1. Khái quát về bệnh cúm A

Cúm A là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính do virus cúm A gây ra. Đây là một trong những chủng virus cúm phổ biến, có khả năng lây lan nhanh và gây ra những đợt dịch cúm lớn.

Virus này có nhiều chủng khác nhau, phổ biến nhất là H1N1, H3N2, H5N1, H7N9,... và lây lan chủ yếu qua:

- Giọt bắn: Khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện.

- Tiếp xúc trực tiếp: Chạm vào bề mặt nhiễm virus, sau đó đưa tay lên mắt, mũi, miệng.

- Không khí: Trong môi trường đông người, kém thông thoáng.

Cúm A thường có biểu hiện giống cảm lạnh nhưng triệu chứng nghiêm trọng hơn với các hiện tượng:

- Sốt cao trên 38 độ C kèm ớn lạnh.

- Ho, đau họng, nghẹt mũi, chảy nước mũi.

- Đau nhức cơ, đau đầu, mệt mỏi, chán ăn.

- Khó thở, tức ngực (trường hợp nặng).

Nếu không được điều trị kịp thời, cúm A có thể gây viêm phổi do virus, suy hô hấp, viêm phế quản, viêm xoang, viêm tai giữa, biến chứng tim mạch, thần kinh, suy đa tạng ở người có bệnh nền.

Nhóm đối tượng dễ bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi cúm A gồm:

- Trẻ em dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ sơ sinh.

- Người cao tuổi, người có bệnh mạn tính (tim mạch, tiểu đường, COPD, hen phế quản,...).

- Phụ nữ mang thai và người có hệ miễn dịch yếu.

Chủng virus A là tác nhân gây nên bệnh cúm A

2. Ý nghĩa của việc test cúm A và trường hợp nên thực hiện

2.1. Tầm quan trọng của việc test cúm A

Việc thực hiện test cúm A có vai trò quan trọng đối với:

- Xác định mắc cúm A để tránh nhầm lẫn với các bệnh nhiễm trùng khác.

- Đánh giá ca bệnh có cần điều trị bằng thuốc kháng virus hay không.

- Ngăn chặn sự lây lan cúm A trong cộng đồng.

2.2. Nên test cúm A trong trường hợp nào?

Xét nghiệm cúm A nên được thực hiện khi có các biểu hiện:

- Sốt cao, ớn lạnh.

- Ho khan, đau họng.

- Nghẹt mũi, chảy nước mũi.

- Đau nhức cơ thể, mệt mỏi.

- Khó thở, tức ngực.

Những đối tượng có nguy cơ cao như trẻ nhỏ, người già, phụ nữ mang thai và người mắc bệnh nền cần đặc biệt lưu ý để phát hiện dấu hiệu nghi ngờ và test cúm A càng sớm càng tốt.

3. Phương pháp thực hiện test cúm A

Hiện nay, có hai phương pháp chính để test cúm A là:

3.1. Test nhanh cúm A

Test nhanh cúm A giúp xác định nhanh chóng sự có mặt của virus cúm A trong cơ thể. Phương pháp này được thực hiện dựa trên nguyên lý phát hiện kháng nguyên virus. Khi virus xâm nhập vào cơ thể, hệ miễn dịch sẽ sản sinh kháng nguyên đặc hiệu. Bộ test sẽ nhận diện kháng nguyên này và hiển thị kết quả trên que thử.

Bộ kit test nhanh cúm A bao gồm tăm bông lấy mẫu, dung dịch đệm và khay thử. Tại các bệnh viện và phòng khám, người bệnh được lấy mẫu bởi nhân viên y tế để được đảm bảo đúng các bước và đúng kỹ thuật. 

- Bước 1: Lấy mẫu bệnh phẩm. Sử dụng que tăm bông trong bộ kit, để đầu bệnh nhân ngửa ra sau một góc 45 độ, nhẹ nhàng đưa đầu que tăm bông vào mũi và hầu họng của bệnh nhân.

- Bước 2: Dùng tay xoay nhẹ đầu tăm bông để lấy đủ lượng dịch cần thiết.

