1. Zona thần kinh là bệnh gì? 

Zona thần kinh (Herpes Zoster) là một bệnh nhiễm virus cấp tính, đặc trưng bởi sự xuất hiện của các mụn nước nhỏ, mọc thành dải dọc theo dây thần kinh, kèm theo cảm giác đau rát, bỏng, hoặc châm chích. Bệnh không giới hạn độ tuổi, song xảy ra phổ biến ở người trưởng thành, đặc biệt là nhóm trên 50 tuổi hoặc người có sức đề kháng yếu.

Tác nhân gây zona thần kinh là virus Varicella-Zoster – cũng chính là loại virus gây ra bệnh thủy đậu. Sau khi mắc thủy đậu (thường ở tuổi nhỏ), virus không biến mất hoàn toàn mà tiếp tục “ngủ yên” trong các hạch thần kinh gần cột sống.

Zona thần kinh là bệnh lý do virus Varicella-Zoster gây ra

Trải qua thời gian dài tiềm ẩn, virus có thể tái hoạt động khi sức đề kháng suy yếu, dẫn đến sự xuất hiện của bệnh zona. Lúc này, virus đi dọc theo dây thần kinh ra ngoài da, gây ra viêm dây thần kinh và nổi mụn nước đặc trưng.

Một số đối tượng dễ mắc phải zona thần kinh có thể kể tới như: 

• Người cao tuổi (trên 50 tuổi);
• Người có sức đề kháng yếu (mắc bệnh mạn tính, ung thư, HIV, đang điều trị hóa xạ trị…);
• Người có thể trạng yếu;
• Phụ nữ mang thai (hiếm gặp nhưng có thể xảy ra);
• Người từng bị thủy đậu (vì zona chỉ xuất hiện ở người đã có virus Varicella-Zoster trong cơ thể).

2. Những biểu hiện của zona thần kinh 

Zona thần kinh thường khởi phát với các triệu chứng mơ hồ và tiến triển nhanh chóng trong vài ngày. Việc nhận diện sớm các biểu hiện điển hình của bệnh qua thông tin được đề cập dưới đây sẽ giúp người bệnh điều trị hiệu quả hơn, cụ thể:

Đau rát, ngứa ran hoặc châm chích tại một vùng da

• Là dấu hiệu khởi phát sớm nhất, xuất hiện trước khi nổi mẩn từ 1 đến 3 ngày;
• Người bệnh cảm thấy vùng da bị ảnh hưởng có cảm giác nhức nhối, nóng ran, tê hoặc ngứa, đôi khi đau như điện giật;
• Vùng da này thường nằm dọc theo một dây thần kinh, chỉ xuất hiện một bên cơ thể (trái hoặc phải).

Mẩn đỏ và nổi mụn nước

• Sau giai đoạn đau rát ban đầu, mụn nước nhỏ li ti xuất hiện trên nền da đỏ;
• Mụn nước mọc thành cụm, xếp theo hình dải hoặc đường trên da;
• Vị trí thường gặp: ngực, bụng, lưng, mặt, cổ, vùng mắt hoặc tai;
• Mụn nước có thể bị vỡ, đóng vảy và lành dần sau khoảng 1-2 tuần.

Một trong những biểu hiện của zona thần kinh là tình trạng da ửng đỏ kèm theo mụn nước mọc thành chùm

Đau thần kinh dữ dội tại vùng tổn thương

• Ngay cả khi mụn nước đã biến mất, cảm giác đau vẫn có thể tiếp tục dai dẳng, tình trạng này được gọi là đau thần kinh sau zona;
• Đau có thể âm ỉ, rát bỏng hoặc nhói buốt từng cơn, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt và giấc ngủ.

Sốt nhẹ, mệt mỏi, ớn lạnh

• Một số người có triệu chứng toàn thân giống cảm cúm: sốt nhẹ, mệt mỏi, chán ăn, đau đầu;
• Tình trạng này thường khởi phát ở giai đoạn đầu nhưng lại dễ bị xem nhẹ.

Trên đây là những biểu hiện của zona thần kinh bạn đọc cần nắm rõ. Ngoài ra, nếu xuất hiện các triệu chứng sau, bạn đọc cần chủ động đi thăm khám kịp thời: 

• Mụn nước mọc thành chùm gần mắt, tai hoặc miệng;
• Cơn đau dữ dội, không đáp ứng với thuốc giảm đau thông thường;
• Người bệnh là người lớn tuổi, đang mang thai hoặc có bệnh nền;
• Có dấu hiệu nhiễm trùng da: mụn nước sưng to, chảy mủ, vùng da đỏ tấy.

3. Cách phòng ngừa zona thần kinh hiệu quả 

Zona thần kinh có thể gây đau đớn kéo dài và ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống, đặc biệt ở người cao tuổi hoặc người có hệ miễn dịch yếu. Dù không thể ngăn chặn tuyệt đối việc virus tái hoạt, nhưng bạn hoàn toàn có thể giảm nguy cơ mắc và biến chứng nếu thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:

Tiêm vắc xin phòng zona

Vắc xin zona mang lại hiệu quả phòng bệnh chủ động vượt trội, đồng thời giúp làm giảm nguy cơ khởi phát và cơn đau kéo dài do bệnh gây ra.

Chủ động tiêm phòng vắc xin là các phòng ngừa bệnh hiệu quả 

Tăng cường hệ miễn dịch tự nhiên

Virus Varicella-Zoster thường tái hoạt khi cơ thể suy yếu. Do đó, việc áp dụng các biện pháp nhằm tăng cường hệ miễn dịch tự nhiên cho cơ thể là vô cùng cần thiết, bao gồm: 

• Ăn uống đầy đủ chất, nhiều rau xanh, trái cây giàu vitamin C;
• Uống đủ nước;
• Duy trì các hoạt động thể chất (đi bộ, yoga, bơi lội…);
• Nghỉ ngơi đầy đủ;
• Hạn chế rượu bia, thuốc lá. 

Hạn chế nguy cơ truyền virus cho người chưa từng mắc thủy đậu

Zona không lây trực tiếp, nhưng mụn nước chứa virus có thể lây cho người chưa từng mắc thủy đậu, khiến họ bị thủy đậu lần đầu. Do đó, người bị zona cần che kín vùng da bị tổn thương; tránh tiếp xúc gần với phụ nữ mang thai, trẻ sơ sinh, người suy giảm miễn dịch; giữ vệ sinh cá nhân và không dùng chung đồ sinh hoạt; khám sức khỏe định kỳ và theo dõi nếu đã từng bị zona. 

Tóm lại, zona thần kinh là bệnh lý do virus tiềm ẩn tái hoạt động trong cơ thể gây ra, vì thế việc phòng ngừa không nằm ở việc tránh tiếp xúc, mà chủ yếu là tăng sức đề kháng và chủ động tiêm phòng vắc xin. Bằng cách giữ lối sống lành mạnh và thăm khám định kỳ, bạn có thể ngăn ngừa hiệu quả nguy cơ tái phát và các biến chứng nguy hiểm.

Hy vọng những thông tin về biểu hiện của zona thần kinh được trình bày trên đây đã giúp bạn đọc có thêm kiến thức bổ ích trong quá trình phòng ngừa và kiểm soát bệnh hiệu quả. Nếu có thêm thắc mắc cần giải đáp hoặc nhu cầu thăm khám sức khỏe, bạn đọc vui lòng liên hệ tới Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được hỗ trợ kịp thời.