1. Thời điểm phù hợp để cai sữa cho trẻ

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng dồi dào, cần thiết cho giai đoạn đầu đời của trẻ. Theo khuyến cáo của các chuyên gia, trong 6 tháng đầu kể từ khi sinh, trẻ có thể bú sữa mẹ mà không nhất thiết phải bổ sung thêm bất kỳ thực phẩm ngoài nào khác. Nếu được, trẻ có thể bú sữa mẹ trong suốt 2 năm đầu đời.

Khi lựa chọn thời điểm cai sữa cho trẻ, bạn cần dựa vào độ cứng cáp của trẻ thông qua khả năng ngồi, đứng, đi. Cùng với đó là khả năng phản ứng với đồ ăn, tương tác với thế giới xung quanh. Cụ thể như:

-         Khả năng tự ngồi thẳng: Phần lớn trẻ được gần 12 tháng tuổi đều có thể tự ngồi thẳng và vững. Khi đó, hệ thần kinh và hệ vận động của trẻ không còn quá non nớt như trước. Lúc này, nếu cai sữa thì trẻ đã có đủ sức đề kháng cần thiết chống lại các tác nhân gây hại từ bên ngoài.

-         Trẻ đã bập bẹ nói: Đây là biểu hiện cho thấy hệ thần kinh của trẻ đang phát triển mạnh. Ngoài ra, những giác quan khác cũng bắt đầu dần hoàn thiện hơn. Nếu quyết định cai sữa vào lúc này, bạn nên tăng lượng sữa ngoài dùng hàng ngày, kết hợp bổ sung thực phẩm.

-         Trẻ biết phân biệt màu sắc: Biết phân biệt màu sắc chứng tỏ trẻ đã bắt đầu có nhận thức, trí não đang phát triển mạnh mẽ, có khả năng thích nghi nếu phải cai sữa.

-         Khi hệ tiêu hóa của trẻ bắt đầu hoàn thiện: Từ giai đoạn 18 đến 24 tháng tuổi, hệ tiêu hóa của trẻ đã dần hoàn thiện và có thể cai sữa mẹ.

-         Trẻ có thể tham gia hoạt động thể chất: Rơi vào khoảng 24 đến 30 tháng tuổi. Khi đó, trẻ đã khá cứng cáp. Trẻ hoàn toàn có thể tự đi lại, tham gia các hoạt động. Hơn nữa, sức đề kháng của trẻ thời điểm này cũng có khả năng chống đỡ lại tác nhân gây hại ở bên ngoài.

Nhiều trẻ thường được cai sữa mẹ từ khi đã biết ngồi và đứng vững 

Bên cạnh đó, trẻ cũng có thể được cai sữa sớm hơn nếu người mẹ phải sử dụng thuốc kháng sinh thường xuyên, bị bệnh dễ lây nhiễm hoặc bệnh lý khiến chức năng của bầu ngực bị ảnh hưởng,...

2. Nguyên tắc khi xây dựng chế độ dinh dưỡng cho trẻ cai sữa mẹ

2.1. Cho trẻ bổ sung đầy đủ 4 nhóm chất

Thực phẩm bổ sung cho trẻ cai sữa phải đầy đủ 4 nhóm chất cơ bản. Bao gồm:

-         Tinh bột: Tập trung nhiều trong ngũ cốc, khoai. Chức năng chính của nhóm chất này là cung cấp năng lượng cần thiết để trẻ duy trì hoạt động hàng ngày cũng như phát triển cơ thể.

-         Chất đạm hay protein: Chủ yếu tập trung trong thịt động vật hoặc những loại thực vật như đậu, đỗ. Nhờ có protein, cơ thể trẻ sẽ tăng trưởng mạnh mẽ hơn, hệ miễn dịch ngày càng cải thiện.

-         Chất béo: Cung cấp năng lượng, tham gia vào quá trình hòa tan các chất (một số loại vitamin chỉ tan trong chất béo).

-         Vitamin và khoáng chất: Tập trung nhiều trong rau củ quả, hải sản. Để phòng ngừa tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng, trẻ cần được bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất cần thiết.

Thức ăn cho trẻ cai sữa phải đầy đủ dinh dưỡng

Tất cả 4 nhóm chất trên đều cần thiết cho sự phát triển của trẻ. Trong giai đoạn đầu đời, trẻ cần được bổ sung dinh dưỡng một cách cân đối và ưu tiên thức ăn dễ tiêu hóa.