- Bước 3: Gửi mẫu bệnh phẩm lên khoa xét nghiệm. Tại đây đầu tăm bông cắm vào trong ống nhựa có chứa dung dịch, xoay tròn và ép đầu tăm bông vào thành ống để lấy được nhiều bệnh phẩm nhất có thể, đậy nắp ống nhựa và lắc đều.

Bước 4: Xé bỏ túi nhôm đựng kit xét nghiệm, nhỏ dung dịch trong ống nghiệm vào ô chứa dung dịch trên khay thử.

Bước 5: Chờ kết quả xét nghiệm.

Trường hợp khay thử xuất hiện hai vạch (một vạch chứng và một vạch kết quả), có nghĩa là kết quả dương tính, người bệnh đã có kháng nguyên cúm A hoặc cúm B. Trường hợp khay thử xuất hiện một vạch có nghĩa là kết quả âm tính, người bệnh không tồn tại kháng nguyên cúm A, hay cúm B.

Kết quả không hợp lệ khi không có vạch nào hoặc chỉ có vạch kết quả mà không có vạch chứng. Lúc này, người bệnh cần làm lại test với bộ xét nghiệm khác.

Test cúm A bằng phương pháp test nhanh tuy cho kết quả chỉ sau 15 - 30 phút, dễ thực hiện, chi phí thấp; nhưng độ chính xác không cao vì khả năng dương tính hoặc âm tính giả cao, không giúp phân biệt các biến thể khác nhau của cúm A. Vì thế, phương pháp này chỉ phù hợp với những trường hợp cần chẩn đoán ban đầu, nhất là khi có triệu chứng nghi ngờ hoặc tiếp xúc với người mắc cúm. Nếu kết quả không rõ ràng hoặc triệu chứng nặng, người bệnh cần làm thêm xét nghiệm RT-PCR để chẩn đoán chính xác.

Mô phỏng quy trình test cúm A bằng phương pháp test nhanh 

3.2. Xét nghiệm RT-PCR cúm A

Xét nghiệm RT-PCR là phương pháp chẩn đoán cúm A có độ chính xác cao nhất hiện nay. Đây là xét nghiệm được thực hiện tại các phòng xét nghiệm dưới sự hỗ trợ của hệ thống thiết bị y khoa hiện đại. 

RT-PCR hoạt động bằng cách khuếch đại và phát hiện vật liệu di truyền (RNA) của virus cúm A trong mẫu bệnh phẩm. Nếu có sự hiện diện của RNA virus, hệ thống sẽ nhân bản và tạo tín hiệu dương tính.

Để làm test cúm A bằng phương pháp RT-PCR, người bệnh sẽ được lấy mẫu dịch họng hoặc dịch mũi bằng tăm bông chuyên dụng. Mẫu này được đặt vào ống bảo quản đặc biệt và chuyển đến phòng xét nghiệm để tách RNA virus. RNA virus được khuếch đại và phát hiện bằng máy PCR nhằm xác định sự có mặt của virus cúm A.

Xét nghiệm cúm A bằng phương pháp RT-PCR có khả năng phát hiện virus ngay cả khi tải lượng virus thấp, tránh được nguy cơ dương tính giả hoặc âm tính giả như test nhanh. Chẩn đoán cúm A bằng phương pháp này đặc biệt quan trọng với bệnh nhân có nguy cơ cao. Tuy nhiên, so với test nhanh cúm A thì RT-PCR có chi phí cao hơn và cần thời gian chờ đợi lâu hơn để có được kết quả chính xác.

Test cúm A bằng phương pháp RT-PCR

Dù thực hiện test cúm A bằng phương pháp nào, người bệnh cũng cần:

- Tránh uống nước, ăn uống trước khi test 30 phút.

- Làm theo hướng dẫn của nhân viên y tế.

Nếu nghi ngờ triệu chứng bệnh cúm A, bạn có thể liên hệ Hotline 1900 56 56 56 để được tư vấn phương pháp xét nghiệm. Hoặc bạn cũng có thể đặt lịch dịch vụ lấy mẫu xét nghiệm cúm A tại nhà của Hệ thống Y tế MEDLATEC để được chẩn đoán đúng và hướng dẫn điều trị an toàn. Test cúm A sớm là cách tốt nhất để bảo vệ bạn trước các nguy cơ biến chứng và bảo vệ cộng đồng trước nguy cơ lây nhiễm, bùng phát bệnh.