1. Khái quát đặc điểm sinh học của cây dâm bụt

Dâm bụt (râm bụt) là loài cây có chiều cao trung bình 1 - 2m. Thân nhẵn, hình trụ, màu nâu xám. Lá dâm bụt thuộc dạng đơn, mọc cách, có răng cưa ở phiến và có lá kèm. Đây là loài cây ưa ẩm, ưa sáng, tương đối dễ trồng.

Hoa dâm bụt có nhiều màu sắc khác nhau, mọc đơn, to, cuống dài. Quả dâm bụt thuộc dạng nang tròn, bên trong có nhiều hạt. Mùa ra hoa và quả vào khoảng tháng 5 - 7. 

Hoa dâm bụt được nhiều gia đình chọn trồng làm hàng rào

2. Thành phần hóa học có trong dược liệu hoa dâm bụt

Bên trong hoa dâm bụt có chứa nhiều thành phần như: 4.16mg vitamin C, 3916.9µg% beta-caroten, 0.048mg% riboflavin, 0.031mg% thiamin cũng các hợp chất khác như: alcaloid, cyclopropenoid, flavonoid, hentriacontane, sterol,...

3. Lợi ích sức khỏe từ việc sử dụng hoa dâm bụt

3.1. Giảm cholesterol, hạ huyết áp

Cholesterol là tác nhân gây xơ vữa thành mạch trong các bệnh lý tim mạch. Chiết xuất từ hoa dâm bụt sử dụng đường uống có thể giảm 22% chỉ số cholesterol toàn phần, cải thiện lưu thông máu và hạ huyết áp.

3.2. Giảm cân

Các thành phần khoáng chất, chất chống oxy hóa và flavonoid trong hoa dâm bụt có khả năng cải thiện trao đổi chất nên rất có ích với người đang trong quá trình giảm cân. Uống trà hoa dâm bụt có thể giảm hấp thu carbohydrat và chất béo, lợi tiểu,...

3.3. Hỗ trợ chữa trầm cảm

Polyphenol từ hoa của loài cây này có thể bảo vệ não và cải thiện lưu lượng máu. Uống trà hoa dâm bụt giúp cải thiện tâm trạng và các triệu chứng ở người bị trầm cảm. 

3.4. Kích thích sự phát triển của tóc

Sấy khô hoa dâm bụt sau đó xay thành bột mịn và trộn với một ít nước để thoa lên da đầu có thể giúp cải thiện tình trạng bạc và rụng tóc. Điều này được giải thích do thành phần polyphenol, khoáng chất, vitamin C trong hoa dâm bụt giúp chống viêm, kích thích sự phát triển của nang tóc.

3.5. Giảm đường huyết

Tăng đường huyết trong bệnh lý tiểu đường tiềm ẩn nhiều nguy hại cho thận, tim, mắt, hệ thần kinh,... Đã có nghiên cứu chỉ ra rằng uống chiết xuất hoa dâm bụt liên tiếp 21 ngày giảm được khoảng 41 - 46% lượng đường huyết.

Công dụng này của hoa dâm bụt là nhờ thành phần axit ferulic - một dạng polyphenol có thể kích thích tăng tiết insulin và tăng nhạy cảm với mô ngoại biên. 

Trà hoa dâm bụt có thể giúp hạ chỉ số đường huyết

3.6. Tăng miễn dịch

Đảm bảo hệ miễn dịch khỏe mạnh là giải pháp hữu hiệu trong phòng ngừa các nguy cơ bệnh tật. Nghiên cứu chỉ ra rằng chiết xuất hoa dâm bụt có khả năng chống viêm nhiễm tế bào để bảo vệ hệ miễn dịch. Vì thế, uống trà hoa dâm bụt sẽ tăng khả năng phòng thủ của cơ thể trước những tác nhân gây bệnh.

