1. Khái quát về rối loạn tiêu hóa ở trẻ

Để hiểu đúng về tình trạng rối loạn tiêu hóa ở trẻ, cha mẹ cần lưu tâm đến các vấn đề sau:

1.1. Thế nào là rối loạn tiêu hóa ở trẻ?

Rối loạn tiêu hóa ở trẻ là tình trạng hệ tiêu hóa hoạt động không ổn định nên xuất hiện các biểu hiện: đầy bụng, đau bụng, nôn trớ, tiêu chảy hoặc táo bón. Đây là một nhóm triệu chứng liên quan trực tiếp đến hoạt động của hệ tiêu hoá.

1.2. Nguyên nhân khiến trẻ bị rối loạn tiêu hóa 

Hầu hết trường hợp trẻ bị rối loạn tiêu hóa là vì: 

• Dinh dưỡng không phù hợp:

Trẻ ăn quá nhiều đồ dầu mỡ, thức ăn nhanh, đồ ngọt hoặc các món khó tiêu rất dễ khiến đường ruột bị quá tải. Ngoài ra, trẻ ăn dặm quá sớm hoặc ăn thức ăn chưa được nấu chín mềm cũng dễ gây kích ứng hệ tiêu hóa.

• Nhiễm vi khuẩn, virus đường tiêu hóa:

Do hệ miễn dịch của trẻ còn yếu nên dễ bị nhiễm khuẩn từ thực phẩm không sạch, nước uống ô nhiễm hoặc thói quen nghịch đồ chơi rồi cho vào miệng. 

• Mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột:

Sử dụng kháng sinh, ăn uống thiếu chất xơ hoặc thay đổi sinh hoạt đột ngột,... đều có thể tác động, làm giảm lợi khuẩn đường ruột. Lúc này, sự phát triển của hại khuẩn trở thành lý do khiến trẻ dễ bị tiêu chảy, đầy hơi hoặc táo bón.

• Không dung nạp thức ăn:

Trẻ bị thiếu men tiêu hóa lactose dễ gặp tình trạng không dung nạp lactose trong sữa, dẫn đến đầy bụng, tiêu chảy và khó chịu sau khi uống sữa.

• Thay đổi dinh dưỡng đột ngột:

Ở giai đoạn chuyển từ bú mẹ sang sữa công thức, đổi loại sữa mới hoặc trẻ bắt đầu ăn dặm, nếu chế độ dinh dưỡng thay đổi đột ngột, hệ tiêu hóa sẽ không kịp thích nghi. Đây cũng có thể là lý do khiến trẻ có các dấu hiệu rối loạn tiêu hóa tạm thời.

Sự xâm nhập của vi khuẩn, virus là nguyên nhân thường gặp trong các trường hợp rối loạn tiêu hóa ở trẻ

1.3. Dấu hiệu nhận diện trẻ đang bị rối loạn tiêu hóa

Cha mẹ cần lưu tâm nhận diện các dấu hiệu cảnh báo rối loạn tiêu hóa ở trẻ để sớm can thiệp, giúp trẻ tránh suy dinh dưỡng kéo dài hoặc mất nước:

• Trẻ bị tiêu chảy nên đi phân lỏng nhiều lần trong ngày hoặc bị táo bón nên phân khô cứng, khi đi đại tiện trẻ trường rặn đỏ mặt.
• Bụng trẻ phình căng, xì hơi nhiều, chán ăn hoặc bỏ bú.
• Trẻ nôn nhiều hoặc trớ liên tục sau bữa ăn.
• Trẻ ăn ít hơn và chậm tăng cân so với bình thường.
• Trẻ khó chịu nên dễ khóc, trằn trọc và ngủ ngắt quãng về đêm.

2. Rối loạn tiêu hóa ở trẻ có phải là tình trạng đáng lo?

Rối loạn tiêu hóa thường không quá nguy hiểm nếu được trẻ chăm sóc đúng cách từ thời điểm xuất hiện các triệu chứng bất thường. Tuy nhiên, trẻ nhỏ có hệ tiêu hóa còn yếu nên tình trạng này dễ khiến bé mệt mỏi, bỏ bú hoặc biếng ăn. Nếu kéo dài nhiều ngày, trẻ rất dễ bị thiếu chất, chậm tăng cân và giảm sức đề kháng.

Trường hợp trẻ bị tiêu chảy nhiều lần hoặc nôn liên tục, cơ thể sẽ mất nước rất nhanh. Hệ lụy sinh ra từ mất nước là trẻ lừ đừ, khô môi, mắt trũng,... nếu không bù nước kịp thời, sức khỏe của trẻ sẽ tiến triển nguy hiểm.

