1. Về hiện tượng tắc lệ đạo ở trẻ sơ sinh

Tuyến lệ đảm nhận nhiệm vụ sản xuất ra nước mắt. Nước mắt tiết ra làm ẩm ướt bề mặt nhãn cầu rồi đi tới điểm lệ ở mi mắt, đi qua lệ quản để đến với túi lệ và đổ vào ngách mũi dưới qua ống lệ mũi. Dưới sự hỗ trợ co thắt của cơ vòng mi, dòng nước mắt chảy qua hệ thống lệ. 

Quá trình di chuyển của nước mắt được thực hiện có hệ thống. Vì thế, dù bị tắc ở khâu nào trong quá trình này thì cũng gây nên hiện tượng tắc lệ đạo.

2. Triệu chứng tắc ống lệ mũi ở trẻ sơ sinh và phương pháp chẩn đoán

2.1. Triệu chứng thường gặp ở trẻ sơ sinh bị tắc ống lệ mũi

Tắc ống lệ mũi ở trẻ sơ sinh thường do sự xuất hiện của màng mỏng tại van Hasner (van khóa đầu của ống lệ mũi). Tình trạng này gây nên triệu chứng:

- Chảy nước mắt thường xuyên.

- Quanh mắt có hiện tượng tiết dịch và đóng vảy do hệ thống lệ bị nhiễm trùng.

Tuy bị chảy nước mắt và tiết dịch nhiều ở mắt nhưng tắc ống lệ mũi thường không gây nhiều khó chịu cho trẻ. Trường hợp tắc nghẽn nghiêm trọng, vùng da quanh mắt của trẻ có thể xuất hiện ban đỏ trên da và có hiện tượng nứt kẽ quanh mắt. Một số trường hợp trẻ bị tắc ống lệ mũi nghiêm trọng sẽ hình thành áp xe trong túi lệ.

Trường hợp trẻ bị tắc ống lệ mũi nếu có thêm tình trạng nhạy cảm với ánh sáng thì nguyên nhân có thể do glocom hoặc bệnh giác mạc bẩm sinh. 

Hình ảnh mô tả vị trí ống lệ mũi trong cấu trúc tuyến lệ

2.2. Chẩn đoán tắc ống lệ mũi ở trẻ sơ sinh bằng cách nào?

Tắc ống lệ mũi rất dễ gây nhầm lẫn với bệnh glocom, viêm kết mạc,... Bản thân người chăm sóc trẻ không thể tự chẩn đoán chính xác tắc ống lệ mũi ở trẻ và các bệnh lý giác mạc khác. Vì thế, nếu trẻ có hiện tượng Chảy nước mắt và tiết dịch mắt nhiều kèm theo nhạy cảm ánh sáng, dụi mắt quá mức,... thì cần cho trẻ tới khám bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán đúng.

Hầu hết các trường hợp trẻ sơ sinh bị chảy nước mắt nhiều và tiết dịch quanh mắt là do tắc ống lệ mũi. Trường hợp trẻ chỉ bị chảy nước mắt nhiều thì bác sĩ sẽ xem xét để loại trừ nguy cơ teo hệ thống lệ quản hoặc glocom bẩm sinh. Phương pháp chẩn đoán sẽ được bác sĩ căn cứ dựa trên sự xuất hiện của dịch quanh mắt và các liềm nước mắt mở rộng. 

Ngoài ra, bác sĩ Nhãn khoa cũng sẽ xác định các triệu chứng liên quan đến bệnh tăng nhãn áp để chẩn đoán phân biệt với tắc ống lệ mũi. 

3. Điều trị tắc ống lệ mũi cho trẻ sơ sinh bằng cách nào?

3.1. Điều trị không phẫu thuật

Đại đa số trẻ sơ sinh bị tắc ống lệ mũi có khả năng tự khỏi sau vài tháng nên các phương pháp điều trị bảo tồn thường được bác sĩ ưu tiên. Trường hợp trẻ có nhiều dịch và chảy quá nhiều nước mắt, bác sĩ sẽ hướng dẫn cha mẹ tự xoa bóp túi lệ cho con bằng đầu ngón tay tại nhà.

