1. Tổng quan về bệnh

Bệnh sốt mò (hay còn gọi là sốt do ấu trùng mò) là một căn bệnh truyền nhiễm cấp tính gây ra bởi Orientalis tsutsugamushi (một loại vi khuẩn thuộc họ Rickettsia và lây sang người thông qua ấu trùng mò thuộc họ Trombicula (được biết đến với cái tên Leptotrombidium). Các loại ấu trùng mò này thường có các ký chủ trung gian là những loài động vật gặm nhấm, đặc biệt chủ yếu là loài chuột, các loài chim hoặc gia súc, gia cầm. 

Ấu trùng mò là nguyên nhân gây ra căn bệnh

Bệnh nhân thường tập trung chủ yếu ở các nước Châu Á. Đối với Việt Nam, căn bệnh này thường xảy ra vào thời điểm thời tiết bước vào mùa mưa và nóng. Sốt mò thường diễn ra phổ biến ở miền Bắc vào khoảng tháng 5 đến tháng 10 và xuất hiện quanh năm ở miền Nam, tuy nhiên đỉnh điểm vẫn là vào mùa mưa tại đây.

Sốt mò sẽ tạo nên những ổ dịch nhỏ, phân bố rải rác ở những nơi có nhiều bụi rậm và ẩm ướt như bìa rừng, các cánh rừng mới được khai hoang hoặc mới được trồng mới, vùng nương rẫy,... Bệnh có thể diễn ra ở mọi lứa tuổi, nhưng sẽ tập trung chủ yếu ở đối tượng lao động hoạt động ở các lĩnh vực như bộ đội lâm nghiệp, hành quân hoặc đóng quân ở vùng biên giới, lâm nghiệp và nông nghiệp. 

Những bệnh nhân đã từng mắc bệnh sốt mò sẽ sản sinh ra miễn dịch tế bào và dịch thể với chủng khuẩn gây bệnh một cách lâu dài, tuy nhiên kháng thể để chỉ giúp cơ thể miễn dịch với các chủng khác trong tạm thời. Bởi vậy, nếu bệnh nhân tái nhiễm sốt mò sau vài tháng khỏi bệnh gây ra do một chủng vi khuẩn khác thì tình trạng bệnh có thể ở thể nhẹ. Cũng vì lý do đó, những người thuộc vùng dịch thì có thể mắc từ 2 đến 3 lần nhưng ở thể nhẹ hoặc không có triệu chứng. Trong khi người ở nơi khác đến thường mắc sốt mò ở thể nặng và có triệu chứng phức tạp hơn. 

Đối với người bệnh sốt mò, nếu như không được sự can thiệp kịp thời của sự chăm sóc y tế chuyên nghiệp thì bệnh có thể phát triển thành các biến chứng nặng và dẫn đến tử vong.

2. Triệu chứng của bệnh sốt mò

Vi khuẩn Orientia tsutsugamushi sẽ thông qua vết loét trên cơ thể người bệnh để xâm nhập vào hệ bạch huyết gây ra chứng viêm hạch tại vết thương, tiếp theo dẫn đến hiện tượng viêm hạch toàn thân và đồng thời vi khuẩn sẽ theo mạch máu gây nên viêm nội mạc mạch máu toàn thân. Kết quả cuối cùng của quá trình này chính là gây nên hiện tượng viêm nhiễm ở các cơ quan trong cơ thể.

Tình trạng của bệnh nhân sẽ phù thuộc khá nhiều vào điều kiện phát triển của bệnh như đặc điểm môi trường bạn cư trú, độc tính của chủng vi khuẩn mà người bệnh mắc phải và sức đề kháng của bệnh nhân.

Ở thể thông thường điển hình, sốt mò có các triệu chứng theo từng giai đoạn phát triển bệnh như sau:

Giai đoạn ủ bệnh

Thời kỳ này thường kéo dài trung bình từ khoảng 8 đến 12 ngày. Bệnh sẽ phát triển sớm nhất trong khoảng 6 ngày và dài nhất là vào khoảng 21 ngày. 

Giai đoạn khởi phát

Tại vùng da bị mò đốt sẽ nổi lên vết phỏng nước có kích thước bằng hạt đậu trong vòng một ngày sau khi bị đốt. Tuy nhiên, lúc này bệnh nhân sẽ không có cảm giác về sự xuất hiện của nó vì vết đốt không đau, rát hay ngứa. Người bệnh chỉ có thể phát hiện khi vết phỏng đã chuyển thành vết loét và có dấu hiệu sốt cao khi đã vào thời kỳ toàn phát.

