1. Bệnh quai bị là gì? Nguyên nhân, cách nhận biết

Bệnh quai bị do virus là một bệnh truyền nhiễm cấp tính gây ra với đặc điểm sưng tuyến mang tai và tuyến nước bọt, chủ yếu xảy ra ở trẻ em và thanh thiếu niên. Bệnh do virus Mumps - một loại virus thuộc họ Paramyxoviridae virus gây ra, có khả năng lây lan nhanh qua đường hô hấp. Đặc trưng của bệnh là sưng đau tuyến mang tai và tuyến nước bọt, kèm theo sốt và mệt mỏi toàn thân.

Bệnh quai bị do virus là một bệnh truyền nhiễm cấp tính

Trẻ em trong độ tuổi từ 5 đến 15 tuổi, người chưa tiêm phòng là những đối tượng có nguy cơ nhiễm bệnh cao nhất. Sau khi bị virus xâm nhập, cơ thể sẽ có một số triệu chứng như:

Giai đoạn khởi phát: 

• Sốt nhẹ, mệt mỏi, đau đầu.
• Đau cơ, chán ăn, khô miệng.
• Đau vùng mang tai hoặc hàm khi nhai hoặc nuốt.

Giai đoạn toàn phát: 

• Tuyến mang tai sưng to (một hoặc hai bên), làm mặt mất cân đối.
• Đau nhức, căng tức vùng má và tai, đặc biệt khi nói, nhai hoặc nuốt.
• Sốt cao 38 - 39 độ C, kèm đau họng và khó nuốt.
• Có thể lan sang tuyến nước bọt khác như tuyến dưới lưỡi, dưới hàm.

2. Bệnh quai bị có thuốc điều trị đặc hiệu không?

Mặc dù là một căn bệnh phổ biến, có tỷ lệ mắc bệnh cao nhưng bệnh quai bị chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Tuy vậy, bệnh hoàn toàn có thể chữa khỏi bằng việc điều trị triệu chứng kết hợp chăm sóc đúng cách, kịp thời. Dựa vào tình trạng của bé, bác sĩ có thể kê thuốc giảm đau, giảm viêm, hạ sốt và tăng cường miễn dịch cho cơ thể với liều lượng phù hợp.

Cùng với tác động từ thuốc, hệ miễn dịch của cơ thể bé cũng phát huy vai trò mạnh mẽ. Sau khi tiếp xúc với virus, cơ thể sẽ sinh ra kháng thể đặc hiệu giúp tiêu diệt virus và ngăn ngừa tái nhiễm. Vì thế, nếu bé đã từng mắc quai bị thì có thể miễn dịch suốt đời, hiếm khi bị lại.

Bệnh quai bị không có thuốc trị đặc hiệu, chỉ có thể điều trị theo triệu chứng

3. Áp dụng mẹo chữa quai bị ở trẻ em có thực sự hiệu quả?

Nhiều cha mẹ tin rằng áp dụng các mẹo chữa quai bị ở trẻ em sẽ giúp con mau khỏi bệnh. Một số mẹo chữa quai bị được các cha mẹ truyền tai nhau như: dùng mật ong, hạt gấc, gừng, nha đam, lá trầu không,... 

Thực tế, những mẹo này chỉ có thể giúp trẻ giảm phần nào cảm giác đau, sưng và khó chịu nhưng không có khả năng tiêu diệt virus quai bị. Thậm chí, việc tự ý áp dụng mà không có chỉ định của bác sĩ có thể khiến bệnh kéo dài hoặc gây biến chứng. 

Do đó, cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị đúng phác đồ, đồng thời kết hợp nghỉ ngơi, dinh dưỡng hợp lý và chăm sóc tại nhà để quá trình hồi phục diễn ra nhanh hơn.