Quá trình xoa bóp túi lệ sẽ kích thích nước mắt đi qua ống lệ mũi ở đầu phía xa, khiến vùng bị tắc nghẽn được giải phóng. Khi xoa bóp bằng đầu ngón tay được thực hiện đúng, dịch nhầy sẽ trào qua lỗ lệ. 

Ngoài ra, trường hợp tiết dịch nhiều, bác sĩ cũng sẽ kê đơn thuốc kháng sinh nhỏ mắt để cải thiện triệu chứng. 

Bác sĩ thăm khám và hướng dẫn điều trị bảo tồn cho trẻ bị tắc ống lệ mũi

3.2. Điều trị phẫu thuật

Khi điều trị bảo tồn không mang lại hiệu quả, bác sĩ sẽ chỉ định thăm dò ống lệ mũi bằng cách:

3.2.1. Phẫu thuật

- Phẫu thuật thăm dò không gây mê

Phương pháp này áp dụng với trẻ từ 6 tháng tuổi trở xuống, giúp giải quyết sớm tình trạng tắc ống lệ mũi mà không lo phản ứng phụ từ việc dùng thuốc gây mê. Tuy nhiên, quá trình phẫu thuật sẽ gây đau, khiến trẻ khó chịu.

- Phẫu thuật thăm dò gây mê

Bác sĩ sẽ khuyên cha mẹ nên đợi đến khi con lớn hơn để thực hiện phẫu thuật gây mê. Đây là cách giúp trẻ không cảm thấy đau khi thủ thuật diễn ra, vừa tăng thời gian chờ đợi để tắc ống lệ mũi có cơ hội tự khỏi. 

3.2.2. Thăm dò ống lệ mũi định kỳ

Mục tiêu của phương pháp điều trị này nhằm loại bỏ tắc nghẽn ở đầu phía xa ống lệ mũi, tạo kết nối giữa ngách mũi dưới với ống lệ mũi. Bác sĩ sẽ dùng dụng cụ chuyên dụng đưa qua điểm lệ để đi qua lỗ lệ, xuyên qua đoạn tắc và đến lỗ mũi. Sau khi quá trình thăm dò kết thúc, trẻ sẽ được bơm nước qua hệ thống dẫn lệ để xác nhận đường dẫn lệ đã được thông thoáng.

Để giảm chảy máu sau khi thực hiện thủ thuật này, bác sĩ sẽ dùng thuốc co mạch bằng cách xịt vào mũi. Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể sử dụng kháng sinh tại chỗ trong thời gian ngắn để dự phòng viêm nhiễm. Trẻ sẽ được kê đơn thuốc ibuprofen hoặc acetaminophen để giảm đau sau thủ thuật.

Trường hợp không thể bảo tồn, bác sĩ sẽ cân nhắc điều trị tắc ống lệ mũi bằng phẫu thuật

Tắc ống lệ mũi ở trẻ sơ sinh là tình trạng thường gặp nhưng hoàn toàn có thể xử lý hiệu quả nếu được phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách. Cha mẹ nên chú ý đến các dấu hiệu bất thường như chảy nước mắt liên tục, tiết dịch, sưng đỏ vùng mắt để con được can thiệp kịp thời. 

Nếu phát hiện trẻ có bất cứ triệu chứng nghi ngờ tắc ống lệ mũi nào như đã được cảnh báo ở trên, cha mẹ có thể liên hệ ngay Hotline 1900 56 56 56 để được hướng dẫn đặt lịch khám cùng bác sĩ chuyên khoa của của Hệ thống Y tế MEDLATEC. Qua các thao tác kiểm tra cần thiết, bác sĩ sẽ chẩn đoán và tư vấn để cha mẹ biết hướng điều trị phù hợp với tình trạng bệnh của trẻ.