1. Hội chứng ADHD là gì?

Hội chứng ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder – rối loạn tăng động giảm chú ý) là một rối loạn phát triển thần kinh thường gặp ở trẻ em và có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành. Người mắc ADHD gặp khó khăn trong việc duy trì sự tập trung, kiểm soát hành vi và quản lý cảm xúc. Đây không chỉ là vấn đề về tính cách hay sự hiếu động của trẻ mà là một tình trạng y khoa cần được nhận diện và can thiệp đúng cách.

ADHD là hội chứng rối loạn tăng động giảm chú ý

ADHD thường được chia thành ba nhóm biểu hiện chính:

• Dạng giảm chú ý: Người bệnh dễ mất tập trung, thường xuyên quên đồ, khó tổ chức công việc hoặc học tập, dễ bị phân tâm;
• Dạng tăng động: Luôn bồn chồn, khó ngồi yên, hay cắt lời người khác, hành động vội vàng không suy nghĩ hậu quả;
• Dạng kết hợp: Xuất hiện đồng thời cả tình trạng mất tập trung và tăng động.

Theo thống kê y khoa, ADHD ảnh hưởng đến khoảng 5 - 7% trẻ em trên toàn thế giới. Ở Việt Nam, tỷ lệ này cũng đang gia tăng, đặc biệt tại các thành phố lớn. Nếu không được phát hiện và hỗ trợ sớm, trẻ ADHD có thể gặp khó khăn trong học tập, dễ bị đánh giá tiêu cực, dẫn đến tự ti, rối loạn cảm xúc hoặc hình thành các hành vi chống đối xã hội khi trưởng thành.

Nguyên nhân gây ADHD vẫn chưa được xác định rõ ràng, song nhiều nghiên cứu cho thấy yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng. Bên cạnh đó, bất thường trong cấu trúc và chức năng não bộ, sinh non, cân nặng thấp khi sinh, hoặc môi trường sống nhiều áp lực cũng được xem là những yếu tố nguy cơ.

2. Nhận diện hội chứng ADHD bằng cách nào? 

Bên cạnh việc tìm hiểu hội chứng ADHD là gì, nhiều phụ huynh quan tâm đến việc nhận diện hội chứng này. 

Theo đó, hội chứng ADHD (rối loạn tăng động giảm chú ý) có thể biểu hiện khác nhau ở từng người, song đều xoay quanh ba đặc điểm chính: giảm chú ý, tăng động và bốc đồng. Để nhận diện, phụ huynh và giáo viên cần quan sát hành vi của trẻ trong nhiều môi trường khác nhau, đặc biệt là ở nhà và trường học.

Nhận diện qua dấu hiệu giảm chú ý

• Trẻ khó tập trung vào một nhiệm vụ cụ thể, thường xuyên bỏ dở giữa chừng;
• Hay quên đồ dùng học tập, sách vở hoặc công việc được giao;
• Dễ bị phân tâm bởi âm thanh, hoạt động xung quanh;
• Khó sắp xếp thời gian và tổ chức công việc cá nhân.

Nhận diện qua dấu hiệu tăng động

• Luôn bồn chồn, khó ngồi yên lâu trong lớp học hay khi ăn uống;
• Hay chạy nhảy, leo trèo quá mức trong những tình huống không phù hợp;
• Thường xuyên nói nhiều, đôi khi quá mức, khiến người khác mệt mỏi.

Nhận diện qua dấu hiệu bốc đồng

• Hành động vội vàng, thiếu cân nhắc hậu quả;
• Thường xuyên ngắt lời hoặc làm gián đoạn người khác.

Hội chứng ADHD có thể được nhận diện thông qua các biểu hiện hàng ngày của trẻ 

Các chuyên gia y tế thường dựa trên bộ tiêu chuẩn bao gồm 9 triệu chứng và dấu hiệu thiếu chú ý; 9 triệu chứng hiếu động thái quá và bốc đồng. Theo đó, trẻ cần có ít nhất 6 trong số các biểu hiện nêu trên, kéo dài tối thiểu 6 tháng và xuất hiện trước 12 tuổi. Quan trọng hơn, các triệu chứng phải gây ảnh hưởng đáng kể đến học tập, công việc hoặc mối quan hệ xã hội thì mới được xác định là ADHD.

