Đau đầu thoáng qua - cảnh báo nguy cơ đột quỵ tiềm ẩn 

Đó là trường hợp của ông N.V.Đ (63 tuổi, trú tại Hà Nội) đến khám tại Phòng khám Đa khoa MEDLATEC Thanh Xuân vì gần đây xuất hiện những cơn Đau đầu âm ỉ, không kèm chóng mặt, không buồn nôn, không choáng váng hay yếu tay chân, nhưng đi khám lại phát hiện hẹp động mạch cảnh nặng do xơ vữa. 

Người dân cần cảnh giác với cơn đau đầu âm ỉ, kéo dài

Điều đáng lưu ý, ông Đ. có tiền sử hút thuốc lá gần 30 năm (18-20 bao/tháng) - một trong những yếu tố nguy cơ chính gây xơ vữa động mạch và bệnh tim mạch. Tuy nhiên, gia đình không có tiền sử bệnh tim mạch và chưa từng có triệu chứng nghi ngờ đột quỵ trước đó. 

Khám huyết áp 140/85 mmHg, ngoài ra, khám cơ quan bộ phận không có gì bất thường. Sau đó, ông Đ. được bác sĩ chỉ định thực hiện xét nghiệm và các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh chuyên sâu tìm nguyên nhân gây đau đầu. Kết quả phát hiện những bất thường sau: 

• Xét nghiệm có rối loạn lipid máu: LDL-C (Cholesterol xấu): 3,45 mmol/L (bình thường >= 1,45 mmol/L), tức cao; HDL-C (Cholesterol tốt): 1,02 mmol/L (bình thường <= 3,4 mmol/l), tức giảm. 

• Siêu âm và chụp cắt lớp mạch máu não: 

- Hẹp nặng 90% gốc động mạch cảnh trong phải, do mảng xơ vữa hỗn hợp. 

- Lóc tách nhỏ gốc động mạch cảnh trong trái kèm núm phình nhỏ. 

- Mảng xơ vữa lan tỏa tại các đoạn mạch khác như đoạn xoang hang, động mạch dưới đòn. 

•  Chụp CT động mạch vành: 

- Xơ vữa vôi hóa nhẹ, gây hẹp khoảng 30-40% các nhánh động mạch vành. 

- Phân loại nguy cơ: CAD-RADS 2. 

- Bất thường giải phẫu: Động mạch vành phải xuất phát từ động mạch chủ lên. 

Chụp cắt lớp mạch máu não phát hiện hẹp nặng 90% gốc động mạch cảnh trong phải, do mảng xơ vữa hỗn hợp

Ngoài ra, trên hình ảnh chụp CT còn phát hiện một số tổn thương khác như: Nốt kính mờ nhỏ thùy dưới hai phổi - gợi ý tổn thương viêm không đặc hiệu; Xơ vữa cung động mạch chủ, gan có nốt vôi hóa, nang thận phải… 

Từ kết quả khám, bác sĩ chẩn đoán xác định: Bệnh nhân mắc bệnh động mạch cảnh do xơ vữa, hẹp nặng 90% động mạch cảnh trong bên phải, lóc tách nhỏ gốc động mạch cảnh trong bên trái. Bệnh động mạch vành mạn tính. Rối loạn lipid máu. 

Theo BS.CKII Trần Hải Nam - chuyên khoa Tim mạch, Phòng khám Đa khoa MEDLATEC Thanh Xuân, hẹp động mạch cảnh nặng do xơ vữa là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ. Bệnh có thể làm giảm lưu lượng máu lên não, tăng nguy cơ tắc nghẽn, gây tổn thương não vĩnh viễn, liệt nửa người hoặc tử vong. Do đó, tầm soát mạch cảnh định kỳ là chìa khóa để phòng ngừa. 

Bệnh động mạch cảnh do xơ vữa - nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ 

Bệnh động mạch cảnh do xơ vữa là tình trạng hẹp hoặc tắc nghẽn động mạch cảnh chung do sự tích tụ của các mảng xơ vữa bên trong lòng mạch. Đây là một trong những nguyên nhân chính gây đột quỵ, đặc biệt ở người cao tuổi và có yếu tố nguy cơ như hút thuốc - nguy cơ bị đột quỵ cao gấp 2-4 lần so với người không hút, rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp...  

Tần suất hẹp động mạch cảnh > 60% những bệnh nhân đột quỵ lần đầu. Mức độ hẹp của động mạch cảnh liên quan mật thiết với tần suất đột quỵ. 

Theo số liệu thống kê, 33% các trường hợp hẹp động mạch cảnh từ 80-99% có thể gây ra cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA), hoặc đột quỵ (do thiếu máu não) nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. 

Bác sĩ Nam cho biết, những triệu chứng cảnh báo sớm TIA/Đột quỵ mà người dân tuyệt đối không chủ quan gồm:  

• Yếu hoặc tê một bên cơ thể (tay, chân, mặt); 
• Nói khó, không rõ lời; 
• Mất thị lực tạm thời một bên mắt; 
• Mất thăng bằng, khó phối hợp động tác; 
• Đau đầu dữ dội bất thường. 

Bác sĩ đặc biệt lưu ý, các cơn thiếu máu não thoáng qua có thể chỉ kéo dài vài phút đến vài giờ và tự hồi phục, nhưng chính là "hồi chuông cảnh báo" của đột quỵ thật sự trong tương lai gần. 

