1. Trẻ bị thiếu máu do nguyên nhân nào?

Trước khi tìm hiểu cách bổ sung dinh dưỡng cho trẻ thiếu máu, đầu tiên các bậc phụ huynh cần hiểu nguyên nhân nào gây ra tình trạng này ở trẻ. Đầu tiên cần biết, thiếu máu là tình trạng giảm lượng huyết sắc tố - một loại protein chứa sắt cả tế bào hồng cầu (Hb) trên mỗi đơn vị thể tích máu. Việc thiếu hụt sắt để Hb vận chuyển dẫn đến tình trạng thiếu máu, các cơ quan không được cấp đủ máu làm giảm chức năng.

Trẻ bị thiếu máu dẫn đến chậm phát triển về thể chất và trí tuệ

Tùy vào mức độ thiếu máu ở trẻ mà chức năng của các cơ quan bị ảnh hưởng ít hay nhiều, thậm chí gây nguy hiểm cho tính mạng của trẻ. Để xác định một trẻ có bị thiếu máu hay không, kết quả xét nghiệm máu khi Hb dưới 100 g/l ở trẻ 6 tháng - 6 tuổi hoặc dưới 120 g/l với trẻ từ 7 - 14 tuổi.

Có nhiều nguyên nhân gây thiếu máu, trong đó hầu hết nguyên nhân có thể khắc phục và giảm tình trạng bệnh bằng chế độ dinh dưỡng phù hợp, điều trị nguyên nhân gây bệnh. Cụ thể những nguyên nhân bao gồm:

1.1. Thiếu máu do giảm sinh

Giảm sinh nghĩa là thiếu yếu tố tạo máu, bao gồm thiếu sắt, thiếu acid folic, thiếu vitamin B12, thiếu protein, giảm sinh và suy tủy xương. Những nguyên nhân này khiến tế bào máu tạo thành ít hơn nhu cầu của cơ thể, khiến các cơ quan bị ảnh hưởng và trẻ cũng chậm phát triển thể chất hơn.

Thiếu máu ở trẻ có thể do bệnh lý về máu hoặc tủy xương

1.2. Thiếu máu do bệnh lý

Những bệnh lý thường dẫn đến thiếu máu bao gồm: bệnh màng hồng cầu, bệnh huyết cầu tố, bệnh tan máu tự miễn,…

1.3. Thiếu máu do chảy máu

Trẻ bị mất máu nhiều cũng dẫn đến thiếu máu từ nhẹ đến nghiêm trọng, nguyên nhân thường gặp như: xuất huyết tiêu hóa, giãn vỡ tĩnh mạch thực quản, chấn thương, sa trực tràng, loét dạ dày tá tràng, giun móc,…

Khi nhận biết trẻ có dấu hiệu thiếu máu, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám để tìm nguyên nhân chính xác, từ đó có thể điều trị kết hợp với bổ sung dinh dưỡng khắc phục tình trạng thiếu máu.

2. Bổ sung dinh dưỡng cho trẻ thiếu máu khoa học

Vậy trẻ bị thiếu máu nên bổ sung dinh dưỡng như thế nào, những thực phẩm nào tốt giúp trẻ tạo máu tốt hơn. Với trẻ đang bú sữa mẹ, các chuyên gia cho biết nên cho trẻ bú sữa mẹ nhiều hơn để cơ thể có được nguồn dinh dưỡng lớn hơn, đáp ứng quá trình tạo máu tốt hơn. Với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất, phù hợp nhất với trẻ giúp trẻ tạo máu và phát triển toàn diện.

Trẻ sơ sinh cần uống đủ sữa mẹ để phát triển và tạo đủ máu cho cơ thể

Với trẻ đã ăn dặm hoặc lớn hơn với chế độ ăn đa dạng thực phẩm, nên lựa chọn những loại thực phẩm bổ sung dinh dưỡng cần thiết để tạo máu, thúc đẩy sản xuất máu tốt hơn chống tình trạng thiếu hụt bao gồm:

2.1. Các loại thịt đỏ

Các loại thịt đỏ nằm đầu tiên trong danh sách các thực phẩm tốt cho trẻ thiếu máu, chúng chứa nhiều protein tốt cùng với nhiều chất sắt. Nên cho trẻ ăn lượng thịt đỏ phù hợp từ 3 - 4 bữa trong tuần, chế biến thành các dạng tạo cảm giác thích thú cho trẻ như:

• Tạo hình thịt thành các hình thù ngộ nghĩnh ăn cùng với bánh mì trắng trong bữa sáng.

• Xay thịt nhỏ hơn chế biến thành cháo hoặc các món ăn khác giúp trẻ có hứng thú hơn.

