1. Khái quát về bệnh tắc ruột

Tắc ruột là tình trạng tắc nghẽn ở ống tiêu hóa khiến cho thức ăn, dịch tiêu hóa và khí không thể đi qua ruột non hoặc ruột già. Đây là tình trạng cấp cứu y khoa cần thực hiện ngay để không ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh.

Có hai dạng tắc ruột cơ bản là:

- Tắc ruột cơ học: Do khối u, sỏi mật, xoắn ruột, dính ruột sau phẫu thuật, thoát vị.

- Tắc ruột cơ năng: Do chấn thương, nhiễm trùng, viêm phúc mạc, dùng thuốc hoặc rối loạn điện giải.

Người bị tắc ruột thường gặp phải tình trạng đau bụng từng cơn quặn thắt, chướng bụng, không thể xì hơi hay đi đại tiện, nôn ra dịch mật, hạ huyết áp, mất nước,... 

Đau bụng quặn thắt từng cơn có thể là dấu hiệu tắc ruột

2. Chụp X-quang tắc ruột: Ý nghĩa, tư thế chụp và quy trình thực hiện

2.1. Ý nghĩa của chụp X-quang tắc ruột

Chụp X-quang tắc ruột là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh sử dụng tia X để thu hình ảnh giúp đánh giá tình trạng tắc ruột. Hình ảnh X-quang thu được giúp bác sĩ chẩn đoán đúng vị trí bị tắc nghẽn, tình trạng giãn quai ruột, giãn ruột, có bóng hơi ở bụng,...

Độ nhạy của chụp X-quang tắc ruột khoảng 50 - 60% nên để đưa ra chẩn đoán chính xác, bác sĩ vẫn cần kết hợp với kết quả thăm khám lâm sàng và một số kiểm tra khác như: chụp CT-Scanner bụng,... 

2.2. Khi nào người bệnh được chỉ định chụp X-quang tắc ruột?

Chụp X-quang tắc ruột thường được bác sĩ chỉ định khi nghi ngờ bệnh nhân bị tắc ruột với các dấu hiệu: đau bụng từng cơn, nôn, nổi quai ruột, mất cân bằng điện giải, bí trung đại tiện, chướng bụng,... 

Cụ thể, các trường hợp sau thường sẽ được chỉ định chụp X-quang tắc ruột:

2.2.1. Tắc ruột đơn thuần

- Tắc ruột đoạn cao: 

Người bệnh sẽ cảm thấy đau từng cơn ở quanh rốn hoặc đau co thắt với xu hướng tăng lên từng hồi sau đó giảm trong khoảng vài phút rồi lại tiếp tục cơn đau. Khi thăm khám, tiến hành gõ bụng bác sĩ sẽ nghe thấy âm vang, dùng tay ấn bụng thấy bụng mềm và người bệnh đau với mức độ vừa phải. 

- Tắc ruột đoạn thấp:Nếu bị tắc ruột đoạn đại trực tràng thì người bệnh thường có những cơn đau vừa phải ở vùng dưới rốn, đau kiểu co thắt, chướng bụng và thường kèm bí trung đại tiện. Khi bệnh tiến triển nặng, người bệnh thường bị nôn nhiều, bụng mềm, ấn vào sẽ cảm thấy đau tức.

2.2.2. Tắc ruột thắt nghẹt

Bác sĩ thường chỉ định chụp X-quang tắc ruột nếu bệnh nhân xuất hiện triệu chứng:

- Bị đau bụng đột ngột với tính chất ban đầu đau từng cơn sau đó chuyển thành đau dữ dội.

- Nôn nhiều, có thể nôn ra máu.

- Bí trung đại tiện, đi ngoài có máu.

- Đau khi ấn vào bụng.

2.3. Tư thế chỉ định khi chụp X-quang tắc ruột

Qua quá trình thăm khám lâm sàng, tùy vào triệu chứng nghi ngờ ở bệnh nhân mà bác sĩ sẽ chỉ định tư thế chụp X-quang để phục vụ chẩn đoán:

- Tắc ruột non ở đoạn gần: 

Người bệnh được chỉ định chụp X-quang bụng tư thế nằm và đứng hoặc chụp X-quang ruột non cản quang.

- Tắc ruột non ở đoạn giữa và xa: 

Người bệnh được chỉ định chụp X-quang bụng tư thế đứng nhằm xác định tình trạng giãn ruột non. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể được chỉ định chụp CT-Scanner bụng để xác định tình trạng giãn ở vị trí tắc.

- Tắc ở đại trực tràng:

Bệnh nhân được chỉ định chụp X-quang bụng đứng nhằm kiểm tra chức năng van hồi manh tràng. Người bệnh cũng cần chụp X-quang đại tràng cản quang để xác định vị trí tắc, chụp CT-Scanner bơm thuốc cản quang và nội soi đại trực tràng để cung cấp thêm cơ sở cho bác sĩ đưa ra chẩn đoán tắc ruột.

- Tắc ruột thắt nghẹt: Có thể chụp X-quang bụng hoặc kết hợp X-quang đại tràng cản quang và chụp CT-Scanner.

Tùy vị trí nghi ngờ tắc nghẹt mà bác sĩ sẽ chỉ định tư thế chụp X-quang tắc ruột phù hợp

2.4. Quy trình thực hiện chụp X-quang tắc ruột

- Trước khi chụp:

+ Bác sĩ thăm khám để đánh giá sơ bộ triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân và đưa ra chỉ định phù hợp. 

+ Người bệnh không cần phải nhịn ăn.

- Thực hiện chụp:

+ Người bệnh được hướng dẫn thay trang phục phù hợp và chuẩn bị đúng tư thế chụp X-quang.

- Sau khi chụp X-quang tắc ruột:

+ Người bệnh chờ kết quả được trở về phòng khám ban đầu.

+ Bác sĩ sẽ căn cứ vào kết quả chụp X-quang để yêu cầu xét nghiệm bổ sung (nếu cần) và đưa ra chẩn đoán cuối cùng.

3. Một số lưu ý đối với chụp X-quang tắc ruột

- Chống chỉ định X-quang tắc ruột đối với: Thai phụ, người bị huyết động không ổn định.

X-quang tắc ruột chỉ là chẩn đoán ban đầu. Nếu hình ảnh chụp cho kết quả không rõ ràng hoặc cần chẩn đoán nguyên nhân, bác sĩ vẫn cần kết hợp với CT-Scanner bụng hoặc siêu âm.

Người bệnh được hướng dẫn điều trị sau chụp X-quang ruột

Chụp X-quang tắc ruột là công cụ đơn giản, hiệu quả, giúp bác sĩ xác định vị trí và mức độ tắc ruột để đưa ra hướng điều trị phù hợp. Khi có các dấu hiệu nghi ngờ bệnh lý này như đau bụng, chướng bụng, bí trung tiện,... người bệnh nên đến cơ sở y tế chuyên khoa để được bác sĩ chỉ định phương pháp chẩn đoán, điều trị bệnh kịp thời.

Ngoài những thông tin trên đây, nếu còn băn khoăn nào khác về chụp X-quang tắc ruột hoặc cần thăm khám, chẩn đoán nguyên nhân gây nên dấu hiệu bất thường đường tiêu hóa, quý khách hàng có thể liên hệ Hotline 1900 56 56 56 của Hệ thống Y tế MEDLATEC để được hỗ trợ nhanh chóng.