“Trường hợp của ông Đ. đã hút thuốc lá gần 30 năm (tương đương hơn 6.000 bao), đi khám vì các cơn đau đầu nhẹ thoáng qua nhưng đã phát hiện mảng xơ vữa gây hẹp 90% gốc động mạch trong phải, lóc tách nhỏ gốc động mạch cảnh trong. Đây là minh chứng rõ ràng cho tác động nghiêm trọng và âm thầm của thuốc lá lên hệ mạch máu não và tim mạch. Bên cạnh đó, khi thấy các dấu hiệu không rõ ràng như: chóng mặt, buồn nôn, yếu liệt tay chân hay rối loạn ý thức, người bệnh vẫn tiềm ẩn nguy cơ cao bị đột quỵ nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời”, bác sĩ Nam nhấn mạnh. 

Tầm soát sớm đột quỵ cần thực hiện những kỹ thuật nào? 

Theo số liệu thống kê của Bộ Y tế, hàng năm, tại Việt Nam có khoảng 200.000 ca bệnh đột quỵ - nguyên nhân hàng đầu gây tử vong, tàn phế.  

Trước hồi chuông cảnh báo đó, việc tầm soát bệnh lý động mạch cảnh và các bệnh lý tim mạch - mạch máu não ở những đối tượng nguy cơ cao càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. 

Để phòng tránh nguy cơ đột quỵ, người dân nên bỏ thuốc lá, kiểm soát huyết áp, duy trì mỡ máu, đường huyết ổn định, ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn, tránh stress, khám sức khỏe định kỳ. 

Đặc biệt, người dân nên đi tầm soát đột quỵ nếu thuộc nhóm có yếu tố nguy cơ cao mắc bệnh như: 

• Người trên 40 tuổi; 
• Hút thuốc lá kéo dài, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu; 
• Đái tháo đường, béo phì, ít vận động; 
• Người từng có biểu hiện đau đầu bất thường, TIA; 
• Tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch, mạch máu não, đột quỵ. 

Cũng theo bác sĩ, để tầm soát sớm nguy cơ đột quỵ, thông thường đi khám, người dân cần thực hiện các xét nghiệm quan trọng như: 

Chụp CT là một trong những kỹ thuật quan trọng để phát hiện sớm các bất thường ở sọ não và mạch máu não

• Xét nghiệm mỡ máu (lipid máu), đường máu: Đánh giá và kiểm soát các yếu tố nguy cơ tim mạch (rối loạn lipid máu, đái tháo đường). 
• Siêu âm Doppler mạch cảnh: Phát hiện tình trạng hẹp, tắc mạch cảnh do xơ vữa.  
• Điện tâm đồ (ECG): Sàng lọc các rối loạn nhịp tim - yếu tố có thể gây huyết khối, hoặc đột quỵ. 
• Siêu âm tim: Phát hiện bất thường cấu trúc van tim, huyết khối trong buồng tim... 
• Chụp CT/MRI sọ não và mạch máu não: Đánh giá tình trạng tuần hoàn não, phát hiện tổn thương nhu mô não và hệ thống mạch máu não. 

Trong đó, siêu âm Doppler động mạch cảnh là một kỹ thuật đơn giản, không xâm lấn, chi phí hợp lý nhưng rất hiệu quả để phát hiện sớm tình trạng xơ vữa, hẹp động mạch cảnh - yếu tố chính dẫn đến đột quỵ thiếu máu não. Bên cạnh đó, các kỹ thuật tầm soát khác cũng đóng vai trò quan trọng trong đánh giá toàn diện nguy cơ tim mạch, thần kinh. 

Hệ thống Y tế MEDLATEC hiện có đầy đủ thế mạnh đáp ứng nhu cầu chủ động kiểm soát nguy cơ đột quỵ của người dân. Với mong muốn đồng hành cùng người dân an tâm chủ động kiểm soát, phòng ngừa đột quỵ, từ nay đến hết ngày 31/12/2025, Hệ thống Y tế MEDLATEC triển khai Gói tầm soát nguy cơ đột quỵ cùng chuyên gia đầu ngành - PGS.TS.BSCC Phạm Đình Đài, chuyên gia đầu ngành lĩnh vực Thần kinh với ưu đãi 10% cho mỗi gói khám. Chương trình áp dụng tại Hệ thống Bệnh viện/Phòng khám Đa khoa MEDLATEC ở Hà Nội. 

Tùy theo nhu cầu, người dân có thể lựa chọn 1 trong 2 gói sàng lọc để phát hiện sớm và xử lý kịp thời các nguy cơ tiềm ẩn gây đột quỵ, gồm: 

MEDLATEC giảm 10% gói tầm soát nguy cơ đột quỵ diễn ra từ nay đến hết ngày 31/12/2025

• Gói tầm soát sớm nguy cơ đột quỵ (dành cho người chưa có triệu chứng lâm sàng): Phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn để phòng ngừa hiệu quả. 
• Gói tầm soát nguy cơ đột quỵ (dành cho người dân đã từng bị đột quỵ, hay cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA)): Để đánh giá lại nguy cơ tái phát và theo dõi tình trạng sức khỏe não bộ. 

Mọi thông tin tìm hiểu về gói đột quỵ tại MEDLATEC, người dân vui lòng liên hệ tại đây, hoặc qua tổng đài 1900 56 56 56.