2.2. Chocolate

Chocolate là thức ăn vặt được nhiều trẻ yêu thích, chứa nhiều chất chống oxy hóa và đặc biệt có thể bổ sung lượng lớn sắt cho cơ thể. Khi trẻ ăn lượng khoảng 95g chocolate, cơ thể được bổ sung khoảng 7 mg sắt giúp cho quá trình tạo máu tốt hơn, khắc phục tình trạng thiếu máu ở trẻ.

Tuy nhiên hầu hết trẻ nhỏ không thích vị đắng của chocolate đen, do vậy mẹ có thể chế biến dạng chocolate tan chảy, trộn với bơ đậu phộng cùng đường và sữa để trẻ dễ ăn hơn.

2.3. Ngũ cốc ăn sáng

Trên thị trường hiện nay có nhiều loại ngũ cốc ăn sáng dành cho trẻ nhỏ chứa hàm lượng sắt tương đối lớn bổ sung cho trẻ tạo máu. Cha mẹ có thể lựa chọn các loại ngũ cốc này cho trẻ ăn, chú ý tránh dùng ngũ cốc cho người lớn để trẻ ăn vì có thể gây dư thừa sắt.

Ngũ cốc ăn sáng chứa nhiều sắt và dinh dưỡng cho quá trình tạo máu

Nên sử dụng ngũ cốc ăn sáng cho trẻ với lượng vừa đủ, tránh lạm dụng khiến cơ thể trẻ nạp quá nhiều muối, đường hoặc các chất không tốt.

2.4. Gan lợn

Gan lợn có thể dùng chế biến món ăn cho trẻ, cung cấp nhiều Vitamin A, B, D cùng nhiều khoáng chất tốt giúp trẻ khỏe mạnh, phòng ngừa thiếu máu.

2.5. Hải sản

Các loại hải sản nói chung đều tốt cho trẻ bị thiếu máu do chúng chứa nhiều sắt và Vitamin. Khi trẻ bị thiếu máu hoặc có nguy cơ, nên cho trẻ ăn đa dạng các loại hải sản chế biến như: tôm, cua, cá, nghêu, sò, hến, trai,…

2.6. Rau củ quả tươi và trái cây

Không thể bỏ qua các loại rau quả tươi xanh giàu dinh dưỡng trong chế độ ăn của trẻ thiếu máu. Đặc biệt các lại rau sau chứa nhiều sắt, giúp trẻ thiếu máu sản xuất sắt tốt hơn như: rau ngót, súp lơ xanh, bí ngô, cải bó xôi, cải xoăn, khoai tây, các loại đậu đỗ,…

Ngoài ra, một số loại quả tốt cho trẻ thiếu máu nên ăn như: nho, đu đủ, chuối, mận, dưa hấu,…

2.7. Vitamin C

Vitamin C không trực tiếp tham gia vào quá trình tạo máu xong giúp cơ thể hấp thu sắt tốt hơn, do vậy nên ăn thực phẩm giàu Vitamin C cùng với thực phẩm giàu sắt để cơ thể thu nạp tốt nhất những dinh dưỡng này.

3. Cách phòng ngừa thiếu máu ở trẻ

Bên cạnh chế độ dinh dưỡng đầy đủ hàng ngày, cha mẹ cần lưu ý một số biện pháp sau để tránh thiếu máu, thiếu sắt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ:

3.1. Uống viên sắt

Trẻ nhỏ dưới 2 tuổi, đặc biệt là trẻ sinh non được khuyến cáo nên bổ sung viên sắt theo chỉ định của bác sĩ để ngừa thiếu máu.

Trẻ nhỏ dưới 2 tuổi, trẻ sinh non có thể uống viên sắt để phòng ngừa thiếu máu

3.2. Cho trẻ bú sữa sớm và kéo dài

Đây là biện pháp tốt nhất giúp trẻ sơ sinh có đủ dinh dưỡng phát triển cũng như tạo máu.

3.3. Phòng ngừa và điều trị giun sán

Nhiễm giun sán là nguyên nhân khiến trẻ dễ bị mất máu, thiếu máu nên cần lưu ý trong vệ sinh môi trường, thực phẩm, thức uống tránh trẻ bị nhiễm giun. Bên cạnh đó, cần tẩy giun định kỳ cho trẻ theo hướng dẫn.

Bổ sung dinh dưỡng cho trẻ thiếu máu không hề khó, chỉ cần cha mẹ chú ý tăng cường một số thực phẩm trên là đã đã có thể giúp trẻ có sức khỏe tốt nhất để phát triển. Nếu có thắc mắc khác, xin liên hệ với Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC qua Hotline 1900 56 56 56 để được hỗ trợ.