1. Hệ hô hấp là gì? Các cơ quan chính của hệ hô hấp

1.1. Hệ hô hấp là gì?

Hệ hô hấp là tập hợp các cơ quan và cấu trúc có nhiệm vụ chính là đưa không khí giàu oxy vào trong cơ thể và loại bỏ khí carbon dioxide ra bên ngoài. Đây chính là quá trình hô hấp giúp tế bào sản sinh năng lượng cần thiết cho mọi hoạt động sống.

1.2. Các cơ quan chính cấu thành hệ hô hấp

Khi đã hiểu hệ hô hấp là gì, hãy cùng tìm hiểu các cơ quan của hệ này và những nhiệm vụ mà chúng đảm nhận:

1.2.1. Mũi và khoang mũi

Mũi và khoang mũi chính cửa ngõ đầu tiên của hệ hô hấp, giúp cơ thể được nhận không khí, lọc bỏ bụi, làm ấm và làm ẩm khí trước khi đưa xuống phổi. Niêm mạc mũi có nhiều lông nhỏ và chất nhầy giúp ngăn chặn vi khuẩn, bụi bẩn, hạn chế tác nhân gây hại đi sâu vào bên trong hệ hô hấp.

1.2.2. Hầu họng

Hầu họng là đoạn ống ngắn nằm phía sau khoang mũi và khoang miệng, có chức năng dẫn khí xuống thanh quản và khí quản. Đây cũng là nơi giao nhau của đường ăn và đường thở, có cơ chế đóng mở để thức ăn không lọt vào đường thở. Không khí sau khi đi qua mũi sẽ đi thẳng vào hầu họng.

1.2.3. Thanh quản

Thanh quản sau hầu họng, chứa dây thanh âm để tạo ra âm thanh khi không khí đi qua. Ngoài ra, thanh quản còn có nắp thanh quản, đóng mở để ngăn thức ăn, nước uống rơi xuống khí quản. Thanh quản không chỉ giúp hít thở mà còn là nơi phát âm của con người.

1.2.4. Khí quản

Khí quản là ống dài nối từ thanh quản xuống phổi, có cấu trúc gồm nhiều vòng sụn chữ C để giữ cho đường thở luôn thông thoáng, không bị xẹp khi hít thở. Không khí đi qua khí quản sẽ tiếp tục được chia thành hai nhánh chính vào phổi.

1.2.5. Phế quản

Phế quản là phần phân nhánh từ khí quản đi vào phổi. Từ khí quản, đường thở tách thành phế quản trái và phế quản phải, sau đó chia nhỏ thành nhiều nhánh nhỏ hơn gọi là tiểu phế quản. Cấu tạo này giúp không khí đi sâu hơn vào phổi.

Hình ảnh mô phỏng vị trí của phổi và phế quản - hai cơ quan quan trọng của hệ hô hấp

1.2.6. Phổi

Con người có hai lá phổi, nằm bên trong lồng ngực và được xương sườn bảo vệ. Bên trong phổi chứa hàng triệu phế nang là những túi khí nhỏ li ti để tạo ra quá trình trao đổi khí đưa oxy vào máu và thải cacbonic ra ngoài.

1.2.7. Các cơ hô hấp

Ngoài những cơ quan chính nêu trên, hoạt động của hệ hô hấp còn được sự hỗ trợ của cơ hoành và cơ liên sườn.

Cơ hoành là dải cơ lớn nằm dưới phổi, có vai trò co giãn tạo áp lực hút không khí vào phổi khi hít vào và đẩy khí ra khi thở ra. Đây là cơ quan giúp quá trình hô hấp diễn ra tự nhiên và nhịp nhàng.

2. Chức năng của hệ hô hấp

Bên cạnh việc tìm hiểu hệ hô hấp là gì, bạn cũng nên biết tới những chức năng mà hệ hô hấp đảm nhận để duy trì sự sống và bảo vệ sức khỏe:

2.1. Trao đổi và thải khí 

Đây là nhiệm vụ quan trọng nhất của hệ hô hấp chính là đưa oxy vào bên trong cơ thể. Khi bạn hít vào, không khí chứa oxy sẽ đi từ mũi tới khí quản, phổi và phế nang. Tại phế nang, oxy thấm qua mao mạch để đi vào máu. Tiếp đó, hồng cầu làm nhiệm vụ vận chuyển oxy đến khắp các tế bào của cơ thể.