Không những thế, trẻ rối loạn tiêu hóa nghiêm trọng, đi ngoài phân sống hay hấp thu kém trong thời gian dài còn dễ suy dinh dưỡng hoặc chậm phát triển. Một số trường hợp hiếm gặp, rối loạn tiêu hóa có thể là dấu hiệu của nhiễm khuẩn đường ruột, dị ứng thực phẩm hoặc các bệnh lý tiêu hóa tiềm ẩn. Vì thế, cha mẹ không nên chủ quan với các dấu hiệu rối loạn tiêu hóa ở trẻ.

3. Cách xử lý khi trẻ bị rối loạn tiêu hóa 

Khi trẻ bị rối loạn tiêu hóa, cha mẹ cần:

3.1. Bù nước và điện giải 

Tiêu chảy hoặc nôn thường dễ khiến cơ thể của trẻ bị mất nước. Để tránh nguy cơ này, cha mẹ có thể cho trẻ uống dung dịch điện giải Oresol pha đúng hướng dẫn, uống từng ngụm nhỏ và chia nhiều lần trong ngày. Nếu trẻ đang bú mẹ, hãy tiếp tục cho con bú bình thường và tăng tần suất bú vì sữa mẹ vừa dễ tiêu vừa giúp bổ sung kháng thể cho trẻ.

Bổ sung nước và điện giải giúp trẻ tránh nguy cơ mất nước do rối loạn tiêu hóa 

3.2. Xem xét điều chỉnh chế độ ăn

Song song với việc bổ sung nước và điện giải, cha mẹ cũng cần kiểm tra lại chế độ ăn của con để điều chỉnh cho phù hợp. Trẻ đang ăn dặm nên bắt đầu với các món mềm, dễ tiêu như cháo cà rốt, cháo bí đỏ, súp gà, chuối nghiền,...

Trong thời gian trẻ bị rối loạn tiêu hóa, hãy tránh cho trẻ ăn đồ chiên rán, nước ngọt, bánh kẹo hoặc các món quá nhiều dầu mỡ. Nếu trẻ uống sữa công thức và nghi ngờ bất dung nạp lactose, cha mẹ có thể đưa con tới thăm khám bác sĩ để tìm hướng khắc phục và đổi sang loại sữa dễ tiêu hơn.

3.3. Bổ sung men vi sinh

Men vi sinh chứa lợi khuẩn sẽ giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột trong thời gian gia tăng hại khuẩn. Điều này giúp trẻ giảm tiêu chảy, đầy hơi và đi ngoài phân sống. Tuy nhiên, trẻ chỉ nên dùng các sản phẩm chứa chủng vi khuẩn an toàn như Lactobacillus hoặc Bifidobacterium, được sản xuất bởi nhãn hiệu uy tín. 

3.4. Theo dõi các dấu hiệu sức khỏe của con để thăm khám kịp thời

Trong quá trình chăm sóc trẻ tại nhà, cha mẹ cần theo dõi sát số lần đi ngoài, mức độ nôn trớ, lượng nước tiểu và dấu hiệu mệt mỏi của trẻ. Nếu trẻ tiêu chảy liên tục trên 2 - 3 ngày, sốt cao, nôn nhiều, phân có máu, trẻ có dấu hiệu mất nước (môi khô, mắt trũng, tiểu ít), cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay.

Trẻ bị rối loạn tiêu hóa cần được bác sĩ khám để có khắc phục đúng huớng

Việc cho trẻ thăm khám kịp thời sẽ giúp tìm ra nguyên nhân rối loạn tiêu hóa ở trẻ và được bác sĩ hướng dẫn phương pháp khắc phục phù hợp, an toàn cho sức khỏe của trẻ. Cha mẹ không tự ý dùng thuốc cầm tiêu chảy hay kháng sinh cho trẻ vì có thể gây tác dụng phụ hoặc khiến các triệu chứng rối loạn tiêu hóa tiến triển nặng hơn. 

Rối loạn tiêu hóa ở trẻ nếu được chăm sóc, khắc phục đúng cách sẽ hồi phục nhanh chóng, trẻ sớm ăn uống trở lại và ổn định tiêu hóa sau vài ngày.

Nếu cần hỗ trợ y tế để giúp trẻ cải thiện tình trạng rối loạn tiêu hóa an toàn, cha mẹ có thể đặt lịch khám cho con cùng bác sĩ chuyên khoa của Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Hotline 1900 56 56 56.