1. U nang biểu bì là gì?

U nang biểu bì là khối u nhỏ hình tròn, mềm, thường nổi dưới da, chứa chất bã nhờn hoặc tế bào chết bên trong. Đây là dạng u lành tính, hình thành do tế bào biểu bì phát triển bất thường và bị kẹt lại dưới da.

Lớp vỏ u được tạo nên từ lớp tế bào biểu bì, giống như lớp ngoài cùng của da. Bên trong u nang biểu bì chứa chất bã nhờn, tế bào da chết và keratin - protein có trong tóc và móng. Dạng u này thường khu trú ở mặt, cổ, lưng, ngực, da đầu hoặc bộ phận sinh dục. 

2. Nguyên nhân gây nên và triệu chứng điển hình của u nang biểu bì

U nang biểu bì thường hình thành do các nguyên nhân và có những triệu chứng đặc trưng sau:

2.1. Nguyên nhân gây nên u nang biểu bì

Sự hình thành của u nang biểu bì chủ yếu liên quan đến quá trình tắc nghẽn tuyến bã nhờn hoặc tổn thương da: 

• Tắc nghẽn tuyến bã nhờn khiến cho chất bã và tế bào chết không thể thoát ra ngoài mà tích tụ lại dưới da, lâu ngày hình thành nên u nang.
• Các chấn thương nhỏ trên da như trầy xước, mụn viêm, hoặc phẫu thuật để lại sẹo khiến tế bào biểu bì phát triển sai vị trí và tạo thành túi u.
• Yếu tố di truyền hoặc thay đổi nội tiết tố, thường gặp nhất ở độ tuổi dậy thì hoặc thai phụ.

Tắc nghẽn tuyến bã nhờn dễ làm xuất hiện u nang biểu bì

2.2.. Dấu hiệu nhận biết u nang biểu bì

Khối u nang biểu bì thường gây nên các triệu chứng: 

• Xuất hiện khối u tròn nhỏ, mềm hoặc rắn, di động nhẹ dưới da, không gây đau khi chạm vào, kích thước từ vài mm đến vài cm.
• Da vùng u căng bóng hoặc có chấm đen ở giữa.
• Khi u bị nhiễm trùng, người bệnh có thể thấy tình trạng sưng, đỏ, đau, chảy mủ hoặc sốt nhẹ. 

2.3. Phân biệt u nang biểu bì với các loại u khác

Nhiều người nhầm lẫn u nang biểu bì với mụn bọc hoặc u mỡ, tuy nhiên đây là những tổn thương khác biệt:

• U nang biểu bì: Phát triển chậm, rắn, ít đau, không thể tự vỡ khi chưa có nhiễm trùng.
• Mụn bọc: Dễ viêm, đau, có nhân mủ trắng bên trong.
• u mỡ: Mềm, di động dễ, không có nhân đen ở giữa.

3. Phương pháp chẩn đoán và điều trị u nang biểu bì

Không phải mọi trường hợp bị u nang biểu bì đều cần điều trị. Tuy nhiên, với những trường hợp u sưng đỏ, đau, chảy mủ, phát triển nhanh bất thường, khu trú ở vị trí gây mất thẩm mỹ,... thì người bệnh nên cân nhắc thăm khám để được điều trị. 

Để điều trị hiệu quả u nang biểu bì, bác sĩ cần xác định chính xác loại u và mức độ tiến triển. Các phương pháp chẩn đoán và điều trị sẽ được đưa ra tùy theo từng trường hợp cụ thể:

3.1. Chẩn đoán 

Bác sĩ thường chẩn đoán u nang biểu bì dựa trên quan sát lâm sàng kích thước, mức độ di động, vị trí và đặc điểm của khối u. Trong trường hợp khó phân biệt, bác sĩ có thể chỉ định sinh thiết hoặc xét nghiệm mô bệnh học để xác định tính chất lành hoặc ác tính của khối u.

Xét nghiệm mô bệnh học xác định u nang biểu bì lành hay ác tính

3.2. Điều trị 

Tùy vào loại u mắc phải và kích thước khối u mà bác sĩ sẽ đề xuất hướng điều trị phù hợp như: 

• Theo dõi và chăm sóc tại nhà:

Với u có kích thước nhỏ, không đau, người bệnh chỉ cần giữ vệ sinh da sạch sẽ, tránh nặn hoặc bóp vỡ u. Để giảm sưng, giải phóng thoát dịch tự nhiên, người bệnh có thể chườm ấm nhẹ.

• Rạch dẫn lưu và dùng thuốc:

Nếu u bị nhiễm trùng, bác sĩ có thể rạch một đường nhỏ để dẫn lưu mủ, đồng thời kê thuốc kháng sinh và thuốc giảm viêm để người bệnh sử dụng. Tuy nhiên, đây chỉ là phương pháp giảm triệu chứng tạm thời, u có thể tái phát nếu chưa lấy hết bao u.

• Tiêm corticosteroid: 

Nếu u nang biểu bì gây viêm cấp bác sĩ sẽ cân nhắc về việc tiêm corticosteroid để giảm viêm.

• Phẫu thuật loại bỏ u nang biểu bì:

Bác sĩ sẽ phẫu thuật cắt bỏ khối u bằng cách rạch một đường nhỏ dưới da để lấy toàn bộ bao u ra ngoài, ngăn chặn nguy cơ khối u tái phát. Người bệnh sẽ được gây tê tại chỗ trước khi thực hiện thủ thuật. Sau phẫu thuật 2 ngày, người bệnh sẽ giảm tê ở vết mổ và có thể sinh hoạt bình thường.

U nang biểu bì có kích thước lớn, không viêm thường được chỉ định phẫu thuật

4. Phòng ngừa u nang biểu bì tái phát bằng cách nào?

U nang biểu bì có thể tái phát nếu vỏ nang không được lấy hết hoặc da vẫn bị tắc nghẽn bã nhờn. Để tránh nguy cơ này, người bệnh cần: 

• Thường xuyên rửa mặt, tắm rửa bằng sữa rửa dịu nhẹ để loại bỏ dầu thừa và bụi bẩn, hạn chế bít tắc lỗ chân lông.
• Không tự ý nặn mụn và tự ý xử lý u tại nhà vì việc làm này có thể gây nhiễm trùng, khiến tổn thương trở nên nghiêm trọng hơn.
• Ăn uống lành mạnh với sự hạn chế chất béo và đường.
• Tránh tiêu thụ thực phẩm nhiều dầu mỡ kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh hơn, dễ gây tái phát u nang.
• Khám da liễu định kỳ nếu từng bị u nang hoặc có cơ địa da nhờn để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.

U nang biểu bì là bệnh lý da liễu lành tính, một số ít trường hợp u phát triển về kích thước, gây phiền toái đến cuộc sống của người bệnh. Vì thế, khi phát hiện khối u bất thường dưới da, người bệnh nên đến cơ sở y tế chuyên khoa để được tư vấn, chẩn đoán và điều trị kịp thời. 

Nếu xuất hiện dấu hiệu nghi ngờ u nang biểu bì nhưng chưa biết làm cách nào chẩn đoán đúng, quý khách hàng có thể liên hệ đặt lịch khám cùng bác sĩ chuyên khoa của Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Hotline 1900 56 56 56.