1. Tổng quan về phù bạch huyết

Mạch bạch huyết giữ chức năng vận chuyển nước và các chất hòa tan, cung cấp dinh dưỡng, thu thập chất thải và vi khuẩn. Vì vậy, khi bị tổn thương hoặc tắc nghẽn, các chất vận chuyển bị thoát ra các mô khác, bị nước và các chất hòa tan làm phù mô kẽ gây phù bạch huyết.

Căn bệnh này thường xảy ra ở những bệnh nhân ung thư. Dường như trở thành một chứng bệnh khó tránh khỏi trong quá trình điều trị và sau điều trị.

Phù bạch huyết là căn bệnh khá phổ biến ở các bệnh nhân ung thư

Nguyên nhân gây bệnh

Có 2 nguyên nhân gây bệnh là nguyên nhân nguyên phát và nguyên nhân thứ phát.

Nguyên nhân nguyên phát

Nguyên nhân này khá hiếm gặp, chủ yếu do những rối loạn phát triển. Thường xảy ra vào độ tuổi dưới 20.

• Bệnh Milroy: Là một rối loạn di truyền từ trong trứng gây ra các dị tật hạch bạch huyết và dẫn đến phù bạch huyết.

• Bệnh Meige: Là khi mạch bạch huyết hình thành nhưng không có van giữ dịch khiến bạch huyết chảy ngược và hoạt động bất thường ở chân tay.

• Phù bạch huyết khởi phát muộn: Bắt đầu từ tuổi 35.

Nguyên nhân thứ phát

Bất kỳ thủ thuật nào làm tổn hại đến mạch bạch huyết đều có thể gây phù. Bao gồm:

• Phẫu thuật ung thư vú.

• Bức xạ điều trị ung thư.

• Ung thư.

• Nhiễm trùng.

Nhiễm trùng là một trong những nguyên nhân gây bệnh

Các yếu tố nguy cơ của bệnh

Phù mạch bạch thường xảy ra ở những đối tượng sau:

• Mắc ung thư hoặc đang trong quá trình điều trị ung thư.

• Đã từng phẫu thuật và có vùng mổ lớn.

• Tiếp xúc với chất độc hại, chất phóng xạ lâu.

• Mắc vảy nến, viêm khớp dạng thấp hay các bệnh tự miễn khác.

• Điều kiện sống thiếu vệ sinh.

• Béo phì.

• Người lớn tuổi.

Dấu hiệu của bệnh

Tùy độ nặng nhẹ mà dấu hiệu của bệnh sẽ khác nhau. Các triệu chứng thường là:

• Sưng toàn bộ hoặc một phần cánh tay, chân.

• Đau thắt, nặng nề.

• Nhiễm trùng tái lại nhiều lần.

• Vùng da bị phù cứng và dày lên.

Các dấu hiệu này dao động từ nặng tới nhẹ. Dấu hiệu sẽ không đáng chú ý cho tới khi kích thước ngón tay, ngón chân thay đổi, thậm chí khó sử dụng.

Tay đau thắt khó chịu là một trong những dấu hiệu của bệnh

Hậu quả của phù bạch huyết

Căn bệnh này có thể khiến cánh tay hoặc chân dễ bị nhiễm trùng, bao gồm:

• Viêm mô tế bào: Vi khuẩn lây nhiễm trên da khiến cánh tay hoặc chân bị viêm mô tế bào nghiêm trọng. Nếu không được điều trị đúng cách có thể dẫn đến nhiễm trùng máu.

• Nhiễm trùng các mạch bạch huyết: Bất kỳ thương tích nào cũng có thể gây nhiễm trùng. Biến chứng là các điểm phù lan rộng. Đây có thể là kết quả của các trường hợp mạch bạch huyết bị phù nghiêm trọng nhưng không được điều trị.

2. Các phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh phù bạch huyết

Khi chẩn đoán, điều quan trọng nhất là phải loại trừ những nguyên nhân nguy hiểm như khả năng trong mạch máu có huyết khối hoặc nhiễm trùng. Bác sĩ sẽ khai thác tiền sử bệnh, tiền căn phù và kết hợp các xét nghiệm để khảo sát kỹ hơn.

Các phương pháp chẩn đoán bệnh

• Siêu âm Doppler mạch máu: Là phương pháp nhanh, chính xác để xác định tổn thương tại nơi bị phù.

• Chụp cộng hưởng từ: Xem xét các mô và đặc điểm của phù.

• Chụp vi tính cắt lớp: Hiển thị các khu vực bị tắt nghẽn của hệ bạch huyết.