Ngoài ra, bác sĩ có thể kết hợp các công cụ đánh giá hành vi, bảng hỏi dành cho phụ huynh và giáo viên, cũng như loại trừ những rối loạn khác có biểu hiện tương tự (như lo âu, trầm cảm, rối loạn học tập).

Như vậy, việc nhận diện hội chứng ADHD không chỉ dựa trên một vài dấu hiệu thoáng qua, mà cần đánh giá toàn diện, liên tục và khoa học. Phát hiện sớm sẽ giúp trẻ được can thiệp đúng cách, tránh những hệ lụy lâu dài cho sự phát triển trí tuệ, cảm xúc và kỹ năng xã hội.

3. Cách xử trí khi phát hiện trẻ mắc hội chứng ADHD 

Khi nhận thấy con có những biểu hiện nghi ngờ ADHD, điều quan trọng nhất là cha mẹ không nên hoang mang hay vội vàng gán nhãn cho trẻ. ADHD là một rối loạn phát triển thần kinh có thể kiểm soát được nếu được can thiệp đúng cách. Dưới đây là hướng xử trí cần thiết:

Đưa trẻ đi khám chuyên khoa sớm

Cha mẹ nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ tâm lý, tâm thần nhi hoặc chuyên gia nhi khoa để được đánh giá toàn diện. Việc chẩn đoán ADHD cần dựa trên tiêu chuẩn y khoa, loại trừ những nguyên nhân khác như rối loạn lo âu, trầm cảm hay khó khăn trong học tập.

Điều trị kết hợp nhiều phương pháp

• Liệu pháp hành vi: Giúp trẻ học cách kiểm soát hành động, tăng cường kỹ năng tổ chức, hoàn thành nhiệm vụ;
• Thuốc: Một số trường hợp nặng có thể được chỉ định thuốc kích thích thần kinh hoặc thuốc hỗ trợ chú ý. Việc này cần có sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ;
• Giáo dục đặc biệt: Trẻ được điều chỉnh phương pháp học tập phù hợp, có thêm thời gian hoặc hỗ trợ trong lớp học.

Vai trò của gia đình

Phụ huynh cần kiên nhẫn, tránh la mắng hay so sánh con với bạn bè. Thay vào đó, hãy tạo thói quen sinh hoạt đều đặn, khuyến khích con hoàn thành từng nhiệm vụ nhỏ để tạo cảm giác thành công. Ghi nhận và khen ngợi kịp thời cũng giúp trẻ duy trì động lực.

Gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị hội chứng ADHD ở trẻ 

Sự phối hợp với nhà trường

Giáo viên cần hiểu rõ đặc điểm của trẻ ADHD để áp dụng cách quản lý lớp học phù hợp, ví dụ: chia nhỏ bài tập, cho trẻ ngồi ở vị trí ít bị phân tâm, và kết hợp khen thưởng khi trẻ có tiến bộ.

Hỗ trợ tâm lý - xã hội

Ngoài chăm sóc y tế, cha mẹ có thể tham gia các nhóm phụ huynh có con ADHD để chia sẻ kinh nghiệm, đồng thời giúp trẻ tham gia hoạt động thể thao, nghệ thuật nhằm giải tỏa năng lượng và cải thiện sự tập trung.

Trên đây là toàn bộ thông tin nhằm cung cấp đến bạn đọc lời giải đáp chi tiết nhất cho thắc mắc hội chứng ADHD là gì, cùng với đó là cách nhận diện và xử trí. Với sự đồng hành đúng cách từ gia đình, nhà trường và chuyên gia y tế, trẻ hoàn toàn có thể phát huy khả năng, tự tin hòa nhập và có một tương lai tươi sáng.

Nếu có thêm thắc mắc cần giải đáp hoặc nhu cầu thăm khám sức khỏe cho trẻ, cha mẹ vui lòng liên hệ tới Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được hỗ trợ kịp thời.