1. Trầm cảm là gì?

Trầm cảm là một bệnh lý về tâm thần, biểu hiện chính là sự thay đổi bất thường về cảm xúc, hay còn gọi là rối loạn khí sắc. Bệnh này xảy ra khi hoạt động của não bộ bị ảnh hưởng, thường do căng thẳng tâm lý gây ra, dẫn đến những biến đổi trong suy nghĩ, hành vi và cách ứng xử của người bệnh.

Trầm cảm là bệnh lý tâm thần nghiêm trọng, cần được lưu ý

Trầm cảm phổ biến hơn ở phụ nữ so với nam giới. Bệnh có thể gặp ở nhiều lứa tuổi nhưng thường xuất hiện nhiều nhất ở người trưởng thành. Hiện nay, số người mắc bệnh trầm cảm đang ngày càng tăng. Tổ chức Y tế Thế giới ước tính mỗi năm có một số lượng đáng kể các ca tử vong do tự tử trên toàn cầu có liên quan mật thiết đến bệnh trầm cảm. Điều này cho thấy trầm cảm là một vấn đề sức khỏe phổ biến trên toàn cầu.

2. Nguyên nhân gây bệnh trầm cảm

Bệnh trầm cảm có thể bắt nguồn từ những nguyên nhân sau đây:

• Nội sinh: Xuất phát từ bên trong cơ thể (liên quan hóa học não bộ, di truyền...) nhưng chưa hoàn toàn rõ ràng.
• Ảnh hưởng tâm lý: Do áp lực cuộc sống kéo dài hoặc trải qua biến cố, mất mát lớn.
• Hậu quả của các bệnh hoặc tổn thương tác động trực tiếp đến não bộ.
• Một số trường hợp không tìm được nguyên nhân. 

3. Dấu hiệu nhận biết người bị bệnh trầm cảm

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của chứng trầm cảm là yếu tố then chốt giúp người bệnh tiếp cận trị liệu kịp thời, từ đó giảm thiểu đáng kể những hệ lụy nghiêm trọng về sức khỏe thể chất, tinh thần và chất lượng cuộc sống. Dưới đây là những biểu hiện sớm mà chúng ta cần đặc biệt chú ý, thường xuất hiện khi căn bệnh này bắt đầu "gõ cửa":

3.1. Mệt mỏi kéo dài

Người bị trầm cảm thường cảm thấy cạn kiệt sức lực một cách dai dẳng, cả về thể chất lẫn tinh thần. Nguồn gốc sâu xa thường là trạng thái cảm xúc tiêu cực triền miên như buồn bã sâu sắc, vô vọng, và đôi khi là những cơn khóc không kiểm soát. Tình trạng này khiến những công việc đơn giản hàng ngày cũng trở nên nặng nề.

Bệnh nhân trầm cảm có dấu hiệu mệt mỏi, suy nhược kéo dài

3.2. Tình trạng lo âu, hoảng hốt bất thường

Người bệnh có thể trở nên nhạy cảm quá mức và dễ dàng cảm thấy lo lắng, bồn chồn hoặc thậm chí là trải qua các cơn hoảng loạn mà không có nguyên nhân rõ ràng. Khả năng kiểm soát cảm xúc giảm sút, khiến họ khó giữ bình tĩnh trong các tình huống quen thuộc.

3.3. Căng thẳng thường trực và khó giải tỏa

Cảm giác căng thẳng đeo bám liên tục, khác biệt với phản ứng thông thường. Loại căng thẳng này thường không đáp ứng với các biện pháp thư giãn hay ngay cả một số loại thuốc an thần, cho thấy đây có thể là biểu hiện của một loại rối loạn sâu hơn.

3.4. Những suy nghĩ ám ảnh hoặc cảm giác tội lỗi quá mức

Người bệnh có thể bị mắc kẹt trong những suy nghĩ lặp đi lặp lại về một vấn đề cụ thể, hoặc mang nặng cảm giác tội lỗi về bản thân, về những điều đã xảy ra. Những ám ảnh này có thể xuất phát từ những trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ và làm ảnh hưởng lớn đến tâm trạng hiện tại.

3.5. Rối loạn giấc ngủ nghiêm trọng

Giấc ngủ bị ảnh hưởng là một trong những dấu hiệu khá phổ biến khi bị mắc bệnh trầm cảm. Có thể là mất ngủ (khó đi vào giấc ngủ, thức dậy sớm và không ngủ lại được), ngủ không sâu giấc, hoặc đôi khi là ngủ quá nhiều (ngủ rũ). Những cơn ác mộng cũng có thể thường xuyên xuất hiện, khiến người bệnh cảm thấy bị kiệt sức khi thức dậy.

3.6. Khó khăn trong việc tập trung và suy nghĩ

Khả năng tập trung có dấu hiệu bị suy giảm rõ rệt. Người bệnh khó duy trì sự chú ý vào công việc, dễ bị phân tâm, trí nhớ kém đi và gặp trở ngại trong việc sắp xếp suy nghĩ, đưa ra quyết định hoặc giải quyết vấn đề một cách logic.

