, học tập hay làm việc cùng người nhiễm HIV là hoàn toàn an toàn.

Ăn uống, sử dụng chung đồ dùng

Dùng chung bát, đũa, cốc chén, thìa hoặc cùng ăn một bữa cơm không làm lây HIV. Virus không sống được trong thức ăn và cũng không lây qua nước bọt ở lượng ít. Tương tự, việc mặc chung quần áo, nằm chung giường hay dùng chung khăn tắm cũng không phải là con đường lây nhiễm.

Ho, hắt hơi và tiếp xúc ngoài da

HIV không lây qua đường hô hấp. Người nhiễm HIV khi ho, hắt hơi không thể truyền virus sang người khác, vì HIV không tồn tại trong không khí như virus cúm hay lao. Ngoài ra, tiếp xúc ngoài da như xoa tay, đụng chạm khi chơi thể thao, hay chăm sóc, xoa bóp cũng không làm lây bệnh nếu da không bị trầy xước chảy máu.

Hồ bơi, nhà vệ sinh, môi trường sống chung

Tắm chung hồ bơi, sử dụng chung nhà vệ sinh, hay ngồi trên ghế, nắm tay vịn nơi công cộng với người nhiễm HIV đều không gây lây nhiễm. HIV là virus rất yếu, dễ bị tiêu diệt khi ra ngoài cơ thể và không thể tồn tại lâu trong môi trường nước, không khí hay bề mặt cứng.

Muỗi và côn trùng đốt

Khi muỗi hút máu, lượng máu hút vào sẽ được tiêu hóa chứ không được truyền sang người khác. Hơn nữa, HIV không thể nhân lên trong cơ thể muỗi, vì vậy không thể truyền bệnh từ người này sang người khác thông qua côn trùng.

HIV lây qua đường côn trùng đốt là hiểu biết sai lầm 

Nụ hôn xã giao

Hôn xã giao, hôn nhẹ trên má hoặc môi không gây lây bệnh. Chỉ trong những trường hợp đặc biệt như có vết thương chảy máu trong miệng của cả hai thì mới có nguy cơ, nhưng khả năng này cực kỳ hiếm gặp.

Trên đây là toàn bộ lời giải đáp cho thắc mắc HIV lây qua đường nào, hy vọng mang đến cho bạn đọc những thông tin hữu ích để bảo vệ sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật. Nếu có thêm thắc mắc cần giải đáp hoặc nhu cầu thăm khám, kiểm tra sức khỏe, bạn đọc vui lòng liên hệ tới Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được hỗ trợ kịp thời.