2.2. Cân đối số lượng bữa ăn theo từng giai đoạn

Theo từng giai đoạn phát triển, nhu cầu về dinh dưỡng của trẻ lại có chút thay đổi. Khi xây dựng chế độ dinh dưỡng cho trẻ cai sữa, ba mẹ cần cân đối số lượng bữa sao cho phù hợp dung tích dạ dày của trẻ. Trong đó, ba mẹ có thể tham khảo thông tin sau đây:

-         Trẻ 6 đến 8 tháng tuổi - dung tích dạ dày đạt khoảng 100-150ml: Cho trẻ ăn 2 bữa/ngày.

-         Trẻ 9 đến 11 tháng tuổi - dung tích dạ dày đạt khoảng 200ml: Cho trẻ ăn 3 bữa/ngày.

-         Trẻ 12 đến 24 tháng tuổi - dung tích dạ dày đạt khoảng 250ml: Cho trẻ ăn 3 bữa/ngày.

Các bữa ăn sẽ đan xen với các cữ sữa và lượng bú sữa có thể giảm dần theo thời gian.

Từ 9 tháng tuổi trở lên, trẻ có thể ăn 3 bữa mỗi ngày

2.3. Không nóng vội ép trẻ ăn

Thời gian đầu khi mới cai sữa, bạn không nên nóng vội ép trẻ ăn. Bởi nếu thường xuyên bị ép, trẻ dễ trở nên ác cảm với việc ăn uống, lười ăn về sau.

2.4. Bổ sung năng lượng phù hợp theo từng giai đoạn

Theo từng giai đoạn cụ thể, ba mẹ cần cân đối năng lượng mà trẻ cần tiêu thụ trong mỗi ngày, từ đó chia theo số bữa ăn dặm và cữ sữa để cân đối sao cho phù hợp.

2.5. Không nóng vội cắt bỏ hoàn toàn nguồn sữa mẹ

Cai sữa là cả một quá trình đòi hỏi sự kiên trì của cả mẹ và bé. Trong khoảng thời gian đầu, bạn không nên nóng vội cắt bỏ hoàn toàn sữa mẹ. Thay vào đó, bạn hãy giảm dần tần suất cho trẻ bú, đến khi trẻ có thể cai sữa hoàn toàn.

3. Thực phẩm phù hợp cho trẻ cai sữa

3.1. Nhóm thực phẩm chế biến

Thực phẩm cho trẻ cai sữa cần phải qua chế biến. Theo đó, bạn nên nghiền nhỏ rau củ quả, thịt để trẻ dễ nuốt, dễ tiêu hóa. Đối với từng loại thực phẩm, bạn hãy cho trẻ dùng thử và đánh giá mức độ phản ứng.

Đồ ăn cho trẻ phải đảm bảo dễ tiêu

Vì đường ruột của trẻ chưa thực sự hoàn thiện nên bạn cần ưu tiên lựa chọn thực phẩm lành tính, không chứa chất bảo quản. Với các món cháo hay súp, bạn không phải nếm quá nhiều gia vị.

Nếu trẻ biết ăn bằng tay, bạn nên để trẻ tự ăn. Đồ ăn lúc này không nhất thiết phải nghiền nhuyễn. Bạn chỉ cần đảm bảo thức ăn mềm, dễ tiêu, màu sắc và hương vị kích thích trẻ là được.

Đối với những thức ăn như kẹo bánh nhiều đường, thực phẩm chế biến sẵn, nho khô,... bạn không nên cho trẻ ăn quá sớm.

3.2. Ngũ cốc

Ngũ cốc là nguồn cung cấp chất xơ, tinh bột và các khoáng chất cần thiết cho trẻ. Khi xây dựng chế độ dinh dưỡng cho trẻ cai sữa, bạn tuyệt đối không nên bỏ qua nhóm thực phẩm này.

Ngũ cốc rất phù hợp cho trẻ đang cai sữa mẹ

Ngoài ra, ngũ cốc còn là loại thực phẩm ít gây dị ứng, giàu năng lượng, phù hợp với trẻ cai sữa. Nếu trẻ mới tập ăn, bạn hãy ưu tiên sử dụng bột ngũ cốc pha thành bột cho trẻ ăn.

Chế độ dinh dưỡng cho trẻ cai sữa mẹ luôn phải đảm bảo tính cân đối, phù hợp với đường ruột còn non nớt của trẻ. Trong thời gian đầu, bạn không nhất thiết phải cắt toàn bộ nguồn sữa mẹ mà hãy giảm dần tần suất cho bú, kết hợp cho trẻ ăn dặm. Hi vọng rằng phần kiến thức vừa được MEDLATEC chia sẻ đã giúp bạn phần nào khi tiến hành xây dựng chế độ ăn uống cho trẻ cai sữa!