3.7. Giảm hứng thú trong đời sống tình dục

Trầm cảm có thể làm giảm đáng kể ham muốn và sự hứng thú với hoạt động tình dục. Điều này có thể gây nên những căng thẳng trong gia đình, làm rạn nứt mối quan hệ vợ chồng, ảnh hưởng đến hạnh phúc chung. 

4. Chẩn đoán bệnh trầm cảm như thế nào?

Việc chẩn đoán trầm cảm dựa trên sự kết hợp của:

• Đánh giá lâm sàng: Dựa vào các biểu hiện triệu chứng của bệnh nhân và sử dụng các tiêu chuẩn chẩn đoán quốc tế (DSM-5 hoặc ICD-10).
• Các phương pháp hỗ trợ: Bao gồm trắc nghiệm tâm lý, trò chuyện lâm sàng và thực hiện một số xét nghiệm (thường là xét nghiệm máu để loại trừ các nguyên nhân thực thể gây triệu chứng tương tự).
• Chẩn đoán phân biệt: Để phân biệt trầm cảm với các rối loạn tâm thần hoặc bệnh lý thể chất khác có triệu chứng tương tự, đảm bảo chẩn đoán chính xác.

Bệnh trầm cảm được chẩn đoán dựa trên sự kết hợp từ nhiều phương pháp khác nhau

5. Phương pháp điều trị bệnh trầm cảm

Điều trị trầm cảm thường là sự kết hợp các phương pháp dựa trên mức độ nghiêm trọng và đặc điểm của từng bệnh nhân. Các phương pháp chính bao gồm:

5.1. Điều trị bằng thuốc 

Đây là phương pháp phổ biến, đặc biệt hiệu quả đối với các trường hợp trầm cảm từ trung bình đến nặng. Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc chống trầm cảm (như SSRIs, nhóm ba vòng...) để giúp cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh trong não. Liều lượng và thời gian dùng thuốc được điều chỉnh cá nhân hóa.

5.2. Điều trị tâm lý

Thường được gọi là "trị liệu nói chuyện". Bệnh nhân làm việc với chuyên gia tâm lý được đào tạo để tìm hiểu nguyên nhân gốc rễ, thay đổi suy nghĩ và hành vi tiêu cực, học kỹ năng đối phó và cải thiện khả năng thích ứng. Các liệu pháp phổ biến như Liệu pháp Nhận thức - Hành vi (CBT).

5.3. Kích thích từ trường xuyên sọ (TMS)

Là một phương pháp điều trị không xâm lấn, sử dụng xung từ trường để kích thích hoặc điều chỉnh hoạt động của các vùng não liên quan đến tâm trạng. Đây là lựa chọn hỗ trợ cho các trường hợp trầm cảm khó đáp ứng với các phương pháp khác.

Phương pháp điều trị được bác sĩ chỉ định cho từng trường hợp

Việc lựa chọn và kết hợp các phương pháp này phụ thuộc vào đánh giá chi tiết của bác sĩ về tình trạng cụ thể của bệnh nhân.

6. Cách phòng ngừa bệnh lý

Một số phương pháp phòng ngừa bệnh trầm cảm được kể đến như:

• Khi đối mặt với sang chấn đột ngột (mất người thân, phá sản...): Hãy quan tâm, chia sẻ, hỗ trợ tinh thần để giúp người đó cảm thấy được yêu thương, không bị bỏ rơi, từ đó dần tìm lại niềm tin và hy vọng.
• Phòng ngừa sang chấn tâm lý: Hãy cố gắng giảm bớt và loại bỏ càng nhiều càng tốt các nguồn áp lực không cần thiết trong cuộc sống hàng ngày để bảo vệ sức khỏe tinh thần.
• Theo dõi sát sao người có dấu hiệu trầm cảm: Điều này là tối quan trọng bởi nguy cơ tự sát có thể xuất hiện bất cứ lúc nào và cần được phát hiện, ngăn chặn kịp thời.
• Tìm kiếm sự trợ giúp chuyên nghiệp: Đưa người bệnh đến gặp bác sĩ chuyên khoa tâm thần là bước cần thiết để nhận được chẩn đoán chính xác về tình trạng bệnh và có kế hoạch điều trị hiệu quả.

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu trầm cảm, hiểu rõ về bệnh và chủ động tìm kiếm sự trợ giúp chuyên nghiệp là yếu tố then chốt giúp người bệnh phục hồi và cải thiện chất lượng cuộc sống. Để được thăm khám và tư vấn chuyên sâu về các vấn đề sức khỏe, bao gồm cả sức khỏe tâm thần, bạn có thể đến chuyên khoa Thần kinh thuộc Hệ thống Y tế MEDLATEC. Để đặt lịch khám nhanh chóng, Quý khách vui lòng liên hệ tổng đài 1900 56 56 56 của MEDLATEC để được hỗ trợ.