Nên tham vấn bác sĩ, chuyên gia trước khi áp dụng các mẹo chữa quai bị ở trẻ em

4. Nguyên tắc khi chăm sóc trẻ bị quai bị cha mẹ cần biết

Việc chăm sóc trẻ bị quai bị đúng nguyên tắc không chỉ giúp trẻ nhanh hồi phục mà còn ngăn ngừa lây lan trong gia đình và cộng đồng. Dưới đây là những hướng dẫn khoa học mà cha mẹ cần ghi nhớ:

4.1. Cách ly trẻ

Virus quai bị lây lan chủ yếu qua giọt bắn, nước bọt hoặc tiếp xúc trực tiếp, vì vậy việc cách ly trẻ là biện pháp quan trọng để bảo vệ người xung quanh. Cha mẹ nên cho trẻ ở phòng riêng, thoáng khí nhưng tránh gió lùa, đồng thời đeo khẩu trang và rửa tay sát khuẩn thường xuyên khi chăm sóc trẻ. Trong suốt thời gian mắc bệnh, tuyệt đối không để trẻ dùng chung đồ cá nhân với người khác.

4.2. Đảm bảo dinh dưỡng

Duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp cơ thể nhanh hồi phục và tăng sức đề kháng. Cha mẹ nên cho trẻ ăn các món mềm, lỏng và dễ tiêu như cháo, súp, bột hoặc sinh tố và thực phẩm giàu vitamin C, kẽm, protein. Ngoài ra, cần cho trẻ uống nhiều nước và tránh các món chua, cay hoặc cứng vì chúng có thể kích thích tuyến mang tai và khiến trẻ đau hơn khi ăn.

Duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp cơ thể bé nhanh hồi phục

4.3. Giữ ấm cơ thể và vệ sinh sạch sẽ cho trẻ

Khi mắc quai bị, cơ thể trẻ thường yếu và dễ nhiễm lạnh, vì vậy việc giữ ấm là rất quan trọng. Cha mẹ nên cho trẻ ở nơi kín gió, mặc quần áo mềm, thoáng và thấm hút tốt. Phòng cần được giữ ấm vừa phải, tránh quá bí hoặc gió lùa. Hằng ngày, cha mẹ nên lau người cho trẻ bằng khăn ấm để làm sạch mồ hôi, giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn. 

4.4. Theo dõi sát sao triệu chứng của trẻ khi mắc bệnh

Nếu thấy sốt cao kéo dài, sưng đau tinh hoàn, đau bụng hoặc nôn nhiều, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay. Những biểu hiện như đau đầu dữ dội, cứng gáy, buồn nôn hoặc rối loạn ý thức cũng là dấu hiệu cảnh báo biến chứng nghiêm trọng. Mặc dù đa số trẻ sẽ hồi phục sau 7 - 10 ngày, nhưng việc theo dõi sát và xử trí sớm giúp ngăn ngừa biến chứng, đảm bảo quá trình hồi phục diễn ra nhanh và an toàn hơn.

5. Làm sao để phòng ngừa nguy cơ mắc quai bị ở trẻ nhỏ

Để phòng ngừa bệnh lý này ở trẻ, cha mẹ có thể tham khảo các phương pháp sau:

• Tiêm vắc xin MMR (sởi - quai bị - rubella) đúng lịch: mũi 1 lúc 12 tháng tuổi, mũi 2 khi 4 - 6 tuổi.
• Giữ vệ sinh cá nhân: Dạy trẻ rửa tay, che miệng khi ho, không dùng chung đồ cá nhân.
• Giữ môi trường sạch sẽ: Khử khuẩn đồ chơi, tay nắm cửa, ly chén thường xuyên.
• Tránh tiếp xúc người bệnh: Cách ly ít nhất 2 tuần, không dùng chung đồ ăn hay vật dụng.
• Tăng sức đề kháng: Cho trẻ ăn đủ chất, bổ sung vitamin, uống nhiều nước, ngủ đủ và vận động thường xuyên.
• Khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần: Để theo dõi thể trạng, phát hiện sớm bất thường (nếu có) và được tư vấn hướng xử lý phù hợp. 

Tiêm vắc xin đầy đủ và đúng lịch là cách phòng bệnh hiệu quả cho trẻ 

Việc áp dụng đúng mẹo chữa quai bị ở trẻ em có thể giúp giảm khó chịu nhưng chỉ đóng vai trò hỗ trợ, không thay thế cho hướng dẫn điều trị của bác sĩ. Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám sớm tại các cơ sở y tế uy tín như chuyên khoa Nhi thuộc Hệ thống Y tế MEDLATEC khi có biểu hiện nghi ngờ để đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị tối ưu. Để đặt lịch khám trước nhanh chóng, Quý khách có thể liên hệ tổng đài 1900 56 56 56 của MEDLATEC để được hỗ trợ chi tiết.