1. Thoát vị đĩa đệm cột sống là bệnh gì? 

Thoát vị đĩa đệm cột sống là một bệnh lý xương khớp phổ biến, xảy ra khi phần nhân nhầy (nhân tủy) bên trong đĩa đệm - bộ phận nằm giữa hai đốt sống có chức năng giảm xóc và hỗ trợ vận động bị thoát ra khỏi vị trí bình thường thông qua vết rách hoặc nứt ở bao xơ bên ngoài.

Khi nhân nhầy tràn ra ngoài, nó có thể chèn ép trực tiếp lên các rễ thần kinh, tủy sống hoặc các cấu trúc lân cận, gây ra các triệu chứng như: đau nhức, tê bì, yếu cơ, hạn chế vận động, thậm chí mất cảm giác hoặc liệt nếu không được điều trị kịp thời.

Thông thường, đĩa đệm có cấu tạo gồm ba phần: bao xơ bên ngoài chắc khỏe, lớp sụn tận và nhân nhầy mềm mại bên trong. Tuy nhiên, theo thời gian hoặc dưới tác động của các yếu tố như thoái hóa, mang vác nặng, sai tư thế hoặc chấn thương, phần bao xơ có thể bị suy yếu, nứt rách, tạo điều kiện cho nhân nhầy thoát ra ngoài và gây chèn ép.

Thoát vị đĩa đệm thường gặp ở các vị trí sau: 

• Cột sống thắt lưng (L4–L5, L5–S1): Gây đau lưng dưới, lan xuống mông, đùi, bắp chân (hay còn gọi là đau thần kinh tọa);
• Cột sống cổ (C5–C6, C6–C7): Gây đau vùng cổ, vai, tê tay, chóng mặt.

Thoát vị đĩa đệm cột sống có thể xảy ra ở nhiều vị trí 

2. Đối tượng dễ mắc phải thoát vị đĩa đệm cột sống

Dưới đây là những đối tượng dễ mắc phải thoát vị đĩa đệm cột sống, dựa trên yếu tố nghề nghiệp, lối sống và tuổi tác:

• Người lao động nặng, mang vác sai tư thế: Công nhân bốc xếp, nông dân, thợ xây dựng - đây là những đối tượng thường xuyên nâng vật nặng, cúi - xoay người sai tư thế khiến cột sống chịu áp lực lớn, dễ gây tổn thương đĩa đệm;
• Nhân viên văn phòng, người ngồi lâu một chỗ: Ngồi sai tư thế, ít vận động, lâu ngày gây thoái hóa cột sống, làm yếu bao xơ đĩa đệm - tăng nguy cơ thoát vị, đặc biệt ở vùng cổ và thắt lưng;

Nhân viên văn phòng là một trong những đối tượng dễ mắc phải tình trạng thoát vị đĩa đệm cột sống

• Người trung niên và cao tuổi: Tuổi tác làm giảm tính đàn hồi của đĩa đệm, bao xơ bị thoái hóa, dễ nứt rách dẫn đến thoát vị, dù vận động nhẹ nhàng;
• Người thừa cân, béo phì: Trọng lượng cơ thể lớn tạo áp lực lên cột sống, đặc biệt là vùng thắt lưng, đẩy nhanh quá trình thoái hóa và tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm;
• Người từng bị chấn thương cột sống: Tổn thương cấu trúc đĩa đệm hoặc bao xơ từ trước có thể dẫn đến thoát vị sau một thời gian;
• Người có thói quen sinh hoạt xấu: Cúi người đột ngột, ngủ sai tư thế, đeo túi lệch vai, lười vận động… gây áp lực không đều lên cột sống và đĩa đệm, làm tăng nguy cơ tổn thương.