Nếu hệ hô hấp không cung cấp đủ oxy, tế bào sẽ ngừng sản xuất năng lượng khiến cho cơ thể mệt mỏi, có thể đe dọa đến tính mạng.

Cùng lúc với việc đưa oxy vào, hệ hô hấp cũng giúp loại bỏ khí cacbonic. Sự tích tụ quá nhiều cacbonic trong máu chính là nguyên nhân khiến cơ thể rơi vào tình trạng toan máu, ảnh hưởng đến tim, não và nhiều cơ quan khác. Vậy, trong tình huống này, chức năng của hệ hô hấp là gì? Nhờ có hoạt động thở ra của hệ hô hấp mà khí cacbonic được tống ra ngoài, môi trường bên trong cơ thể nhờ vậy trở nên cân bằng và ổn định.

Hệ hô hấp là nơi quá trình trao đổi khí diễn ra để duy trì sự sống 

2.2. Bảo vệ cơ thể khỏi bụi bẩn, vi khuẩn, virus

Bên trong mũi có rất nhiều lông nhỏ và dịch nhầy. Đây chính là lá chắn lọc bụi, vi khuẩn và các chất gây hại đi vào trong hệ hô hấp. Khi bị những tác nhân này tấn công, hệ hô hấp sẽ tự sinh ra phản xạ ho, hắt hơi để tống đẩy chúng ra ngoài. 

Nhờ vậy, phổi và các cơ quan bên trong luôn được bảo vệ, giảm nguy cơ mắc các bệnh đường hô hấp.

2.3. Phát âm thanh giao tiếp

Hệ hô hấp còn cho phép con người có khả năng nói chuyện. Khi không khí đi qua thanh quản, các dây thanh âm sẽ rung lên để phát ra âm thanh. Tùy vào sự phối hợp của lưỡi, môi, răng mà con người phát ra âm thanh để duy trì giao tiếp và phát triển xã hội.

Nhờ có hệ hô hấp nên con người mới có khả năng phát ra âm thanh đường miệng khi giao tiếp

2.4. Điều hòa thân nhiệt và độ ẩm

Khi thở ra, cơ thể cũng đồng thời giải phóng hơi nước và một phần nhiệt lượng để đảm bảo thân nhiệt ổn định. Vì thế, khi trời nóng, con người thường thở nhanh hơn để tỏa bớt nhiệt. Ngược lại, khi trời lạnh, hơi thở ra có thể nhìn thấy dạng sương khói do mang theo hơi nước ấm từ bên trong.

2.5. Ngửi mùi

Khi hít vào, không khí đi qua khoang mũi và tác động lên các tế bào khứu giác, nên con người có khả năng cảm nhận mùi thơm của hoa, mùi đồ ăn, mùi khói, mùi gas độc hại,... Vì thế, hệ hô hấp không chỉ duy trì sự sống mà còn giúp con người nhận diện được các mùi cảnh báo nguy hiểm để chủ động bảo vệ mình.

Chia sẻ trên đây hy vọng sẽ giúp bạn hiểu rõ hệ hô hấp là gì, các cơ quan và chức năng của hệ hô hấp. Quan tâm, chăm sóc hệ hô hấp mỗi ngày chính là cách bạn chủ động bảo vệ cơ thể mình trước nguy cơ mắc phải các bệnh lý đường hô hấp.

Trường hợp có các dấu hiệu bất thường ở hệ hô hấp như ho kéo dài, khó thở, tức ngực, thở khò khè,... quý khách hàng có thể liên hệ Hotline 1900 56 56 56 để đặt lịch khám cùng bác sĩ Chuyên khoa Hô hấp - Hệ thống Y tế MEDLATEC.