1. Thông tin tổng quan về củ ráy

Củ ráy là một loại cây thân thảo lâu năm, thuộc họ Ráy (Araceae), có tên khoa học là Alocasia odora (Roxb.) C. Koch. Ở Việt Nam, củ ráy mọc hoang phổ biến ở những nơi ẩm thấp như bờ suối, ven ao hồ, ruộng nước hoặc dưới tán rừng. Ngoài tên gọi “củ ráy”, dân gian còn gọi loại cây này là ráy dại, dọc ráy hay môn ngứa.

Cây ráy có hình dáng khá giống với cây môn hoặc cây khoai môn, nhưng điểm khác biệt dễ nhận biết là lá ráy to, bóng, có màu xanh đậm và phần cuống lá mọc từ thân rễ dưới đất. Củ ráy có kích thước lớn, lớp vỏ bên ngoài sần sùi, khi cắt ra có màu trắng ngà, chứa nhiều nhựa. Đặc điểm đáng chú ý là nhựa củ ráy có chứa tinh thể canxi oxalat, gây ngứa và rát da nếu tiếp xúc trực tiếp, vì vậy cần xử lý kỹ trước khi dùng.

Củ ráy rất phổ biến ở các vùng quê Việt Nam 

Một đặc điểm dễ nhận biết là nhựa củ ráy có chứa tinh thể canxi oxalat dạng kim, có thể gây ngứa rát da, bỏng rộp hoặc sưng nếu chạm trực tiếp. Vì vậy, khi khai thác hoặc chế biến, người dân thường đeo găng tay và xử lý kỹ củ ráy bằng cách ngâm nước muối, luộc kỹ hoặc phơi khô để giảm độc tính.

Theo y học cổ truyền, củ ráy được ghi nhận có vị cay, tính hàn, hơi độc. Các bộ phận của cây, bao gồm củ, thân và lá, đều có thể được sử dụng trong nhiều bài thuốc dân gian sau khi đã qua chế biến an toàn. Ngoài ra, củ ráy còn được ứng dụng trong ẩm thực địa phương ở một số vùng miền, nhưng bắt buộc phải nấu chín kỹ để tránh gây ngứa.

Trong nghiên cứu thực vật học hiện đại, củ ráy chứa một số hợp chất sinh học như flavonoid, alkaloid, saponin và tinh bột, có đặc tính chống oxy hóa nhẹ. Tuy nhiên, do có hàm lượng canxi oxalat cao, củ ráy không được khuyến khích sử dụng thường xuyên trong thực phẩm.

2. Thực hư về công dụng củ ráy chữa bệnh cơ xương khớp 

Trong dân gian, củ ráy được nhiều người truyền miệng là có tác dụng hỗ trợ điều trị các bệnh lý cơ xương khớp như thoái hóa cột sống, đau nhức khớp, tê bì chân tay hay phong thấp. Một số bài thuốc cổ truyền còn hướng dẫn dùng củ ráy tươi giã nát đắp ngoài da hoặc nấu nước uống để giảm đau, tiêu sưng. Chính vì vậy, không ít người tin rằng củ ráy có khả năng “thay thuốc” trong việc chữa các chứng bệnh về xương khớp.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia y học hiện đại, chưa có nghiên cứu khoa học nào chứng minh rõ ràng củ ráy có tác dụng chữa khỏi bệnh cơ xương khớp. Một số phân tích hóa học cho thấy củ ráy chứa các hợp chất như flavonoid, alkaloid, saponin, có thể mang lại tác dụng chống viêm và giảm đau nhẹ, nhưng hiệu quả này chưa đủ để coi là phương pháp điều trị y khoa.

Công dụng củ ráy chữa bệnh cơ xương khớp chưa được kiểm chứng 

Đáng lưu ý, củ ráy có chứa tinh thể canxi oxalat dạng kim, chất này có thể gây ngứa rát, sưng nề hoặc bỏng da nếu tiếp xúc trực tiếp, thậm chí gây viêm loét niêm mạc miệng và họng khi ăn phải củ chưa được chế biến kỹ. Vì vậy, việc dùng củ ráy tươi để đắp ngoài da hoặc uống nước sắc không đúng cách tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sức khỏe.