3. Phòng ngừa thoát vị đĩa đệm cột sống bằng cách nào? 

Để phòng ngừa thoát vị đĩa đệm cột sống, bạn cần kết hợp lối sống khoa học, vận động hợp lý và tư thế sinh hoạt đúng cách. Dưới đây là những biện pháp hiệu quả giúp giảm nguy cơ thoát vị đĩa đệm:

Duy trì tư thế đúng khi làm việc và sinh hoạt

• Ngồi thẳng lưng, giữ cột sống ở trạng thái tự nhiên;
• Không cúi gập người quá mức khi bê vật nặng, thay vào đó hãy hạ thấp gối, giữ thẳng lưng và nâng bằng lực chân;
• Khi làm việc với máy tính, đảm bảo màn hình ngang tầm mắt, không rướn cổ, gù lưng.

Tập luyện thể dục đều đặn

• Tăng cường cơ lưng, bụng và cột sống để giảm áp lực lên đĩa đệm bằng các bộ môn như đi bộ, bơi lội, yoga nhẹ nhàng, kéo giãn cột sống;
• Tránh các môn thể thao tác động mạnh như nhảy cao, nâng tạ nặng nếu chưa được huấn luyện kỹ.

Duy trì hoạt động thể chất một cách đều đặn để phòng ngừa thoát vị đĩa đệm cột sống

Kiểm soát cân nặng

• Duy trì trọng lượng cơ thể lý tưởng giúp giảm tải cho cột sống, nhất là vùng thắt lưng;
• Hạn chế ăn nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh, tăng cường rau xanh, chất xơ, canxi, vitamin D.

Tránh ngồi lâu hoặc đứng một chỗ quá lâu

• Dành thời gian nghỉ sau mỗi 30-60 phút ngồi làm việc: đứng dậy, đi lại, vươn vai, xoay cổ/lưng nhẹ;
• Nếu phải đứng lâu, nên chuyển đổi tư thế liên tục và dùng ghế kê chân xen kẽ.

Ngủ đúng tư thế

• Nằm ngửa hoặc nằm nghiêng co chân nhẹ, tránh nằm sấp;
• Sử dụng nệm vừa phải, không quá mềm lún hay quá cứng;
• Gối kê cổ phải đỡ được đường cong sinh lý, không kê cao quá.

Khám sức khỏe định kỳ

• Tầm soát sớm các vấn đề xương khớp, thoái hóa đốt sống;
• Nếu có triệu chứng đau lưng, tê chân tay, nên khám sớm để can thiệp kịp thời, tránh biến chứng thoát vị đĩa đệm nặng hơn.

Trên đây là những thông tin cơ bản về thoát vị đĩa đệm cột sống bao gồm nguyên nhân, dấu hiệu cảnh báo, biến chứng nguy hiểm đến các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Thoát vị đĩa đệm không còn là bệnh lý của riêng người lớn tuổi mà ngày càng có xu hướng trẻ hóa, đặc biệt ở nhóm người lao động nặng, nhân viên văn phòng và người ít vận động. Nếu không được nhận biết và xử lý sớm, bệnh có thể gây ra các hậu quả nghiêm trọng như hạn chế vận động, teo cơ, rối loạn cảm giác và thậm chí là bại liệt.

Vì vậy, việc trang bị kiến thức đúng và chủ động bảo vệ sức khỏe cột sống là điều vô cùng cần thiết. Những thay đổi nhỏ trong thói quen hàng ngày như điều chỉnh tư thế, vận động hợp lý, kiểm soát cân nặng và khám sức khỏe định kỳ có thể giúp bạn phòng tránh hiệu quả và duy trì một hệ cơ xương khớp khỏe mạnh.

Nếu bạn đang có các dấu hiệu đau lưng kéo dài, tê bì tay chân hoặc cần tư vấn chuyên sâu về bệnh lý cột sống, có thể liên hệ tới Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được khám và chẩn đoán kịp thời bởi đội ngũ chuyên gia, y bác sĩ chuyên ngành Cơ xương khớp - Thần kinh giàu kinh nghiệm.