1. Gastrin là gì?

Gastrin là một hormone peptide chịu trách nhiệm chính trong việc tăng cường sự phát triển của niêm mạc dạ dày, nhu động dạ dày và bài tiết axit hydrochloric (HCl) vào dạ dày. Nó được sản xuất và dự trữ ở các tế bào G (G-cells) của hang vị dạ dày và các tế bào tụy đảo Langerhans và được giải phóng chủ yếu để đáp ứng với sự kích thích peptide GRP ở âm đạo và giải phóng gastrin thứ phát sau khi uống peptide, axit amin, rối loạn dạ dày và tăng pH dạ dày. Ngược lại, quá trình giải phóng này bị ức chế bởi somatostatin và giảm pH dạ dày theo cơ chế điều hòa âm tính ngược (feedback).

Hình 1: Hệ tiêu hóa

Nó được sản xuất và tiết vào máu liên quan mật thiết với sự bài tiết acid HCl là chất cần thiết để chuyển đổi pepsinogen không hoạt động thành pepsin hoạt động, tiêu hóa protein trong dạ dày, cũng như giải phóng cobalamin (vitamin B12) từ chất mang protein R nước bọt. Gastrin lưu hành trong máu tồn tại dưới 2 dạng: gắn với gốc sulfat hoặc không gắn với với sulfat.

Hormone này tham gia vào quá trình tiêu hóa bằng cách: Trong bữa ăn, nó kích thích dạ dày giải phóng axit dạ dày. Điều này cho phép dạ dày phân hủy protein từ thức ăn và hấp thụ một số vitamin. Gastrin cũng hoạt động như một chất khử trùng và tiêu diệt hầu hết các vi khuẩn xâm nhập vào dạ dày bằng thức ăn, giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng trong ruột

Ngoài ra, nó còn có thể kích thích túi mật làm rỗng kho mật và tuyến tụy để tiết ra các enzym. Enzym mật và tụy giúp hấp thụ thức ăn trong ruột non.

Chất này cũng kích thích sự phát triển của niêm mạc dạ dày và làm tăng sự co cơ của ruột để hỗ trợ tiêu hóa.

Sự tăng tiết gastrin một cách bất thường có thể do nhiều tình trạng bệnh lý (Ví dụ: hội chứng Zollinger-Ellison, loét dạ dày, loét tá tràng, ung thư tế bào tiết gastrin, và thiếu máu ác tính Biermer).

Rất hiếm khi có quá ít gastrin. Tuy nhiên, nồng độ acid dạ dày thấp có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng trong ruột và có thể hạn chế khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng của dạ dày.

2. Bệnh loét dạ dày

Hội chứng Zollinger-Ellison (ZES) là một bệnh lý gây ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa do các u bài tiết gastrin gây ra, dẫn đến tình trạng tăng gastrin huyết và tăng tiết acid khiến dạ dày sản xuất quá nhiều axit, dẫn đến loét dạ dày. Nếu nồng độ axit dạ dày quá cao, nó cũng có thể dẫn đến tiêu chảy.

Hình 2: Hội chứng Zollinger-Ellison

Những người mắc hội chứng Zollinger-Ellison thường xuất hiện các triệu chứng như:

• Đau bụng dai dẳng, nóng rát, dấm dứt, đau âm ỉ, khó chịu ở vùng bụng trên.

• Buồn nôn.

• Nôn mửa.

• Tiêu chảy.

• Trào ngược axit và ợ nóng

• Chảy máu trong đường tiêu hóa.

• Giảm cân không kiểm soát.

• Giảm cảm giác thèm ăn.

Nếu các khối u hình thành trong hội chứng Zollinger-Ellison là ác tính mà không phát hiện sớm và có các biện pháp kiểm soát kịp thời, chúng có thể làm rộng đến gan, hạch bạch huyết gần ruột non và tuyến tụy. Khi đó, người bệnh có khả năng sẽ gặp phải các biến chứng như:

• Loét hệ thống ruột nghiêm trọng có thể dẫn đến sự phát triển của một lỗ trong ruột.

• Mất máu.

• Tiêu chảy mãn tính.

• Giảm cân không kiểm soát.

3. Xét nghiệm Gastrin được tiến hành như thế nào?

Xét nghiệm được tiến hành trên mẫu huyết thanh hoặc huyết tương chống đông bằng heparin. Để kết quả xét nghiệm được chính xác cần yêu cầu người bệnh nhịn ăn trước 12 giờ và không được uống rượu trong vòng 24 giờ. Nếu có thể yêu cầu ngừng sử dụng tất cả các loại thuốc làm giảm tiết acid dịch vị hay thuốc làm giảm PH dạ dày trước khi tiến hành lấy mẫu máu.

Hình 3: Xét nghiệm Gastrin

Giá trị bình thường: 13 - 115 pg/ml.

Tăng nồng độ thường gặp trong các trường hợp:

• Người già trên 60 tuổi thường tăng hormon này do sinh lý.

• Viêm dạ dày mạn tính.

• Nhiễm vi khuẩn Helicobacter Pylori.

• Sử dụng các thuốc kháng acid.

• Hội chứng Zollinger-Ellison.

• Thiếu máu Biermer.

• Sau cắt thần kinh phế vị, cắt phế vị không hoàn toàn.

• Viêm khớp dạng thấp.

• Bệnh thận mạn tính.

• U tế bào Gastrin.

• Tăng sản xuất các tế bào G của hang vị.

• Loét dạ dày tá tràng.

• Hội chứng ruột ngắn do cắt ruột hoặc do viêm ruột theo vùng lan rộng.

• Ung thư dạ dày.

• Hẹp môn vị dạ dày.

• Cường cận giáp.

• Đái tháo đường.

• U tủy thượng thận.

Giảm nồng độ có thể gặp trong các trường hợp:

• Có dịch vị đa toan.

• Vùng hang vị căng trướng quá nhiều.

Bác sĩ thường sử dụng xét nghiệm đo nồng độ gastrin máu kết hợp với các test kích thích gastrin để tiến hành chẩn đoán phân biệt với các bệnh lý dạ dày:

• Test kích thích gastrin như truyền tĩnh mạch canxi gluconat hoặc tiêm secretin được dùng để chẩn đoán phân biệt hội chứng Zollinger-Ellison với tình trạng loét dạ dày, tá tràng.

• Test kích thích gastrin sau tiêm secretin được dùng đối với các bệnh nhân nghi ngờ mắc hội chứng Zollinger-Ellison.

• Test kích thích gastrin sau truyền tĩnh mạch canxi được sử dụng cho bệnh nhân có test kích thích tiết secrenin âm tính, tăng tiết acid dịch vị và vẫn nghi ngờ bệnh nhân mắc hội chứng Zollinger-Ellison.

Nồng độ hormon này bất thường sẽ ảnh hưởng rất lớn đến quá trình tiêu hóa vì vậy khi hệ thống tiêu hóa của bạn xuất hiện vấn đề cần phải đến ngay với các cơ sở y tế để tiến hành thăm khám tìm hiểu nguyên nhân như vậy mới có thể đưa ra phương pháp điều trị thích hợp nhất.

Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC với hơn 24 năm kinh nghiệm cùng với sự hợp tác của các chuyên gia y tế đầu ngành và các trang thiết bị hiện đại được vận hành theo sự kiểm soát sát sao của tiêu chuẩn quốc tế luôn cố gắng nỗ lực đáp ứng sự hài lòng của khách hàng khi đến thăm khám và sử dụng các dịch vụ của bệnh viện.