Do vậy, các phương pháp dân gian như dùng củ ráy chỉ nên coi là biện pháp hỗ trợ, không thể thay thế cho việc thăm khám và điều trị y khoa chính thống. Những người có triệu chứng đau nhức xương khớp kéo dài cần đến cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán đúng nguyên nhân và áp dụng phác đồ điều trị phù hợp.

3. Lưu ý khi sử dụng củ ráy để đảm bảo an toàn

Như đã trình bày ở trên, củ ráy là loại cây dân gian quen thuộc nhưng có độc tính tự nhiên, do chứa nhiều tinh thể canxi oxalat dạng kim. Nếu không được xử lý đúng cách, củ ráy có thể gây ngứa rát, bỏng da, phù nề, thậm chí viêm loét đường tiêu hóa. Vì vậy, khi sử dụng củ ráy - dù trong ẩm thực hay làm thuốc người dùng cần đặc biệt cẩn trọng và tuân thủ các khuyến cáo sau:

Không dùng củ ráy tươi trực tiếp

Củ ráy tươi chứa nhiều nhựa gây ngứa, tuyệt đối không đắp sống lên da hoặc uống nước củ ráy tươi giã nát. Nếu dùng sai cách, các tinh thể canxi oxalat có thể đâm vào da, gây viêm da tiếp xúc, bỏng rát hoặc sưng nề vùng bôi thuốc.

Cần xử lý kỹ trước khi sử dụng

Khi muốn dùng củ ráy, cần gọt sạch vỏ, thái lát mỏng, ngâm với nước muối hoặc giấm loãng trong nhiều giờ. Trong quá trình ngâm, nên thay nước 1-2 lần để loại bỏ bớt nhựa và tinh thể oxalat, sau đó luộc kỹ nhiều lần và bỏ nước đầu để loại bỏ độc tố. Chỉ nên sử dụng phần củ đã được nấu chín mềm, tuyệt đối không ăn sống.

Không lạm dụng hoặc sử dụng thay thế thuốc điều trị

Dù củ ráy được dân gian xem là vị thuốc hỗ trợ, nhưng chưa có nghiên cứu y học hiện đại chứng minh công dụng điều trị bệnh xương khớp hay bất kỳ bệnh lý nào khác. Người bệnh không nên tự ý uống hoặc đắp củ ráy thay thuốc, tránh biến chứng nguy hiểm hoặc làm chậm quá trình điều trị.

Tuyệt đối không lạm dụng củ ráy thay thế thuốc chữa bệnh 

Không dùng cho người có cơ địa nhạy cảm hoặc bệnh nền

Người có tiền sử dị ứng da, viêm da cơ địa, bệnh gan thận, phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ không nên dùng củ ráy dưới bất kỳ hình thức nào.

Nếu có biểu hiện bất thường, cần đến cơ sở y tế ngay

Trong trường hợp sau khi tiếp xúc hoặc sử dụng củ ráy mà có triệu chứng ngứa, rát, sưng đỏ, khó thở hoặc buồn nôn, cần rửa sạch vùng da tiếp xúc, uống nhiều nước và nhanh chóng đến cơ sở y tế để được xử trí kịp thời.

Tóm lại, củ ráy chữa bệnh xương khớp là một kinh nghiệm dân gian được nhiều người truyền miệng, nhưng đến nay chưa có bằng chứng khoa học cụ thể chứng minh hiệu quả điều trị. Vì vậy, người bệnh không nên tự ý dùng củ ráy để chữa bệnh xương khớp mà cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa, kết hợp điều trị đúng phác đồ y học hiện đại và duy trì lối sống khoa học, chế độ dinh dưỡng hợp lý để bảo vệ hệ cơ xương khớp một cách an toàn, bền vững.

Nếu bạn đọc có thêm thắc mắc cần giải đáp hoặc nhu cầu kiểm tra, thăm khám bệnh lý Cơ xương khớp, vui lòng liên hệ tới Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được hỗ trợ kịp thời.