1. Xuất huyết tiêu hóa là gì? 

Xuất huyết tiêu hoá hay còn được gọi là chảy máu tiêu hoá, xảy ra khi máu thoát ra khỏi các mạch máu trong đường tiêu hoá và chảy vào lòng ống tiêu hoá. Tình trạng này có thể gặp ở nhiều vị trí khác nhau như thực quản, dạ dày, tá tràng, ruột non, đại tràng hay trực tràng. Mức độ chảy máu có thể dao động từ nhẹ, thoáng qua cho đến ồ ạt, đột ngột, gây tụt huyết áp và đe doạ tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời. 

Vì vậy, việc nhận biết sớm các dấu hiệu Xuất huyết tiêu hóa và thăm khám kịp thời đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc hạn chế biến chứng và bảo vệ sức khỏe người bệnh.

2. Nguyên nhân gây xuất huyết tiêu hóa

Nguyên nhân gây chảy máu tiêu hoá khá đa dạng. Đối với xuất huyết tiêu hóa trên (từ thực quản, dạ dày, tá tràng), các nguyên nhân thường gặp bao gồm loét dạ dày - tá tràng, giãn tĩnh mạch thực quản, hội chứng Mallory-Weiss, viêm dạ dày nặng. Trong khi đó, xuất huyết tiêu hóa dưới (từ ruột non, đại tràng, trực tràng) thường do polyp, ung thư, viêm loét đại tràng, Crohn, lao ruột. Ngoài ra, việc sử dụng thuốc chống đông, thuốc chống viêm kéo dài, rượu bia, hút thuốc lá cũng là những yếu tố làm tăng nguy cơ chảy máu ở cả hai loại.

• Loét dạ dày - tá tràng: Đây là nguyên nhân thường gặp nhất. Theo đó, khi ổ loét ăn sâu vào thành mạch máu, các mạch bị tổn thương sẽ vỡ ra và gây chảy máu. Tùy mức độ tổn thương, người bệnh có thể chảy máu ít và âm thầm hoặc xuất huyết ồ ạt, đột ngột, cần cấp cứu ngay.
• Viêm thực quản, trào ngược dạ dày - thực quản: Tình trạng acid dịch vị trào ngược thường xuyên sẽ gây kích ứng, bào mòn niêm mạc thực quản. Khi lớp niêm mạc bị viêm loét, mạch máu dễ vỡ ra và dẫn đến chảy máu.
• Giãn tĩnh mạch thực quản: Thường gặp ở bệnh nhân xơ gan. Khi các tĩnh mạch ở thực quản bị giãn quá mức, thành mạch trở nên mỏng manh, dễ vỡ và gây ra tình trạng xuất huyết tiêu hóa nặng, máu có thể chảy ồ ạt và đe dọa tính mạng.
• Polyp hoặc khối u đường tiêu hoá: Các khối u hoặc polyp, dù lành tính hay ác tính, đều có khả năng gây chảy máu do bề mặt dễ bị loét hoặc hoại tử. Mức độ chảy máu có thể âm thầm, kéo dài hoặc xuất hiện đột ngột.
• Bệnh lý khác: Một số bệnh như viêm loét đại tràng, bệnh Crohn, lao ruột, trĩ hoặc nứt kẽ hậu môn cũng có thể gây xuất huyết, mức độ thường từ nhẹ đến trung bình.
• Thuốc và các yếu tố nguy cơ: Việc sử dụng kéo dài thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), thuốc chống đông, kết hợp với thói quen uống nhiều rượu bia, hút thuốc lá, ăn uống thất thường và căng thẳng kéo dài sẽ làm tăng nguy cơ chảy máu tiêu hóa.

Hiểu rõ nguyên nhân gây xuất huyết tiêu hoá là gì sẽ giúp người bệnh chủ động hơn trong việc phòng ngừa và phát hiện sớm tình trạng này. Bởi mỗi nguyên nhân khác nhau sẽ kéo theo mức độ chảy máu và cách điều trị riêng, nếu được nhận diện đúng từ đầu sẽ hạn chế được biến chứng nguy hiểm.

