1. Kiến thức chung về bệnh đái tháo đường

1.1. Các loại đái tháo đường

Đái tháo đường (tiểu đường) là dạng bệnh rối loạn chuyển hóa đường bên trong cơ thể do tuyến tụy không có khả năng tự sản xuất insulin hoặc tế bào bị mất khả năng sử dụng insulin có sẵn trong cơ thể khiến cho lượng đường trong máu luôn cao hơn mức bình thường.

Cơ chế hình thành bệnh tiểu đường

Đái tháo đường gồm các loại:

+ Đái tháo đường type 1:

Nguyên nhân gây ra bệnh này là do tuyến tụy không thể sản xuất insulin, thường do yếu tố di truyền mà nên. Khi tế bào tuyến tụy sản xuất insulin bị phá hủy, người bệnh sẽ phải sống chung với thuốc suốt đời. Do đây là bệnh lý di truyền nên không thể phòng ngừa được, bắt buộc phải tiêm insulin định kỳ kết hợp với sự thay đổi trong ăn uống và thể dục đều đặn. Trong số bệnh nhân bị tiểu đường thì có 5 - 10% thuộc type này và chủ yếu ở những người ở độ tuổi dưới 20.

+ Đái tháo đường type 2:

Đây là nhóm bệnh nhân phổ biến, chiếm khoảng 90 - 95%, chủ yếu xảy ra ở độ tuổi trên 40. Nguyên nhân gây ra tiểu đường type 2 là do cơ thể không sản xuất đủ hoặc không đáp ứng với insulin một cách bình thường. Tác nhân gây ra bệnh thường là do không thể dục thể thao, thừa cân và ít vận động.

+ Đái tháo đường thai kỳ

Có khoảng 4% thai phụ mắc bệnh lý này, chủ yếu xuất hiện ở thai kỳ từ tuần 24 - 28 và sẽ tự khỏi sau khi sinh xong. Tuy nhiên, để không ảnh hưởng xấu cho cả mẹ và bé thì bệnh lý này cũng cần được điều trị kịp thời.

1.2. Những biến chứng nguy hiểm do đái tháo đường gây ra

Biến chứng của bệnh đái tháo đường phụ thuộc rất nhiều vào quá trình điều trị, kiểm soát và type bệnh. Tùy từng loại biến chứng mà cơ chế sinh bệnh có thể thay đổi, nhưng tình trạng tăng glucose huyết kéo dài luôn là yếu tố hiện diện. Một số ít trường hợp có glucose huyết tăng cao kéo dài nhưng lại ít biến chứng; ngược lại có trường hợp chỉ bị bệnh một thời gian ngắn nhưng lại có nhiều biến chứng nặng. Vì thế, bên cạnh tăng glucose huyết thì một số yếu tố khác cũng trở thành tác nhân gây biến chứng như: di truyền, môi trường, bệnh đi kèm.

Đái tháo đường biến chứng gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm

Các biến chứng nguy hiểm do đái tháo đường gây ra có thể kể đến như:

- Biến chứng cấp tính

+ Hạ Glucose máu: với các biểu hiện chậm chạp cử chỉ và lời nói, buồn ngủ, mệt mỏi, run, đói bụng, yếu cơ,... Nếu Glucose máu hạ xuống đến cực thấp có thể gây hôn mê.

+ Nhiễm toan Ceton: đây là tình trạng nhiễm độc do máu bị toan hóa do nồng độ Acid acetic tăng. Người bệnh có triệu chứng: tiểu nhiều hơn mức bình thường, uống nước nhiều, khát nước, chán ăn, đau bụng, đau đầu, đỏ da,... Nếu không được xử trí kịp thời có thể bị hôn mê và dẫn đến tử vong.

+ Tăng Glucose máu: khi lượng đường huyết > 33,3 mmol/l sẽ xảy ra tình trạng này với các triệu chứng: yếu cơ, khát nước, chuột rút, tiểu nhiều, co giật, nhầm lẫn. Ở mức độ nặng nhất bệnh nhân có thể bị hôn mê và tử vong.

- Biến chứng mãn tính

+ Mạch máu nhỏ bị tổn thương: nguyên nhân là do sự dao động lượng Glucose máu và sự tăng cao của nồng độ đường trong máu. Nếu bệnh nhân bị cao huyết áp thì tổn thương càng nặng nề hơn.

+ Bệnh lý thần kinh: nguyên nhân là do các mạch máu nhỏ nuôi dây thần kinh bị tổn thương.

