1. Công dụng và cơ chế hoạt động của thuốc Loperamid

1.1. Loperamid là thuốc gì, công dụng ra sao?

Tiêu chảy là tình trạng đi đại tiện phân lỏng hoặc phân nước mỗi ngày từ 3 lần trở lên. Các nguyên nhân gây tiêu chảy gồm: ký sinh trùng, virus, vi khuẩn và không do nhiễm khuẩn.

Có một số trường hợp bị tiêu chảy do phản ứng bảo vệ của cơ thể để đào thải vi khuẩn và chất độc ra bên ngoài. Bệnh nhân bị tiêu chảy cần được theo dõi để kịp thời xử lý phòng ngừa nguy cơ gặp biến chứng nguy hiểm như rối loạn điện giải, mất nước, suy dinh dưỡng, nguy hiểm nhất có thể tử vong.

Thuốc Loperamid được dùng để điều trị triệu chứng tiêu chảy cấp

Loperamid là thuốc được dùng để cầm tiêu chảy trên lâm sàng. Thuốc thuộc dạng dẫn xuất tổng hợp của piperidin và chất đồng vận của opioid tác động tới hệ thống thần kinh của ruột.

Công dụng của thuốc Loperamid gồm:

- Ức chế cơ dọc của thành ruột khiến cho nhu động ruột giảm xuống, nhờ đó mà giảm lượng nước trong phân và số lần đi ngoài.

- Tăng trương lực cơ vòng và cơ thắt nhờ đó ngăn cản quá trình tống đẩy thức ăn ra bên ngoài.

1.2. Cơ chế hoạt động của thuốc Loperamid như thế nào?

Loperamid liều bình thường ít có tác dụng lên hệ thần kinh trung ương. Thuốc làm giảm nhu động ruột và tiết dịch ở đường tiêu hóa đồng thời làm tăng trương lực cơ co thắt ở hậu môn. Không những thế, Loperamid còn kéo dài thời gian vận chuyển thức ăn đi qua ruột, làm tăng vận chuyển chất điện giải và dịch qua niêm mạc ruột, kết quả là giảm mất nước và rối loạn điện giải, làm tăng độ đặc của phân và khiến khối lượng phân giảm xuống.

2. Những điều cần lưu ý khi dùng thuốc Loperamid

2.1. Khi nào nên dùng thuốc?

Thuốc Loperamid được dùng với mục đích kiểm soát các triệu chứng tiêu chảy cấp và mạn tính. Ngoài ra thuốc còn khiến cho thể tích chất thải sau thủ thuật mở thông hồi tràng hay đại tràng giảm xuống. Loại thuốc này cũng được dùng ở trường hợp người lớn bị són phân.

Cần nhớ rằng, Loperamid chỉ có tác dụng giảm triệu chứng tiêu chảy chứ không có tác dụng đối với điều trị nguyên nhân gây tiêu chảy do nhiễm trùng. Thuốc cũng không thể thay thế cho các liệu pháp bù điện giải và bù nước.

Việc dùng thuốc Loperamid nên có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa

Loperamid được dùng cùng hoặc có thể không cùng với thức ăn, liều lượng và thời gian sử dụng theo chỉ dẫn của bác sĩ. Nếu tự ý ngừng điều trị trước thời gian chỉ định, các triệu chứng tiêu chảy có thể quay trở lại và khiến cho bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.

2.2. Khi nào không được dùng thuốc?

Những trường hợp sau chống chỉ định với thuốc Loperamid:

- Mẫn cảm với các của thuốc.

- Người đang bị táo bón.

- Đang cần tránh ức chế nhu động ruột.

- Bị tổn thương gan.

- Bị viêm đại tràng giả mạc, viêm đại tràng nặng.

- Chướng bụng, lỵ.

- Bị đau bụng không kèm tiêu chảy.

- Trẻ nhỏ dưới 6 tuổi.

