1. Tổng quan về ruột

Ruột gồm có ruột già và ruột non (còn gọi là đại tràng). Đây là bộ phận quan trọng của ống tiêu hoá có nhiệm vụ tiêu hoá thức ăn thành chất dinh dưỡng đồng thời giúp cho chất dinh dưỡng được hấp thụ từ ruột vào máu. 

Toàn bộ ruột non gồm 3 đoạn: tá tràng, hỗng tràng và hồi tràng; dài khoảng 4.5 - 6m. Bộ phận này giữ vai trò chính trong việc tiêu hóa thức ăn và hấp thụ khoáng chất, vitamin, chất béo, chất đạm, chất đường bột và một phần nước. Ruột già dài chừng 150 cm, dùng để hấp thụ chất khoáng, nước và vitamin B12.

Tổng chiều dài của ruột non và ruột già khoảng 7.5m

Nếu một phần ruột bị thiếu đi vì bất kỳ lý do nào thì phần còn lại vẫn có thể thích nghi dần để khiến cho chức năng của ống tiêu hóa được đảm bảo. Theo đó, những phần này sẽ có khuynh hướng thay đổi cấu trúc để có thể hấp thu tốt nhất những chất dinh dưỡng như trước đây ruột còn đầy đủ kích thước. Tuy nhiên, để đạt được sự hấp thu chất dinh dưỡng tốt nhất thì quá trình này cần phải có thời gian. 

2. Nguyên nhân gây bệnh, triệu chứng và biến chứng của hội chứng ruột ngắn

2.1. Thế nào là hội chứng ruột ngắn

Hội chứng ruột ngắn là thuật ngữ được dùng để miêu tả tình trạng chiều dài đoạn ruột còn chức năng không quá 120 cm nên chưa kịp thích nghi để duy trì chức năng bình thường của hệ tiêu hóa dẫn đến hấp thu chất dinh dưỡng vào cơ thể kém đi. Hội chứng này thường xảy ra ở các đối tượng:

- Bị hư hại đáng kể một phần của ruột non.

- Một nửa ruột non, một phần hoặc tất cả ruột già đã bị loại bỏ vì một lý do nào đó.

Tùy thuộc vào sự hoạt động của ruột non mà thể bệnh có thể nhẹ, trung bình hoặc nặng. Những người mắc phải hội chứng này trong một thời gian nhất định giảm đáng kể khả năng hấp thụ chất béo, khoáng chất, protein, nước, calo, vitamin và các chất dinh dưỡng khác từ thực phẩm đi vào cơ thể. 

2.2. Nguyên nhân gây ra hội chứng ruột ngắn

Có thể xem hội chứng ruột ngắn là một dạng rối loạn giảm hấp thu, nguyên nhân chính là do phẫu thuật cắt hơn nửa hoặc hơn ruột non để điều trị bệnh:

- Ở trẻ sơ sinh, nguyên nhân phẫu thuật bất thường là do: viêm ruột hoại tử, bất thường bẩm sinh đường ruột, bệnh tắc ruột sơ sinh.

- Ở trẻ em và người lớn, nguyên nhân phẫu thuật là do: lồng ruột, bệnh Crohn, tổn thương ruột do thiếu máu nuôi, do chấn thương, do ung thư.

Mắc bệnh Crohn là một trong những nguyên nhân gây ra hội chứng ruột ngắn

2.3. Triệu chứng của bệnh hội chứng ruột ngắn

Những người bị hội chứng ruột ngắn thường gặp các triệu chứng sau đây:

- Bụng chướng, đầy hơi, gõ vào có tiếng vang.

- Chuột rút do cơ bị co cứng.

- Tiêu chảy, đại tiện sau ăn, đại tiện nhiều lần trong ngày.

- Sút cân nhanh chóng do thiếu hụt dinh dưỡng.

- Mất nước nên khô da, khát nước, tiểu ít,...

- Sưng phù chân.

2.4. Các biến chứng có thể xảy ra

Hội chứng ruột ngắn có thể gây nên các biến chứng:

- Suy dinh dưỡng: loét tá tràng hoặc phía trên niêm mạc dạ dày vì có quá nhiều axit dạ dày.

- Sỏi thận: do sự phát triển quá mức của vi khuẩn ở ruột non sinh ra.

