1. Chướng bụng là gì?

Chướng bụng là cảm giác đầy hoặc bụng căng, có thể cảm thấy bụng to rõ rệt, đây thường là triệu chứng cơ năng của rối loạn tiêu hóa, không nhất thiết kèm tổn thương thực thể. Người bị chướng bụng có thể cảm thấy bụng to hơn bình thường, nặng nề, kèm theo cảm giác khó tiêu, ợ hơi hoặc buồn nôn. Tình trạng này không phải là một bệnh lý cụ thể mà là biểu hiện của một vấn đề rối loạn trong hệ tiêu hóa. 

Chướng bụng là cảm giác căng tức, đầy hơi ở vùng bụng

Chướng bụng có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, từ trẻ nhỏ đến người lớn, đặc biệt phổ biến ở những người có chế độ ăn uống không điều độ hoặc hay bị căng thẳng. Việc nhận biết đúng tình trạng này là bước đầu quan trọng để xác định nguyên nhân và có hướng xử lý phù hợp.

2. Nguyên nhân gây chướng bụng

Tình trạng chướng bụng có thể xảy ra do sinh lý bình thường hoặc do bệnh lý, cụ thể:

2.1. Nguyên nhân sinh lý (thường gặp, ít nguy hiểm)

Nhiều trường hợp chướng bụng xuất phát từ các yếu tố sinh lý như:

• Ăn uống thiếu khoa học: Ăn quá nhanh, ăn quá no hoặc vừa ăn xong đã nằm nghỉ khiến dạ dày hoạt động kém hiệu quả, dễ gây đầy hơi, khó tiêu.
• Thực phẩm sinh hơi: Các loại rau như cải bắp, súp lơ, đậu, đồ uống có gas hoặc thức ăn chiên rán thường sinh nhiều khí trong đường ruột, gây chướng bụng.
• Thiếu vận động: Ngồi lâu sau khi ăn hoặc ít vận động hàng ngày khiến nhu động ruột chậm lại, dẫn đến tình trạng thức ăn ứ đọng, gây đầy bụng.
• Stress, lo âu: Căng thẳng kéo dài ảnh hưởng đến hoạt động của hệ thần kinh ruột, làm tăng nguy cơ rối loạn tiêu hóa và chướng bụng.

2.2. Nguyên nhân bệnh lý (cần lưu ý và điều trị sớm)

Nếu chướng bụng kéo dài và tái phát nhiều lần, nguyên nhân có thể bắt nguồn từ các rối loạn hoặc bệnh lý tiêu hóa, bao gồm:

• Viêm dạ dày, viêm đại tràng: Làm giảm khả năng co bóp và tiêu hóa của hệ tiêu hóa, gây đầy hơi, khó chịu.
• Hội chứng ruột kích thích: Đây là nguyên nhân phổ biến khiến người bệnh bị chướng bụng, đau bụng, rối loạn đại tiện dù không có tổn thương rõ ràng về mặt cấu trúc.
• Loạn khuẩn đường ruột: Sự mất cân bằng hệ vi sinh khiến quá trình tiêu hóa bị cản trở, tạo điều kiện cho khí dư thừa tích tụ.
• Bệnh về gan mật, tụy: Rối loạn tiết dịch tiêu hóa từ gan, mật hoặc tụy cũng khiến việc tiêu hóa thức ăn kém hiệu quả, dễ gây chướng bụng.
• Tắc ruột: Làm thức ăn, khí và dịch tiêu hóa bị ứ đọng, không di chuyển xuống được, khiến người bạn cảm giác bụng căng trướng, đau, buồn nôn.
• Nhiễm ký sinh trùng: Một số loại giun (như giun đũa) ký sinh trong ruột, gây tắc nghẽn một phần hoặc làm ruột viêm nhẹ, sinh hơi, gây chướng bụng.
• Táo bón: Táo bón khiến bụng căng tức, đầy hơi, nặng bụng do phân ứ đọng lâu trong ruột, khí sinh ra không thoát ra ngoài kịp, gây cảm giác khó chịu, ăn không tiêu.

3. Dấu hiệu nhận biết chướng bụng

Chướng bụng không khó để nhận biết vì thường đi kèm với nhiều biểu hiện khó chịu rõ rệt. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến giúp phân biệt tình trạng này:

• Bụng căng tức, đầy hơi, cảm giác bụng phình to hơn bình thường, nặng nề, đôi khi sờ vào thấy cứng hoặc có cảm giác “rục rịch” khí bên trong.
• Ợ hơi, buồn nôn do đường tiêu hóa bị tích tụ, tạo áp lực lên dạ dày và thực quản.
• Cảm giác no lâu dù ăn ít, dẫn đến tình trạng không muốn ăn, dễ ngán, chỉ ăn vài miếng cũng thấy đầy bụng.
• Có thể bị táo bón hoặc tiêu chảy, phân lỏng hoặc nát, kèm cảm giác chưa đi hết phân.
• Một số người còn có biểu hiện đau nhẹ hoặc đau râm ran vùng bụng trên hoặc quanh rốn, đặc biệt sau khi ăn.