3.7. Làm lành vết thương

Sự xuất hiện của vết thương khiến cho cấu trúc mô và tế bào bị đứt gãy. Nếu quá trình chăm sóc vết thương không đúng cách sẽ rất lâu lành và có nguy cơ bị nhiễm trùng. Uống chiết xuất từ hoa dâm bụt có thể kích thích tạo mô hạt, thúc đẩy tốc độ làm lành vết thương.

3.8. Bảo vệ gan

Nhiều công trình nghiên cứu chỉ ra rằng hoa dâm bụt chứa hợp chất có thể giúp gan khỏe mạnh hơn. Đặc tính chống oxy hóa của hoa dâm bụt giúp cho gan được bảo vệ trước các loại độc tố, thậm chí có thể chống lại tế bào ung thư.

3.9. Kháng khuẩn 

Nghiên cứu được thực hiện trong phòng thí nghiệm với chiết xuất hoa dâm bụt cho thấy khả năng kiểm soát sự lây nhiễm của một vài loại vi khuẩn. Điều này có được là do hoa dâm bụt có chứa hợp chất với khả năng kháng khuẩn mạnh.

Uống trà hoa dâm bụt có thể cải thiện các triệu chứng nhiễm trùng bàng quang.

4. Một số bài thuốc sử dụng dược liệu hoa dâm bụt

4.1. Bài thuốc chữa bệnh từ hoa dâm bụt

Hoa dâm bụt trở thành dược liệu trong nhiều bài thuốc chữa bệnh

- Chữa mụn nhọt mưng mủ

Lấy 50g mỗi loại: lá thồm lồm, lá trầu không, hoa dâm bụt đem rửa sạch, giã nát rồi đắp trực tiếp lên nốt mụn nhọt. Chú ý vệ sinh nốt mụn trước khi đắp thuốc và thay thuốc 1 lần/ngày.

- Chữa di tinh

Sắc 30g hạt sen cùng 10g hoa dâm bụt với lượng nước vừa đủ rồi lấy nước uống trong ngày.

- Chữa cảm lạnh, huyết áp cao

Người bị huyết áp cao hoặc cảm lạnh có thể uống trà hoa dâm bụt để cải thiện các triệu chứng bệnh. Vitamin C trong loại trà này còn có tác dụng tăng cường miễn dịch, giúp cơ thể mau hồi phục. 

Để làm trà hoa dâm bụt bạn hãy lấy 2 - 4 thìa hoa dâm bụt khô hoặc tươi cho vào trong một chiếc ấm nhỏ cùng với 1 chén nước sôi, đậy nắp lại và hãm 10 - 15 phút. Bạn hãy rót phần nước đã được hãm này, thêm chút vỏ cam quýt hoặc mật ong vào và thưởng thức. Uống 3 ly trà hoa dâm bụt mỗi ngày cho hiệu quả ổn định huyết áp tương đối tốt.

4.2. Lưu ý khi dùng dược liệu hoa dâm bụt

FDA - Hoa Kỳ khuyến nghị, hoa dâm bụt tương đối an toàn nhưng vẫn có thể gây dị ứng với những người có cơ địa mẫn cảm. Đặc biệt, sử dụng với hàm lượng cao rất dễ khiến gan bị tổn thương. Vì thế, trước khi quyết định dùng dược liệu hoa dâm bụt chữa bệnh, bạn nên tham khảo ý kiến thầy thuốc có chuyên môn để được hướng dẫn liều dùng, cách dùng phù hợp.

Trước khi dùng hoa dâm bụt để chữa bệnh cần rửa sạch sau đó ngâm hoa trong nước muối loãng khoảng 30 phút để loại bỏ bớt tạp chất. 

Tuy hoa dâm bụt có nhiều công dụng đối với sức khỏe nhưng những nghiên cứu cho thấy công dụng này chỉ đang được thực hiện trong phòng thí nghiệm, chủ yếu ở phạm vi nhỏ và thường tiến hành trên động vật. Vì thế, việc dùng hoa dâm bụt trên phương diện dược liệu vẫn cần có sự chỉ dẫn từ thầy thuốc có chuyên môn để tránh những nguy cơ không tốt cho sức khỏe.