1. Một số đặc điểm sinh học cây rau cần ta

Rau cần ta (cần nước, hương cần, cần ống), là dạng cây thảo nhẵn, có sức sống rất dai, sống ngập trong bùn, thân dài. Thân rau cần ta rỗng, bén rễ ở các mấu rồi đứng thẳng, có nhiều đốt. Lá cần ta mọc so le và chia thùy như lông chim.

Rau cần ta thân dài, được trồng chủ yếu dưới bùn nước

Cuống lá rau cần dài 3 - 8cm, bẹ lá ôm khít với thân, lá ở gần ngọn không có cuống. Hoa cần mọc thành cụm đối với lá tạo thành tán kép, từng tán đơn có khoảng 10 - 20 hoa màu trắng. Tất cả bộ phận của cây rau cần đều có thể dùng làm dược liệu ở dạng sấy khô, phơi hoặc dùng tươi.

2. Tác dụng của rau cần ta với sức khỏe

2.1. Thành phần hóa học có trong rau cần ta

Cần ta có nhiều tinh dầu, axit o - coumaric, axit chlorogenic, axit gallic, glucoside, quercetin, isorhamnetin sulfat, hyperin, α-tocopherol,... Không những thế, loại rau này còn có nhiều thành phần dinh dưỡng như protein, carbohydrate, chất béo, vi chất khoáng, kali, canxi, natri, magie,... Rễ và thân cây cần chứa falcarinol; phần quả của rau cần chứa 1.5% tinh dầu.

2.2. Tác dụng dược lý của rau cần ta với sức khỏe

- Chống viêm gan

Cần ta có các hoạt chất với khả năng ức chế sự nhân lên của virus viêm gan B nên rất tiềm năng trong điều trị bệnh lý này.

- Hạ đường huyết

Với khả năng thúc đẩy giải phóng insulin ở các tế bào B đảo tụy langerhans, rau cần ta giúp làm hạ đường huyết cho bệnh nhân tiểu đường.

- Chống ung thư

Rau cần ta có hoạt chất chống oxy hóa và tính chống độc nên có thể ức chế kích hoạt chất gây ra ung thư.

Rau cần ta chứa p - pinen giúp giảm ho hiệu quả

- Kháng viêm

Isorhamnetin trong cây rau cần ta có tác dụng ức chế giải phóng các loại chất gây viêm.

- Tăng cường miễn dịch: Flavonoid chiết xuất từ rau cần ta có thể hỗ trợ miễn dịch tế bào, miễn dịch dịch thể và miễn dịch không đặc hiệu ở chuột thí nghiệm bị suy giảm miễn dịch do hydrocortisone gây ra. Khả năng tăng cường hỗ trợ miễn dịch này của rau cần được chứng minh thông qua cơ chế thúc đẩy sự tăng sinh của tế bào lympho T.

- Giảm ho

Chất p - pinen của rau cần có tác dụng làm loãng đờm, giảm ho kháng nấm và kháng viêm. Ngoài ra myrcene của rau cần cũng giảm ho đờm tương đối hiệu quả.

2.3. Một số bài thuốc chữa bệnh từ rau cần ta

- Chữa nôn ói

+ Nguyên liệu: cam thảo 15g, rễ rau cần 30g.

+ Cách thực hiện: đem tất cả nguyên liệu nấu cùng 300ml nước đến khi sôi khoảng 10 phút thì chắt lấy nước ra bát rồi đập 1 quả trứng gà vào, đem uống hết cả phần nước sắc được và ăn cả phần trứng.

- Giảm cholesterol máu

+ Nguyên liệu: 200g cây rau cần ta.

+ Cách thực hiện: cần ta đem nhặt bỏ phần rễ sau đó rửa, ngâm trong nước muối và đem ép lấy nước cốt trộn cùng một ít mật ong để chia làm 3 lần uống trong ngày.

- Chữa bí tiểu

+ Nguyên liệu: 50 - 100g rau cần tươi.

