1. Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ là gì?

Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ là tình trạng trẻ gặp khó khăn trong việc hiểu hoặc sử dụng ngôn ngữ một cách bình thường so với độ tuổi của mình. Tình trạng rối loạn ngôn ngữ ở trẻ có thể xuất hiện ở nhiều mức độ khác nhau, từ nhẹ đến nghiêm trọng, và ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng giao tiếp, học tập cũng như các mối quan hệ xã hội của trẻ.

Tình trạng rối loạn ngôn ngữ ở trẻ có thể xuất hiện ở nhiều mức độ khác nhau

Có hai dạng rối loạn ngôn ngữ chính ở trẻ:

1.1. Khó khăn trong hiểu ngôn ngữ (rối loạn ngôn ngữ tiếp nhận):

Rối loạn ngôn ngữ tiếp nhận làm trẻ khó hiểu và xử lý thông tin từ môi trường xung quanh. Những biểu hiện cụ thể của dạng rối loạn này bao gồm:

• Trẻ thường gặp trở ngại khi ghi nhớ và sử dụng các từ ngữ mới trong giao tiếp.
• Trẻ không thể hiểu đầy đủ nội dung khi người khác nói chuyện, thậm chí với các câu đơn giản.
• Những khái niệm như thời gian, vị trí (trước, sau, trên, dưới) hoặc các ý tưởng trừu tượng thường khiến trẻ nhầm lẫn.
• Khi người khác dùng điệu bộ hoặc cử chỉ, trẻ không thể suy luận được ý nghĩa.
• Trẻ gặp khó khăn khi diễn giải thông tin từ văn bản, ảnh hưởng đến kỹ năng đọc hiểu và học tập.
• Khi được hỏi, trẻ có thể không đáp hoặc trả lời sai ý vì không hiểu rõ câu hỏi.
• Trẻ thường lúng túng khi thực hiện các yêu cầu hoặc hướng dẫn, đặc biệt là những yêu cầu gồm nhiều bước.

1.2. Khó khăn trong biểu đạt (rối loạn ngôn ngữ diễn đạt) 

Rối loạn ngôn ngữ diễn đạt làm hạn chế khả năng sử dụng ngôn ngữ của trẻ dù trẻ có thể hiểu những gì mình nghe hoặc nhìn thấy. Các dấu hiệu phổ biến của rối loạn này bao gồm:

• Trẻ không thể diễn đạt rõ ràng cảm xúc của mình, dẫn đến việc khó giao tiếp xã hội.
• Trẻ gặp khó khăn khi diễn đạt những gì mình đang nghĩ hoặc quan sát được.
• Trẻ thường dùng sai từ hoặc không biết cách sử dụng từ ngữ phù hợp.
• Việc kể lại một câu chuyện hoặc chuỗi sự kiện trở nên phức tạp vì trẻ không biết cách liên kết các ý.
• Trẻ không biết cách xây dựng câu hỏi đúng ngữ pháp hoặc phù hợp với ngữ cảnh.
• Trẻ gặp trở ngại trong việc ghi nhớ và trình bày các bài hát, bài thơ quen thuộc.
• Ngay cả khi ngôn ngữ lời nói bị hạn chế, trẻ cũng không sử dụng cử chỉ như một cách thay thế để giao tiếp.
• Trẻ có thể không nhớ hoặc không nói được tên của các đồ vật, con vật quen thuộc.
• Trẻ phát âm sai nhiều từ, khiến người nghe khó hiểu và giảm khả năng giao tiếp.

2. Nguyên nhân gây rối loạn ngôn ngữ ở trẻ

Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

2.1. Yếu tố sinh học

• Di truyền: Nếu trong gia đình có người từng mắc các vấn đề liên quan đến ngôn ngữ hoặc giao tiếp, trẻ có nguy cơ cao gặp phải rối loạn ngôn ngữ.
• Chấn thương não: Các tổn thương ở não, đặc biệt là vùng chịu trách nhiệm về ngôn ngữ, có thể dẫn đến rối loạn ngôn ngữ ở trẻ. Điều này có thể xảy ra do tai nạn, chấn thương hoặc biến chứng trong quá trình sinh nở.