Bụng căng tức, đầy hơi, người bệnh có thể cảm giác bụng phình to hơn bình thường khi bị chướng bụng

Lưu ý: Nếu tình trạng chướng bụng kèm theo các dấu hiệu bất thường như sốt, nôn mửa, sụt cân, đi ngoài ra máu hoặc đau bụng dữ dội, người bệnh cần đi khám ngay vì có thể liên quan đến các bệnh lý nguy hiểm trong ổ bụng.

4. Chướng bụng có nguy hiểm không?

Về bản chất, chướng bụng là một triệu chứng chứ không phải bệnh lý riêng biệt. Nếu nguyên nhân chỉ đơn thuần là do ăn uống thiếu điều độ hoặc thói quen sinh hoạt chưa hợp lý, tình trạng này thường không nguy hiểm và có thể cải thiện dễ dàng bằng cách điều chỉnh chế độ ăn, nghỉ ngơi và vận động nhẹ nhàng.

Tuy nhiên, khi chướng bụng xảy ra thường xuyên, kéo dài không rõ lý do hoặc đi kèm các dấu hiệu bất thường như sụt cân, đau bụng, sốt, tiêu hóa rối loạn… thì đây có thể là biểu hiện của những vấn đề nghiêm trọng trong hệ tiêu hóa như: viêm loét dạ dày, viêm đại tràng, tắc ruột, thậm chí là bệnh lý gan mật hoặc tụy. Việc chủ quan, chậm trễ trong thăm khám có thể khiến bệnh chuyển nặng và gây ra nhiều biến chứng khó lường.

Vì vậy, mức độ nguy hiểm của chướng bụng phụ thuộc phần lớn vào nguyên nhân gây ra nó. Chủ động thăm khám kịp thời là cách tốt nhất để phòng ngừa rủi ro và bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa.

5. Cách khắc phục và phòng ngừa chướng bụng hiệu quả

Dưới đây là một số cách phổ biến được chuyên gia khuyến nghị:

5.1. Thay đổi thói quen ăn uống

Chế độ ăn uống hợp lý là yếu tố quan trọng giúp cải thiện tình trạng chướng bụng. Hãy tập ăn chậm, nhai kỹ để giảm áp lực lên dạ dày và hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn. Tránh ăn quá no hoặc bỏ bữa khiến dạ dày hoạt động thất thường. Đồng thời, hạn chế các thực phẩm dễ sinh hơi như bắp cải, đậu, đồ chiên rán, nước ngọt có gas, bia rượu và thức ăn cay nóng...

5.2. Vận động nhẹ nhàng sau khi ăn

Sau bữa ăn, bạn nên đi lại nhẹ nhàng hoặc thực hiện vài động tác yoga đơn giản thay vì nằm ngay. Vận động giúp tăng cường nhu động ruột, giảm tích tụ khí trong bụng và hỗ trợ tiêu hóa hiệu quả hơn.

5.3. Áp dụng biện pháp hỗ trợ tại nhà

Một số mẹo dân gian có thể hỗ trợ làm giảm cảm giác chướng bụng như uống nước ấm, trà gừng, trà bạc hà hoặc massage nhẹ nhàng quanh rốn theo chiều kim đồng hồ. Ngoài ra, có thể sử dụng men vi sinh hoặc thực phẩm bổ sung lợi khuẩn để cải thiện hệ vi sinh đường ruột nếu tình trạng rối loạn nhẹ.

5.4. Điều trị nguyên nhân bệnh lý nếu có

Nếu chướng bụng kéo dài, tái phát nhiều lần hoặc đi kèm các dấu hiệu nghi ngờ bệnh lý, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được kiểm tra. Việc điều trị cần tập trung vào nguyên nhân gốc, như viêm dạ dày, rối loạn tiêu hóa hay hội chứng ruột kích thích… Đồng thời, mọi chỉ định dùng thuốc cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ, tránh tự ý sử dụng gây ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa.

Nếu chướng bụng kéo dài, người bệnh nên thăm khám với bác sĩ chuyên khoa Tiêu hóa để được chẩn đoán chính xác

Quý khách hàng có nhu cầu thăm khám Tiêu hóa tại Hệ thống Y tế MEDLATEC cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ giàu kinh nghiệm, vui lòng liên hệ hotline 1900 56 56 56 để đặt lịch nhanh chóng!