1. Sóng siêu âm là gì?

siêu âm đã trở thành một trong những phương pháp chẩn đoán hình ảnh phổ biến trong nhiều bệnh lý. Sóng siêu âm là một dạng sóng âm thanh có tần số cao hơn ngưỡng nghe của con người, thường lớn hơn 20.000 Hz. Trong y học, loại sóng này được tạo ra bởi đầu dò của máy siêu âm, có khả năng truyền qua các mô trong cơ thể và phản xạ trở lại khi gặp ranh giới giữa các cấu trúc khác nhau. Máy siêu âm sẽ thu nhận tín hiệu phản hồi đó, xử lý và hiển thị thành hình ảnh trực quan trên màn hình.

Sóng siêu âm là một dạng sóng âm thanh có tần số cao, được sử dụng trong chẩn đoán hình ảnh

Dựa vào nguyên lý hoạt động này, sóng siêu âm có thể được ứng dụng trong nhiều kỹ thuật khác nhau như siêu âm 2D, 3D, 4D, siêu âm Doppler mạch máu, siêu âm tim, siêu âm đàn hồi mô hay siêu âm thai.

2. Ứng dụng của sóng siêu âm trong y học

Sóng siêu âm có nhiều ứng dụng quan trọng trong lĩnh vực y học, được chia thành hai nhóm chính: chẩn đoán và điều trị.

2.1. Ứng dụng trong chẩn đoán

• Siêu âm ổ bụng: Giúp đánh giá gan, thận, tụy, lách, bàng quang và các cơ quan khác để phát hiện khối u, sỏi hoặc viêm.
• siêu âm tim: Ghi nhận hình ảnh hoạt động của tim, hỗ trợ chẩn đoán các bệnh lý van tim, suy tim hoặc rối loạn nhịp.
• Siêu âm tuyến giáp và mạch máu: Dùng để phát hiện hẹp, tắc mạch hoặc khối u tuyến giáp.
• Siêu âm sản - phụ khoa: Theo dõi sự phát triển của thai nhi, xác định tuổi thai, vị trí nhau thai, lượng nước ối và phát hiện sớm dị tật thai.

2.2. Ứng dụng trong điều trị và phục hồi

• Siêu âm trị liệu: Sử dụng sóng siêu âm tần số thấp giúp giảm đau, chống viêm, cải thiện lưu thông máu và thúc đẩy lành mô.
• Công nghệ HIFU (High-Intensity Focused Ultrasound): Ứng dụng trong điều trị khối u lành và ác tính (như u xơ tử cung, ung thư gan), giúp tiêu diệt tế bào bệnh mà không cần phẫu thuật xâm lấn.
• Dẫn thuốc bằng siêu âm: Hỗ trợ đưa thuốc thẩm thấu sâu vào mô, tăng hiệu quả điều trị tại chỗ.

Việc sử dụng sóng siêu âm có nhiều ý nghĩa trong chẩn đoán và điều trị bệnh lý

Nhờ những ứng dụng đa dạng và an toàn này, sóng siêu âm đã trở thành công cụ thiết yếu trong y học hiện đại, vừa hỗ trợ chẩn đoán chính xác, vừa mở ra hướng điều trị hiệu quả, ít xâm lấn cho người bệnh.

3. Sóng siêu âm có gây hại cho sức khỏe không?

Khác với tia X hay các dạng bức xạ ion hóa, sóng siêu âm chỉ là dao động cơ học, không gây biến đổi vật chất nên được đánh giá là an toàn cho cơ thể. Khi được sử dụng đúng tần số và cường độ, sóng siêu âm chỉ tác động cơ học nhẹ lên mô, hoàn toàn không gây nóng, không làm tổn thương tế bào hay cơ quan trong cơ thể.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và nhiều hiệp hội siêu âm trên thế giới, siêu âm là phương pháp chẩn đoán hình ảnh an toàn nhất hiện nay. Các thiết bị y tế hiện đại đều được kiểm định chặt chẽ về giới hạn năng lượng, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người được thăm khám và cho cả nhân viên y tế.

Tuy nhiên, vẫn có một số lưu ý người bệnh cần chú tâm khi sử dụng sóng siêu âm:

• Không nên lạm dụng siêu âm, đặc biệt là siêu âm thai với tần suất quá dày chỉ để quan sát hình ảnh.
• Người bệnh nên thực hiện siêu âm theo chỉ định của bác sĩ, tại các cơ sở y tế uy tín có trang thiết bị đạt chuẩn và đội ngũ chuyên môn cao.
• Phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ hoặc người có bệnh lý đặc biệt nên được bác sĩ tư vấn cụ thể về thời điểm và tần suất siêu âm phù hợp.

4. Những trường hợp cần thận trọng khi siêu âm

Dù siêu âm là phương pháp an toàn và không xâm lấn, vẫn có một số trường hợp đặc biệt cần được bác sĩ chuyên khoa xem xét kỹ trước khi thực hiện:

• Phụ nữ mang thai: Siêu âm thai là cần thiết để theo dõi sự phát triển của em bé, nhưng không nên thực hiện quá thường xuyên chỉ vì mục đích lưu giữ hình ảnh hoặc biết giới tính. Nên siêu âm theo lịch hẹn của bác sĩ, thường vào các mốc quan trọng của thai kỳ để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.
• Người mắc bệnh tim mạch hoặc có thiết bị điện tử cấy ghép: Một số loại siêu âm điều trị (như siêu âm cường độ cao - HIFU, siêu âm trị liệu) có thể làm tăng nhẹ nhiệt độ mô. Người có máy tạo nhịp tim, máy khử rung hoặc bệnh tim mạch nặng cần được bác sĩ đánh giá và chỉ định cụ thể trước khi tiến hành.
• Người mới phẫu thuật hoặc có vết thương hở: Siêu âm trị liệu không nên áp dụng trực tiếp lên vùng mới phẫu thuật hoặc vết thương chưa lành. Cần chờ mô hồi phục hoàn toàn hoặc hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng phương pháp này.

Siêu âm thai chỉ nên thực hiện vào các mốc quan trọng, theo chỉ định của bác sĩ

Siêu âm nhìn chung rất an toàn, nhưng người bệnh vẫn nên thực hiện tại cơ sở y tế uy tín, theo đúng chỉ định của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả chẩn đoán và bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Hệ thống Y tế MEDLATEC là địa chỉ uy tín trong lĩnh vực khám và siêu âm an toàn, được trang bị máy móc hiện đại cùng đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm. Quy trình siêu âm được thực hiện đúng chuẩn, đảm bảo kết quả chính xác và an toàn cho người bệnh. Nếu bạn có nhu cầu kiểm tra sức khỏe hoặc siêu âm định kỳ, hãy liên hệ hotline 1900 56 56 56 để được tư vấn và đặt lịch nhanh chóng.