1. Đôi nét về hình thái của cây cơm nguội

Cây cơm nguội hay còn được biết đến với tên gọi là cây cơm nguội năm cạnh, co cáng, nổ trắng, mác ten,... có tên khoa học là Ardisia quinquegona Blume, thuộc họ Đơn nem. Cây mọc chủ yếu ở các quốc gia khu vực Châu Á như Trung Quốc, Indonesia, Malaysia và Việt Nam. Ở nước ta cây phân bố nhiều ở các tỉnh miền Bắc như Lạng Sơn, Lào Cai, Vĩnh Phúc,... và một số tỉnh miền Tây.

Đây là loại cây thân gỗ, chiều cao trung bình là 20m, cành mềm phân thành nhiều nhánh nhỏ. Lá của cây cơm nguội mũi nhọn, thuôn dài, hình mác, mép lá thẳng hoặc lượn sóng. Chiều dài tổng thể của lá là từ 5 - 10cm, rộng khoảng 1 - 3cm.

Hoa cơm nguội có màu hồng phấn, mọc trên một trục gần tán lá. Quả cơm nguội hình cầu, đường kính khoảng 5mm. Sở dĩ gọi là cơm nguội bởi vì quả khi chưa chín có màu trắng tụ theo từng chùm nhìn rất giống cơm nguội. Khi chín quả sẽ chuyển thành màu đen.

Nhìn từ xa quả của cây trông rất giống cơm nguội

Theo nghiên cứu, trung bình trong mỗi 100g lá cơm nguội sẽ gồm có các thành phần với định lượng như sau: Glucid 15g, Caroten 2,5mg, nước 76,9g, vitamin C 30mg, chất xơ 3,9g, các steroid, triterpenoid và một số dẫn chất khác.

2. Cây cơm nguội và các tác dụng dược lý

Không chỉ là hình ảnh biểu tượng của thi ca, là điểm nhấn ấn tượng trên các con phố, cây cơm nguội ngoài trang sách còn là một vị thuốc quý đích thực với những công dụng tuyệt vời sau:

Chữa khí hư bạch đới:

Khí hư bạch đới là hiện tượng âm đạo của phụ nữ tiết ra dịch có mùi hôi, gây ngứa ngáy khiến bệnh nhân gặp các triệu chứng như mệt mỏi, mỏi gối, đau lưng,... và làm ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống sinh hoạt hàng ngày. Nhờ tính kháng viêm, diệt khuẩn hiệu quả, cây cơm nguội thường được áp dụng để khắc phục tình trạng này.

Bài thuốc điều trị khí hư bạch đới: dùng 50 - 90g lá cơm nguội sắc lấy nước uống thay nước lọc hàng ngày. Ngoài ra bạn cũng có thể ngâm rửa âm đạo bằng nước lá cơm nguội, cho thêm một chút phèn chua áp dụng hàng ngày sẽ thấy bệnh được cải thiện đáng kể.

Điều trị bệnh đau nhức xương khớp và phong tê thấp:

Bệnh nhân bị đau nhức xương khớp, phong tê thấp có thể dùng 15g dây đau xương, 15g cây cỏ xước, 20g cây cơm nguội, 15g thổ phục linh sắc cùng 1,5 lít nước. Đun dược liệu đến khi cạn bớt còn 300ml nước thì lấy uống hết trong ngày cho tới khi các biểu hiện của bệnh thuyên giảm.

Chữa tiêu chảy, kiết lỵ:

Cây cơm nguội có tác kháng viêm, kháng khuẩn, ngăn không cho vi khuẩn có hại xâm nhập và gây bệnh ở đường ruột.

Người bệnh có thể áp dụng bài thuốc: rửa sạch 30g lá cơm nguội, sắc cùng 1 lít nước cho đến khi lượng nước còn vừa đủ 2 bát nhỏ thì tắt bếp, lọc bỏ bã, chia nước thành 2 phần uống hết trong ngày.

Quả cơm nguội khi chín sẽ có màu đen

Chữa bệnh mề đay mẩn ngứa:

Cũng nhờ có tính kháng khuẩn cao mà người ta cũng hay dùng lá của cây cơm nguội để rút mủ, sát trùng và ngăn ngừa áp xe các vết thương hở hoặc những vùng da bị tổn thương do mề đay, mẩn ngứa.