Loét dạ dày - tá tràng là nguyên nhân phổ biến gây xuất huyết tiêu hóa

3. Triệu chứng nhận biết xuất huyết tiêu hóa

Về triệu chứng, người bệnh có thể gặp nhiều biểu hiện khác nhau tùy vị trí và mức độ chảy máu. Một số dấu hiệu thường gặp gồm:

• Nôn máu hoặc chất nôn màu bã cà phê (xuất huyết tiêu hóa trên); đi ngoài phân đen (thường do chảy máu dạ dày - tá tràng); đi ngoài máu đỏ tươi hoặc máu lẫn phân (thường do chảy máu đại tràng, trực tràng).
• Đau bụng: Đặc biệt vùng thượng vị hoặc quanh rốn, có thể kèm cảm giác khó chịu, cồn cào.
• Triệu chứng thiếu máu: Hoa mắt, chóng mặt, mệt mỏi, da xanh xao, nhợt nhạt.
• Dấu hiệu nặng: Hạ huyết áp, nhịp tim nhanh, vã mồ hôi, thậm chí ngất xỉu khi mất máu nhiều.

Trong nhiều trường hợp, xuất huyết tiêu hóa có thể khởi phát âm thầm, chỉ phát hiện qua xét nghiệm máu hoặc nội soi. Vì vậy, khi có các biểu hiện bất thường trên, người bệnh nên thăm khám sớm để tránh biến chứng nguy hiểm.

Người bệnh xuất huyết dạ dày thường bị đau bụng, kèm cảm giác khó chịu

4. Xuất huyết tiêu hóa có nguy hiểm không?

Câu trả lời là có. Xuất huyết tiêu hóa là một trong những tình trạng cấp cứu y khoa nguy hiểm. Mức độ nặng nhẹ tùy thuộc vào vị trí chảy máu, lượng máu mất và thời điểm phát hiện bệnh.

Nếu chảy máu ít, người bệnh có thể chỉ cảm thấy mệt mỏi, hoa mắt, thiếu máu nhẹ. Tuy nhiên, nếu không được chẩn đoán sớm, tình trạng này có thể tái phát nhiều lần và dẫn đến thiếu máu mạn tính.

Trong trường hợp chảy máu nhiều và ồ ạt, người bệnh dễ bị tụt huyết áp, sốc mất máu, đe dọa trực tiếp đến tính mạng. Ngoài ra, xuất huyết tiêu hóa còn là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý nghiêm trọng như loét dạ dày - tá tràng, xơ gan, ung thư đường tiêu hóa.

Vì vậy, việc phát hiện sớm, điều trị kịp thời và kiểm soát nguyên nhân gây chảy máu là yếu tố quyết định để hạn chế rủi ro và bảo vệ tính mạng người bệnh.

5. Cách phòng ngừa xuất huyết tiêu hóa

Ngoài việc hiểu rõ xuất huyết tiêu hoá là gì, người bệnh cũng cần nắm được những biện pháp phòng ngừa để hạn chế nguy cơ tái phát và bảo vệ sức khỏe đường tiêu hóa. Một số cách hữu ích gồm:

• Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn chín, uống sôi, hạn chế thực phẩm cay nóng, đồ nhiều dầu mỡ, rượu bia và chất kích thích.
• Không lạm dụng thuốc: Đặc biệt là nhóm thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) hoặc thuốc chống đông, chỉ sử dụng theo chỉ định của bác sĩ.
• Kiểm soát bệnh lý nền: Điều trị triệt để loét dạ dày - tá tràng, bệnh gan, viêm thực quản… để ngăn ngừa biến chứng xuất huyết.
• Duy trì lối sống khoa học: Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, ngủ đủ giấc, giảm căng thẳng.
• Khám sức khỏe định kỳ: Nội soi hoặc kiểm tra đường tiêu hóa khi có triệu chứng bất thường để phát hiện sớm tổn thương.

Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh giúp phòng ngừa xuất huyết tiêu hóa hiệu quả

Bài viết trên đây đã giúp giải đáp chi tiết câu hỏi “xuất huyết tiêu hoá là gì”, đồng thời cung cấp thông tin về nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa hiệu quả. Việc chủ động nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường và thăm khám kịp thời sẽ giúp người bệnh giảm thiểu biến chứng, bảo vệ sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc liên quan, hoặc nhu cầu thăm khám sức khỏe hệ tiêu hoá, có thể liên hệ Tổng đài MEDLATEC 1900 56 56 56 để được giải đáp nhanh chóng và đặt lịch thăm khám cùng bác sĩ chuyên khoa.