• Hình ảnh hạt nhân phóng xạ: Dùng thuốc nhuộm phóng xạ để quan sát toàn bộ hệ bạch huyết. Tuy nhiên, hiện phương pháp này ít phổ biến tại Việt Nam vì đòi hỏi kỹ thuật cao.

Các phương pháp điều trị

Phù bạch huyết hiện không có phương pháp điều trị đặc hiệu mà chủ yếu làm giảm đau, giảm sưng. Bao gồm các phương pháp sau.

Các bài tập

Di chuyển cánh tay, chân bị ảnh hưởng để khuyến khích dịch bạch huyết lưu thông. Khi luyện tập không nên làm quá sức mà chỉ nên co nhẹ nhàng các cơ.

Băng nơi bị tổn thương

Quấn băng quanh toàn bộ chi bị tổn thương sẽ tạo ra áp lực đẩy dịch bạch huyết chảy ngược vào trong chi và thân. Khi quấn, phải quấn chặt ngón tay, ngón chân và lỏng dần khi di chuyển tới cánh tay, cánh chân.

Quấn băng toàn bộ chi bị tổn thương để tạo áp lực cho dịch bạch huyết chảy vào cơ thể

Massage

Massage có thể dẫn dòng chảy của bạch huyết di chuyển nhẹ nhàng đến các hạch bạch huyết. Tuy nhiên, không phải đối tượng nào cũng có thể dùng phương pháp này. Nếu vùng da bị nhiễm trùng, có cục máu đông thì tránh xoa bóp. Nếu đang mắc ung thư thì nên tránh massage vào vùng đã xạ trị.

Nén khí

Tức dùng máy bơm gắn vào quần áo nơi vùng bị tổn thương rồi căng hơi ống tay áo, gây áp lực để di chuyển dịch bạch huyết từ ngón tay, ngón chân giúp giảm sưng ở cánh tay, chân.

Đồ may mặc nén

Bao gồm áo dài tay hay vớ để nén cánh tay, chân. Phương pháp này thường được các bác sĩ khuyên sử dụng sau khi đã giảm sưng ở tay hoặc chân bằng những phương pháp khác.

Phẫu thuật

Nếu bị phù bạch huyết trầm trọng, bác sĩ có thể cân nhắc phẫu thuật để cắt bỏ mô thừa trong cánh tay hoặc chân. Tuy nhiên, phẫu thuật cũng chỉ làm giảm sưng nặng, không thể điều trị dứt điểm.

3. Phòng ngừa bệnh như thế nào?

Để không mắc căn bệnh nguy hiểm này, bạn nên thực hiện những phương pháp sau:

• Bảo vệ cánh tay, chân, hạn chế các chấn thương. Chăm sóc vết cắt, vết xước, vết bỏng cẩn thận để không bị nhiễm trùng. Nếu không cần thiết, nên hạn chế các thủ tục như tiêm chủng, lấy máu,…

• Trong quá trình phục hồi như sau điều trị ung thư, nên thư giãn cánh tay, chân. Đặc biệt nên tập thể dục kéo dài nhưng không được tập gắng sức.

• Tránh nóng trên cánh tay, chân. Hạn chế chườm đá, chườm ấm.

• Đặt tay chân lên cao để dịch bạch huyết dễ lưu thông.

• Không mặc quần áo quá chật.

• Giữ cánh tay, chân sạch sẽ.

Giữ vệ sinh tay chân là một phương pháp phòng bệnh tốt

Nếu thấy bản thân đang có các dấu hiệu của bệnh phù bạch huyết, bạn nên gặp bác sĩ nhanh chóng để được tư vấn và có phương pháp điều trị phù hợp. Một địa chỉ bạn có thể lựa chọn là Khoa Tim mạch của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC.

Chuyên khoa là địa chỉ khám các bệnh lý về tim mạch được đông đảo người dân tin tưởng. Với mong muốn giúp người bệnh tiếp cận với những dịch vụ y tế chất lượng, Khoa Tim mạch của bệnh viện luôn cập nhật, ứng dụng những máy móc và phương pháp hiện đại nhất nhằm mang lại hiệu quả và an toàn cao nhất. Có thể kể đến như: Siêu âm Doppler tim - mạch máu, điện tim, Holter điện tim, huyết áp,…

Bên cạnh đó còn có đội ngũ chuyên gia, bác sĩ đầu ngành với tay nghề cao và nhiều kinh nghiệm, luôn mang lại cho bệnh nhân sự tin tưởng tuyệt đối. Nếu còn có những thắc mắc về bệnh phù bạch huyết, bạn có thể liên hệ với Bệnh viện qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được giải đáp.