Bài thuốc: rửa sạch 30g nghể răm, 30g lá cơm nguội, 20g lá đơn đỏ, 30g cây sài đất, sau đó cho hỗn hợp dược liệu vào nồi cùng nước để nấu nước tắm. Người bệnh có thể dùng cả bã để lau người, chú ý lau nhẹ nhàng để không làm xước vùng da bị mẩn ngứa, viêm nhiễm.

Điều trị chứng ho lâu ngày không khỏi:

Ho dai dẳng không dứt gây ảnh hưởng lớn tới sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Nếu dùng quá nhiều thuốc kháng sinh để trị ho còn dẫn tới những tác dụng phụ khác, do đó bạn có thể thay thế bằng cây cơm nguội lành tính hơn mà vẫn đem lại hiệu quả cao.

Bài thuốc trị ho bằng lá cơm nguội: chuẩn bị cam thảo 6g, lá cơm nguội 25g, 2 vỏ quýt, cây thuốc dòi 25g, đem đi rửa sạch sắc cùng 1 lít nước, tới khi còn khoảng 250ml nước thì ngừng. Uống liên tục trong vòng 3 ngày, mỗi ngày 1 thang để cải thiện triệu chứng ho.

Cây cơm nguội tốt cho các sản phụ mới sinh:

Cành và lá cơm nguội có tính chất sát trùng, diệt khuẩn khá tốt nên thường được dùng để ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh, đồng thời giúp kháng viêm, giảm đau, trục huyết đọng ở phụ nữ mới sinh.

Các sản phụ nên dùng 25g cây ngũ gia bì, 30g lá cơm nguội, 25g cây mua, 25g lá gai, 25g cây dủ dẻ. Thái nhỏ những dược liệu này sắc cùng 2 lít nước, tới khi trong ấm cạn còn khoảng 1 lít thì tắt bếp, dùng hàng ngày trong vòng 2 - 4 tuần.

Chữa viêm gan do virus:

Trước khi điều trị người bệnh nên đi kiểm tra tại viện để được chẩn đoán xác định bệnh viêm gan. Sau đó hỏi ý kiến bác sĩ có thể dùng cây cơm nguội như một phương pháp điều trị bổ trợ hay không.

Bạn có thể tham khảo bài thuốc sau: lá cơm nguội 25g, diệp hạ châu 25g, cam thảo 15g, cà gai leo 20g, rau má 10g (dùng dưới dạng đã được phơi khô). Đem dược liệu đi rửa sạch, sắc lấy nước uống thành 3 lần/ngày, dùng duy trì trong 30 ngày.

Cây cơm nguội vàng - hình ảnh quen thuộc trên các tuyến phố Hà Nội khi đất trời vào thu

Hỗ trợ điều trị ung thư thực quản - dạ dày:

Có thể bạn chưa biết bộ phận lá và thân cây cơm nguội chứa các hoạt chất giúp ức chế sự tăng sinh của khối u ác tính, ngăn ngừa nguy cơ lan rộng và di căn ung thư đường tiêu hóa.

Bài thuốc điều trị: 25g cây cơm nguội sắc với 2 lít nước uống đều đặn trong ngày.

3. Những điều cần tránh khi dùng cây cơm nguội để chữa bệnh

Dưới đây là các lưu ý quan trọng nếu bạn sử dụng cây cơm nguội trong điều trị bệnh lý:

• Cây cơm nguội có tính kỵ thai nên phụ nữ mang thai không được dùng cây cơm nguội;

• Nếu bạn đang phải dùng thuốc Tây song song với thuốc cây cơm nguội thì nên uống cách nhau ít nhất 1 - 2 tiếng;

• Trước khi dùng dược liệu cần rửa sạch sẽ để tránh gây viêm nhiễm;

• Cần phân biệt giữa cây cơm nguội với cây cơm rượu và cây cơm cháy.

Hy vọng rằng những thông tin trên đây đã giúp bạn hiểu rõ hơn về cây cơm nguội cũng như một số bài thuốc hữu ích làm từ loài cây này.

Lưu ý: Những bài thuốc được đề cập trong bài chỉ mang tính chất tham khảo, trước khi áp dụng bạn nên tham khảo tư vấn y khoa từ bác sĩ Đông y hoặc Tây y. Nếu trong quá trình dùng thuốc xuất hiện bất kỳ vấn đề bất thường nào, hãy ngừng uống và đi kiểm tra y tế ngay.