1. Hiểu thế nào về bệnh viêm bể thận cấp tính?

Viêm bể thận cấp tính xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập gây nhiễm trùng, tác nhân phổ biến nhất là vi khuẩn gram âm. Vi khuẩn này có thể đi ngược từ bàng quang lên niệu quản đến đài bể thận hoặc xâm nhập theo đường máu khi bệnh nhân bị nhiễm khuẩn huyết.

Viêm bể thận cấp tính là bệnh nhiễm khuẩn đường tiết niệu

Vi khuẩn E.Coli gây ra đến 70 - 80% trường hợp viêm bể thận cấp tính, ngoài ra còn các loại vi khuẩn gram âm khác như: Enterobacter, Proteus mirabilis, Klebsiella,… hoặc vi khuẩn gram dương như Staphylococcus, Enterococcus,…

Các yếu tố thuận lợi khiến người bệnh dễ mắc viêm bể thận cấp tính hơn, gồm:

• Nhiễm khuẩn tiết niệu ở bàng quang, niệu quản.

• Nhiễm khuẩn sau phẫu thuật hệ tiết niệu.

• Tắc nghẽn đường tiết niệu, có thể do sỏi, khối u, hẹp bể thận niệu quản,…

• Tắc nghẽn đường tiết niệu do mang thai.

• Quan hệ tình dục không an toàn gây lây nhiễm vi khuẩn.

• Tồn tại các ổ viêm khu trú như: viêm trực tràng, viêm ruột thừa, viêm phần phụ, viêm bàng quang, viêm tuyến tiền liệt.

Viêm bể thận cấp tính có đặc điểm là xảy ra đột ngột, triệu chứng xuất hiện nhanh, đặc biệt trong trường hợp do nhiễm khuẩn huyết xâm nhập thì nguy cơ biến chứng cao. Cần điều trị triệt để, loại bỏ nguyên nhân gây lây nhiễm vi khuẩn vào bể thận để tránh viêm bể thận cấp tính tái phát nhiều lần, tiến triển thành viêm bể thận mãn tính.

Viêm bể thận cấp tính ở phụ nữ mang thai phức tạp và nguy hiểm hơn

Cần cẩn thận viêm bể thận cấp tính phức tạp xuất hiện ở các đối tượng như: phụ nữ mang thai, bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch do bệnh hoặc sử dụng thuốc, bệnh nhân suy thận cấp hoặc mãn tính, bệnh nhân ghép thận, bệnh nhân tiểu đường hoặc bệnh lý đường tiết niệu,… Lúc này nhiễm khuẩn thận cấp có thể gây biến chứng nguy hiểm hơn, cần can thiệp y tế càng sớm càng tốt.

2. Dấu hiệu và chẩn đoán viêm bể thận cấp tính

Dấu hiệu của viêm bể thận cấp tính thường khởi phát khá rầm rộ, dễ nhận biết nhưng vẫn cần chẩn đoán bằng các kỹ thuật khác.

2.1. Dấu hiệu viêm bể thận cấp tính

Bệnh nhân sẽ xuất hiện các triệu chứng sau:

Triệu chứng nhiễm khuẩn cấp tính

Sốt cao đột ngột là triệu chứng điển hình viêm bể thận cấp tính, bệnh nhân có thể sốt cao hơn 38.9 độ C, cùng với đó là các dấu hiệu: suy sụp thể trạng nhanh chóng, lưỡi bẩn, cảm giác phải đi tiêu khẩn cấp, nước tiểu có màu đục, có thể kèm theo mủ hoặc máu, có mùi tanh, môi khô nứt nẻ, tình trạng rét run không kiểm soát,…

Thông thường sốt trong viêm bể thận cấp tính đáp ứng khá nhanh với thuốc hạ sốt, tuy nhiên chỉ sau đó một thời gian ngắn khoảng vài giờ, cơn sốt lại quay trở lại.

Đau vùng thận

Bệnh nhân viêm bể thận cấp tính thường bị đau ở vùng sườn lưng, có thể một hoặc cả hai bên nhưng đau ở bên thận bị viêm là phổ biến nhất. Cơn đau có thể âm ỉ, thỉnh thoảng dữ dội khiến bệnh nhân quặn người lại. 

Viêm bể thận cấp tính gây đau quặn vùng thận

Đau do viêm bể thận cấp tính dần lan rộng hơn đến bàng quang, cơ quan sinh dục ngoài,… Đặc biệt khi vỗ vào sườn lưng, bệnh nhân sẽ có cảm giác đau, tức, phản ứng ngay lập tức. Đây là dấu hiệu giá trị để chẩn đoán bệnh.