2.3. Nếu dùng Loperamid quá liều hoặc thiếu liều, nên làm gì?

Loperamid dùng đường uống sau mỗi lần bị tiêu chảy sao cho tổng liều dùng mỗi ngày không quá 16mg. Nếu dùng quá liều hoặc thiếu liều, cần chú ý:

- Với trường hợp quá liều

Dùng thuốc Loperamid quá liều (từ 60mg/ngày trở lên) có thể gây suy hô hấp và ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, gây táo bón, co cứng bụng, khiến cho đường tiêu hóa bị kích thích, nôn và cảm thấy buồn nôn. Nếu gặp phải trường hợp này cần nhanh chóng đến cơ sở y tế gần nhất hoặc gọi cấp cứu 115 để được xử trí an toàn.

Dùng Loperamid quá liều có thể gây buồn nôn

Các trường hợp dùng Loperamid quá liều thường được bác sĩ rửa dạ dày và cho uống khoảng 100g than hoạt tính qua ống xông dạ dày. Tiếp sau đó bệnh nhân được theo dõi các dấu hiệu thần kinh trung ương và khi phát hiện có dấu hiệu sẽ được tiêm 2mg Naloxone (0,01mg/kg thể trọng với trẻ em).

- Với trường hợp quên một liều

Khi phát hiện ra đã quên một liều Loperamid hãy bỏ qua và chú ý để uống liều kế tiếp theo đúng kế hoạch. Tuyệt đối không được dùng gấp đôi liều chỉ định và không uống bù.

2.4. Một số tác dụng phụ cần ghi nhớ

- Hay gặp: táo bón, buồn nôn, nôn, đau bụng.

- Ít gặp: chóng mặt, mệt mỏi, nhức đầu, khô miệng, chướng bụng.

- Rất hiếm gặp: dị ứng, tắc ruột vì liệt, phản ứng quá mẫn, mất ý thức, giảm khả năng phối hợp vận động, tăng trương lực cơ,…

Không được dùng Loperamid cho trẻ dưới 6 tháng tuổi vì thuốc dễ gây tác dụng phụ đến hệ thần kinh trung ương.

2.5. Thận trọng trong quá trình dùng Loperamid

Tiêu chảy xuất hiện là do cơ chế tự bảo vệ của cơ thể nên nếu chưa giải quyết được ổ nhiễm trùng đã sử dụng thuốc cầm tiêu chảy sẽ làm tích tụ chất độc và vi khuẩn khiến cho bệnh thêm trầm trọng và dễ gặp biến chứng nguy hiểm. Thuốc Loperamid được bác sĩ chỉ định sau khi đã xác định được nguyên nhân. Những trường hợp tiêu chảy nhiễm trùng nếu chưa xác định được loại vi khuẩn gây tiêu chảy hay chưa dùng kháng sinh để điều trị ổ nhiễm trùng thì không được tự ý dùng Loperamid.

Bệnh nhân bị tiêu chảy rất dễ mất nước, việc dùng Loperamid không thể thay thế cho việc bù điện giải, bù nước nên người bệnh vẫn cần phải thực hiện việc này. Nếu dùng thuốc mà không thấy cải thiện triệu chứng tiêu chảy trong vòng 48 giờ thì không nên dùng tiếp mà cần phải khám bác sĩ để xem xét lại nguyên nhân gây tiêu chảy. Tiêu chảy kéo dài có thể xuất phát từ những tình trạng nghiêm trọng, do đó không nên dùng Loperamid trong thời gian dài, tốt nhất chỉ nên dùng khi đã tìm ra nguyên nhân gây ra tiêu chảy.

Nói tóm lại, Loperamid là thuốc theo toa được dùng để điều trị những triệu chứng tiêu chảy cấp và một số trường hợp tiêu chảy mạn tính. Muốn đảm bảo hiệu quả của việc dùng thuốc và tránh gặp tác dụng phụ, người dùng cần có sự chỉ định từ bác sĩ, không nên tự ý mua dùng.