Sốt cao có thể xuất hiện vào thời kỳ toàn phát

Giai đoạn toàn phát

Trong giai đoạn này, người bệnh bắt đầu phát triển các triệu chứng nặng của nhiễm trùng, nhiễm độc như: trong 1 đến 2 ngày đầu, người bệnh có triệu chứng sốt nhẹ, sau đó sốt cao khoảng 40 độ C liên tục hoặc sốt cao đột ngột giống như triệu chứng của bệnh sốt rét; sốt cao kéo dài từ 15 - 20 ngày có thể ở dạng dai dẳng hoặc từng cơn, và nếu người bệnh không được chăm sóc y tế kịp thời thì nhiệt độ cơ thể và mạch thường bị phân ly giống với biểu hiện của thương hàn. 

Ngoài ra, người bị cũng có thể gặp phải dấu hiệu đau nhức vùng đầu và hốc mắt, mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt,...

Ngoài ra, người bệnh sốt mò có thể gặp phải các hội chứng khác như:

• Hội chứng vết loét - hạch - phát ban

Trên cơ thể của người bệnh thường xuất hiện những vết loét ở vùng da non và ẩm như vùng nách, bẹn và bộ phận sinh dục, tiếp theo là những vị trí khác trên cơ thể như chân tay, vùng cổ, ngực, bụng, lưng và thắt lưng. Ở một số trường hợp ít gặp, các vết loét sốt mò có thể xuất hiện ở những chỗ không ngờ như phần da vùng rốn, vàng tai hoặc mí mắt. 

Vết loét xuất hiện trên cơ thể người bệnh

Các vết loét sốt mò có hình tròn hoặc bầu dục với đường kính từ 1mm - 2cm. Vết phỏng ban đầu phát triển, dần dần thành dịch đục trên nền mẩn đỏ, sau 4 - 5 ngày vỡ ra thành một nốt có vảy sậm hoặc nhạt, sau một thời gian khi vảy bong ra thì sẽ để lại những vết thương lõm nông, hồng nhạt, không mủ, không dịch.

Bệnh nhân thường chỉ có một nốt, hiếm có 2 - 3 nốt; có thể không phát hiện ra những vết loét này bởi chúng không hề có cảm giác đau hay ngứa rát. Từ khi hết sốt nốt loét liền dần; nốt loét gặp ở 65 - 80% các trường hợp.

Đối với những trường hợp nổi hạch, hạch khu vực nốt loét thường hơi sưng và đau, không đỏ, vẫn di động, xuất hiện cùng với sốt hoặc sau 2 - 3 ngày, là chỉ điểm tìm nốt loét; Hạch toàn thân sưng đau nhẹ hơn, trừ những ca nặng.. Những ca bệnh sốt mò ở Việt Nam, hầu hết các bệnh nhân đều sẽ phát hạch và sưng to. 

Các nốt phát bạn sẽ thường xuất hiện vào thời điểm cuối của tuần đầu tiên hoặc những ngày đầu của tuần thứ hai khởi phát bệnh. Những nốt phát ban với kích thước bằng hạt kê có thể mọc ở bất kỳ đâu trên cơ thể người (trừ lòng bàn tay và lòng bàn chân) trong vài giờ hoặc khoảng 1 tuần và trong đó có khoảng 10% bệnh nhân mắc sốt mò sẽ xuất hiện ban xuất huyết.

Người bệnh cũng có thể nổi những vùng ban đỏ ở bất kỳ đâu trên cơ thể 

• Hội chứng tim mạch 

Bệnh nhân sốt mò có thể có các triệu chứng của việc tim mạch bị tổn thương như: da hồng hào do giãn mạch, mắt có tia máu là kết quả của xung huyết kết mạc mắt. Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể gặp những triệu chứng xung huyết dưới da hoặc đường tiêu hóa, chảy máu cam, ho ra máu,... 

Ở một số trường hợp khác, bệnh nhân gặp phải những biểu hiện của chứng viêm cơ tim như: ngoại tâm thu, huyết áp giảm hoặc tiếng tim mờ. 

• Hội chứng về hô hấp như viêm phổi không điển hình hoặc viêm phế quản. 

• Triệu chứng xuất hiện ở một số cơ quan khác trong cơ thể như tiêu hóa và tiết niệu.

Sốt mò là một căn bệnh khó có thể nhận biết được, khởi phát từ những vết cắn của ấu trùng mò, tuy nhiên, nó không lây truyền từ người sang người. Bởi hiện nay chưa có vacxin phòng bệnh nên cách tốt nhất để ngăn ngừa mắc phải sốt mò chính là phát quang môi trường sống, thường xuyên vệ sinh và diệt côn trùng cho nơi ở của mình, không nằm hoặc phơi quần áo ở những nơi ẩm ướt để tránh ấu trùng mò bám vào. 

Hy rằng những kiến thức có trong bài viết trên đã cung cấp cho bạn những thông tin bổ ích về sốt mò. Hãy đến ngay các cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời khi nghi ngờ mình mắc phải căn bệnh này. 

Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC là một cơ sở y tế với trang thiết bị hiện đại và đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm để bạn đặt trọn niềm tin khi khám bệnh. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào, hãy liên hệ thông qua hotline 1900 56 56 56 để nhận được tư vấn tận tình từ bệnh viện.