- Bệnh xương chuyển hóa: loãng xương, nhuyễn xương và cường cận giáp thứ phát là có thể xảy ra đối với người bị hội chứng ruột ngắn làm dinh dưỡng kém hấp thu. 

Hội chứng ruột ngắn có thể biến chứng gây rối loạn chức năng gan

- Sỏi mật và rối loạn chức năng gan: do giải phẫu ruột thay đổi và cần tới sự hỗ trợ của dinh dưỡng ngoài đường tiêu hóa nên bệnh nhân có thể bị biến chứng gan mật như: sỏi mật, ứ mật, nhiễm mỡ.

Trường hợp ruột bị cắt đi quá nhiều thì có thể gây ra những hậu quả sinh lý như:

- Tiêu chảy: đi ngoài với số lượng phân rất nhiều trong một ngày. Nguyên nhân của tình trạng này là do ruột quá ngắn nên thức ăn đi qua nhanh và bị ảnh hưởng nặng nề của quá trình tái hấp thu nước.

- Đại tiện phân mỡ, phân sống: do chất chứa trong thức ăn chưa kịp tiêu hóa nên người bệnh dễ bị đi ngoài trong tình trạng phân láng bóng hoặc sống. Thực hiện xét nghiệm phân của những trường hợp này sẽ thấy sự hiện diện của chất mỡ.

- Hội chứng kém hấp thu: cũng do ruột quá ngắn nên việc hấp thu chất dinh dưỡng cho cơ thể bị kém đi nhiều.

Nhìn chung, hội chứng ruột ngắn có thể gây ra một loạt biến chứng. Có trường hợp biến chứng xảy ra do bệnh lý sẵn có, do sinh lý và giải phẫu ruột bị thay đổi nhưng cũng có trường hợp do phương thức điều trị gồm dinh dưỡng ống thông tĩnh mạch trung tâm liên quan và dinh dưỡng ngoài đường tiêu hoá.

3. Những biện pháp người bị hội chứng ruột ngắn nên thực hiện

Để kiểm soát biến chứng có thể xảy ra và đảm bảo được chất dinh dưỡng cho cơ thể, các biện pháp thường được khuyến cáo áp dụng là:

- Có chế độ ăn với hàm lượng calo cao:

+ Đầy đủ khoáng chất và vitamin thiết yếu: B12, axit folic, sắt,...

+ Ăn đầy đủ nhóm chất: đạm, béo, tinh bột.

- Trong trường hợp cần thiết bác sĩ sẽ chỉ định dùng một số yếu tố tăng trưởng đặc biệt hoặc tiêm thêm khoáng chất và vitamin.

- Cấy ghép ruột non do bác sĩ chỉ định khi thấy cần thiết.

- Có một chế độ sinh hoạt phù hợp gồm:

+ Chế độ ăn đầy đủ tinh bột ít chất xơ, đạm nạc, tránh đường và hạn chế chất béo.

+ Hoạt động thể lực có ích cho cơ thể nhưng nên tư vấn bác sĩ để tìm ra loại hoạt động và thời lượng phù hợp.

+ Nhờ tới sự giúp đỡ từ người thân, bạn bè,... trong công việc hàng ngày. Nếu có căng thẳng về tâm lý nên tìm tới chuyên gia tâm lý để chia sẻ.

- Tìm đến bác sĩ chuyên khoa khi có những dấu hiệu sau:

+ Có dấu hiệu quá khát nước.

+ Nước tiểu có màu sẫm.

+ Tiểu ít, tiểu không thường xuyên.

+ Da khô.

+ Chóng mặt, mờ màng, ngất xỉu.

Với những chia sẻ về hội chứng ruột ngắn trên đây chúng tôi hy vọng nó sẽ trở thành nguồn tài liệu tham khảo hữu ích cho bạn đọc để hiểu hơn về hội chứng này. Nếu bạn đang nghi ngờ hoặc còn băn khoăn về hội chứng này, đừng e ngại liên hệ tổng đài 1900 56 56 56 của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC bởi ở đây có đội ngũ chuyên viên y tế nhiệt tình, giàu kinh nghiệm, chuyên môn được đào tạo kỹ lưỡng nên sẽ giúp bạn có được những hỗ trợ chính xác nhất.