2.2. Yếu tố môi trường

• Thiếu tương tác giao tiếp: Trẻ không nhận được nhiều tương tác ngôn ngữ từ gia đình hoặc người xung quanh dẫn đến chậm phát triển về ngôn ngữ.
• Tiếp xúc với nhiều ngôn ngữ khác nhau: Trẻ học hai ngôn ngữ cùng lúc nhưng không được hướng dẫn phù hợp có thể dẫn đến rối loạn ngôn ngữ.

Trẻ học hai ngôn ngữ cùng lúc nhưng không được hướng dẫn phù hợp có thể dẫn đến rối loạn ngôn ngữ

2.3. Yếu tố tâm lý

• Tự kỷ: Trẻ tự kỷ thường gặp khó khăn trong việc giao tiếp và hiểu ngôn ngữ.
• Các rối loạn tâm thần: Trẻ có thể bị rối loạn lo âu, trầm cảm ảnh hưởng đến khả năng ngôn ngữ.

3. Cách can thiệp và hỗ trợ trẻ bị rối loạn ngôn ngữ

Khi nhận thấy trẻ có các dấu hiệu của rối loạn ngôn ngữ, việc can thiệp sớm là yếu tố then chốt giúp cải thiện khả năng giao tiếp của trẻ. Dưới đây là một số phương pháp hỗ trợ ngôn ngữ hiệu quả cho trẻ:

3.1. Đưa trẻ đến gặp bác sĩ

Việc đầu tiên và quan trọng nhất là đưa trẻ đến các bệnh viện để gặp các chuyên gia về ngôn ngữ trị liệu. Các chuyên gia sẽ đánh giá tình trạng của trẻ và xây dựng kế hoạch can thiệp phù hợp.

Việc đầu tiên và quan trọng nhất khi nghi ngờ trẻ rối loạn ngôn ngữ là đưa trẻ đến gặp bác sĩ

3.2. Liệu pháp ngôn ngữ

Liệu pháp ngôn ngữ là một phương pháp điều trị hiệu quả đối với trẻ bị rối loạn ngôn ngữ. Thông qua các bài tập thực hành, trẻ sẽ được cải thiện khả năng phát âm, tăng vốn từ vựng và học cách sử dụng ngôn ngữ một cách hiệu quả hơn.

3.3. Tăng cường giao tiếp tại nhà

Phụ huynh đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ trẻ tại nhà. Một số cách để tăng cường giao tiếp bao gồm:

• Trò chuyện thường xuyên với trẻ, sử dụng ngôn ngữ đơn giản và rõ ràng.
• Đọc sách cho trẻ nghe mỗi ngày, khuyến khích trẻ đặt câu hỏi hoặc mô tả hình ảnh trong sách.
• Sử dụng các trò chơi tương tác như đoán từ, ghép hình để kích thích khả năng ngôn ngữ của trẻ.

3.4. Điều chỉnh môi trường sống

Hạn chế việc trẻ tiếp xúc quá nhiều với thiết bị điện tử, khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động nhóm để rèn luyện kỹ năng giao tiếp.

3.5. Kiên nhẫn và khích lệ trẻ

Hành trình cải thiện rối loạn ngôn ngữ đòi hỏi sự kiên nhẫn từ phía phụ huynh và người chăm sóc. Đừng quên khích lệ trẻ khi trẻ có tiến bộ, dù nhỏ đến đâu. Điều này sẽ giúp trẻ tự tin hơn trong việc giao tiếp.

Việc can thiệp sớm khi trẻ có các biểu hiện của rối loạn ngôn ngữ không chỉ giúp trẻ cải thiện khả năng ngôn ngữ mà còn hỗ trợ phát triển toàn diện về mặt xã hội, trí tuệ và cảm xúc. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng trẻ được hỗ trợ kịp thời có khả năng hòa nhập tốt hơn với bạn bè và môi trường học tập.

Khi nhận thấy những dấu hiệu bất thường trong khả năng ngôn ngữ của trẻ, bố mẹ đừng ngần ngại liên hệ với Hệ thống Y tế MEDLATEC qua tổng đài 1900 56 56 56 hoặc đặt lịch khám trực tiếp qua ứng dụng My Medlatec để nhận được sự hỗ trợ tốt nhất từ các bác sĩ giỏi chuyên môn