Hội chứng bàng quang cấp

Hội chứng bàng quang thường gặp ở bệnh nhân viêm bể thận cấp tính do nhiễm khuẩn từ bàng quang đi ngược lên, khi đó các dấu hiệu gặp phải gồm: đái buốt, đái rắt, đái khó, đái máu, đái đục,…

Triệu chứng toàn thân

Một số bệnh nhân ở đợt viêm bể thận cấp tính gặp phải tình trạng: chán ăn, buồn nôn, trướng bụng, ăn không ngon, thường xuyên mệt mỏi,…

2.2. Chẩn đoán viêm bể thận cấp tính

Các kết quả sau đem lại thông tin để chẩn đoán chính xác viêm bể thận cấp tính và tình trạng bệnh, bao gồm:

Kết quả xét nghiệm máu

Xét nghiệm máu ở bệnh nhân viêm bể thận cấp tính có chỉ số bạch cầu tăng, đặc biệt là bạch cầu đa nhân trung tính tăng. Nếu kèm theo suy thận cấp hoặc đợt cấp của suy thận mạn sẽ thấy chỉ số ure và creatinin máu tăng cao.

Xét nghiệm máu thường dùng trong chẩn đoán viêm bể thận cấp tính

Cấy máu

Cấy máu giúp xác nhận chính xác vi khuẩn gây ra viêm bể thận cấp tính, thường chỉ định cho bệnh nhân có triệu chứng rét run, sốt cao trên 39 độ C điển hình của nhiễm khuẩn. 

Xét nghiệm nước tiểu

Trong nước tiểu có protein niệu < 1g/24 giờ, xuất hiện tế bào mủ, có nhiều tế bào hồng cầu và bạch cầu.

Cấy vi khuẩn niệu

Cấy vi khuẩn niệu được thực hiện khi bệnh nhân có triệu chứng phức tạp, cơn đau không điển hình nên phải xác định loại vi khuẩn để áp dụng kháng sinh đồ phù hợp. Ngoài ra, xét nghiệm đánh giá chức năng thận cũng được dùng kết hợp để điều chỉnh liều kháng sinh.

Siêu âm

Siêu âm để kiểm tra các bất thường trong cấu trúc, bệnh nhân viêm bể thận cấp tính sẽ thấy khối giảm mật độ cùng với âm dội bên trong. Các yếu tố dẫn đến viêm bể thận cấp tính như sỏi thận hoặc sỏi tiết niệu, giãn niệu quản, khối u,… cũng được phát hiện.

Ngoài ra, các chẩn đoán sau cũng có thể dùng cho bệnh nhân viêm bể thận cấp tính như: chụp bàng quang, chụp niệu đồ tĩnh mạch, chụp CT, chụp MRI,…

3. Biến chứng viêm bể thận cấp tính với sức khỏe

Nếu phát hiện sớm và điều trị tốt với kháng sinh đồ phù hợp, viêm bể thận cấp tính sẽ tiến triển tốt sau một vài ngày, song phải từ 1 - 2 tuần nước tiểu mới trong trở lại. Sức khỏe của người bệnh cũng dần hồi phục. 

Điều trị không tốt sẽ khiến viêm bể thận cấp tính gây nhiều biến chứng

Tuy nhiên, nếu chủ quan hoặc tự ý điều trị kháng sinh không phù hợp, bệnh nhân có thể đối mặt với những biến chứng sau:

• Áp xe thận và quanh thận.

• Nhiễm khuẩn huyết nặng, có thể dẫn tới sốc nhiễm khuẩn và suy đa tạng, đe dọa đến tính mạng người bệnh.

• Suy thận cấp gây ra các biến chứng tăng huyết áp cấp, phù phổi cấp nguy hiểm đến tính mạng, điều trị không tốt sẽ tiến triển thành suy thận mạn.

• Hoại tử nhú thận: gây ra tình trạng tắc nghẽn niệu đạo, niệu quản, tăng ứ mủ bể thận và là nguyên nhân gây cơn đau quặn thận, suy thận cấp.

• Viêm bể thận mạn, suy thận mạn tính.

Bệnh nhân có dấu hiệu viêm bể thận cấp tính nên chủ động đến cơ sở y tế thăm khám sớm và thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán cần thiết. Điều trị đúng với kháng sinh đồ phù hợp đem lại hiệu quả tốt nhất, ngăn ngừa biến chứng không đáng có xảy ra.