+ Bệnh lý võng mạc: gây giảm thị lực và nặng nhất có thể gây mù vĩnh viễn. Nguyên nhân của tình trạng này là do các mạch máu võng mạc bị tổn thương.

+ Bệnh lý cầu thận: do các mạch máu nhỏ ở cầu thận bị tổn thương.

+ Bệnh mạch vành: số bệnh nhân đái tháo đường biến chứng bệnh mạch vành chiếm khoảng 75% và nguy cơ tử vong trong trường hợp này cao gấp 4 lần so với bị bệnh mạch vành mà không có đái tháo đường.

2. Vì sao ít vận động gây nguy cơ đái tháo đường

2.1. Vai trò của vận động đối với sức khỏe và bệnh tiểu đường

Trước khi tìm hiểu nguyên nhân tại sao ít vận động gây nguy cơ đái tháo đường trước tiên chúng ta cần biết vai trò của vận động đối với bệnh lý này. Vận động nói chung, nhất là vận động thể dục thể thao nói riêng một cách đều đặn, hợp lý luôn là liều thuốc bổ với sức khỏe của chúng ta vì nó giúp ngăn ngừa bệnh tim mạch, chứng béo phì, chứng tăng mỡ máu,...

Ít vận động gây nguy cơ đái tháo đường nên luyện tập đúng cách là biện pháp phòng ngừa hiệu quả bệnh lý này

Đối với bệnh nhân bị tiểu đường, vận động không chỉ giúp kiểm soát đường máu mà còn tăng khả năng hoạt động của insulin trong cơ thể từ đó giúp:

- Giảm lượng đường trong máu đồng thời giúp cơ thể cải thiện khả năng sử dụng glucose.

- Có thể làm giảm insulin.

- Tăng cholesterol tốt và giảm cholesterol xấu từ đó giảm thiểu nguy cơ với bệnh tim mạch.

- Cải thiện huyết áp.

- Kiểm soát cân nặng.

- Giúp khớp được duy trì và tăng cường độ linh hoạt.

- Chế ngự căng thẳng.

- Hỗ trợ điều trị tiểu đường tốt hơn đồng thời ngăn chặn được các biến chứng do tiểu đường gây ra.

- Cải thiện khả năng sử dụng đường trong cơ thể nên sẽ giúp cải thiện kiểm soát đường huyết đồng thời giảm nhu cầu sử dụng thuốc của người bệnh.

2.2. Ít vận động là một trong những nguy cơ gây đái tháo đường

Những người ít vận động, nhất là người làm việc trong môi trường bệnh viện, văn phòng dễ bị đái tháo đường hơn người lao động chân tay gấp 3 lần. Sở dĩ nói ít vận động gây nguy cơ đái tháo đường là bởi nơi sản sinh ra insulin là tụy và cũng chính tụy giúp tế bào lấy glucose từ máu và sử dụng nó để tạo ra năng lượng cho sự hoạt động của tế bào. Khi không vận động cũng có nghĩa là tế bào hầu như không có phản ứng với insulin. Nếu cứ ngồi liên tục hơn 8 tiếng thì sẽ gây suy giảm phản ứng với insulin và khi tụy cứ thế tiết ra nhiều insulin thì bệnh tiểu đường sẽ đến.

Thêm vào đó, thói quen ít vận động kết hợp với nhu cầu tăng tiêu thụ thực phẩm giàu năng lượng sẽ làm tăng nguy cơ béo phì. Giai đoạn đầu mới béo, chức năng sản xuất insulin còn bình thường nhưng càng về sau sự đề kháng insulin càng tăng lên khiến cho hiệu quả hoạt động của chất này bị suy giảm. Muốn khắc phục tình trạng ấy, tuyến tụy sẽ phải hoạt động quá sức nên khả năng sản sinh ra insulin ở tụy cũng giảm dần và tất nhiên, cơ thể sẽ không đủ để duy trì chuyển hóa đường trong máu một cách bình thường nữa. Đây cũng chính là lý do gián tiếp của việc ít vận động tăng nguy cơ đái tháo đường.

Với những chia sẻ về ít vận động gây nguy cơ đái tháo đường trên đây chúng tôi hy vọng đã giúp bạn đọc hiểu được tầm quan trọng của việc làm này và biết được rằng vận động đúng cách chính là một trong những biện pháp phòng ngừa tiểu đường. Nếu cần được tư vấn thêm về bệnh tiểu đường, bạn đọc có thể liên hệ tổng đài 1900 56 56 56 để chuyên viên y tế của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC chia sẻ những thông tin cần thiết và chính xác.