+ Cách thực hiện: rau cần đem rửa sạch, cắt ngắn, nấu trong 10 phút rồi chắt lấy nước chia thành vài lần uống trong ngày

- Chữa ho gà

+ Nguyên liệu: 500g rau cần ta bao gồm tất cả các bộ phận.

+ Cách thực hiện: nguyên liệu đã chuẩn bị được đem rửa sạch rồi giã nát và chắt lấy nước cốt sau đó cho thêm vào vài hạt muối, đem hấp cách thủy trong 10 phút rồi uống.

Bài thuốc này nên làm vào buổi sáng sớm, chia làm 2 lần: sáng và tối. Nên duy trì việc uống thuốc trong nhiều ngày cho đến khi chấm dứt cơn ho hoàn toàn.

Canh rau cần tốt cho người bị cao huyết áp

- Chữa cao huyết áp

+ Nguyên liệu: 200g rau cần ta; 15g từng vị: mã diệu linh và tiểu kế.

+ Cách thực hiện: đem tất cả nguyên liệu sắc cùng 500ml nước cho đến khi còn lại 250ml thì lọc bỏ bã, nấu tiếp cho đến khi chỉ còn 100ml nước thì lấy ra, bảo quản trong tủ lạnh, uống 10ml/lần x 3 lần/ngày.

- Chữa thiếu máu

Luộc hoặc dùng rau cần ta nấu canh ăn đều đặn sẽ bổ sung sắt cho những người bị thiếu máu do thiếu sắt. Hoặc một cách khác cũng đem lại công dụng tương tự là xào rau cần chung với các thực phẩm giàu sắt như gan, thịt bò và ăn 2 bữa/tuần.

- Chữa tiểu đường

+ Nguyên liệu: 500g rau cần ta.

+ Cách thực hiện: ép rau cần ta lấy nước cốt rồi chia thành 2 lần uống hoặc đem rau cần tươi chần qua nước sôi sau đó cắt khúc ngắn vừa ăn và trộn cùng các loại gia vị để ăn thay rau.

- Chữa mất ngủ

+ Nguyên liệu: nhị nhân 9g, rễ cần ta 9g.

+ Cách thực hiện: đem tất cả nguyên liệu sắc lấy nước uống 3 lần/ngày.

- Chữa sốt dai dẳng ở trẻ nhỏ

+ Nguyên liệu: một lượng vừa đủ gồm mạch nha, mã đề, cần ta.

+ Cách làm: sắc tất cả nguyên liệu trên lấy nước uống sẽ giúp trẻ hạ nhiệt.

- Chữa tiểu khó và buốt

+ Nguyên liệu: 100g rau cần tươi.

+ Cách thực hiện: đem phần rau cần đã được chuẩn bị rửa sạch, sắc lấy nước uống hàng ngày hoặc ép lấy nước uống.

2.4. Điều cần chú ý khi dùng cây rau cần ta

- Không nên dùng cần ta để chữa bệnh với những người bị nhiễm giun sán, huyết áp thấp, vảy nến.

- Hầu hết các vùng trồng rau cần đều ở bờ ao hoặc ruộng nên rất dễ nhiễm trứng giun sán; nếu dùng dược liệu này ở dạng tươi tốt nhất nên rửa nhiều lần nước cho thật sạch sau đó ngâm cùng nước muối pha loãng hoặc nhúng qua nước sôi rồi mới đem vào sử dụng.

Mặc dù rau cần ta nhiều khoáng chất, vitamin và có những lợi ích rõ rệt với việc điều trị nhiều bệnh lý nhưng hiệu quả đạt được sẽ khác nhau ở mỗi người vì cơ địa từng người không giống nhau. Bên cạnh đó, việc dùng dược liệu tự nhiên này vẫn có thể gây ra một số tác dụng phụ. Vì thể, trước khi quyết định thực hiện bất cứ bài thuốc nào từ rau cần nên hỏi ý kiến bác sĩ để có lời khuyên hữu ích.