Xuất hiện gai đen vùng cổ gáy là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý tiểu đường type 2. Ảnh minh họa 

Vừa qua, Phòng khám Đa khoa MEDLATEC Vĩnh Phúc (Phú Thọ) tiếp nhận anh T.V.Đ (28 tuổi), đến khám do mệt mỏi, tiểu nhiều.  

Qua thăm khám và khai thác bệnh sử, bác sĩ ghi nhận bệnh nhân có thể trạng béo phì (BMI = 30), xuất hiện dấu gai đen vùng cổ gáy – dấu hiệu gợi ý tình trạng đề kháng insulin. 

Anh Đ. được chỉ định thực hiện các xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh để đánh giá toàn diện tình trạng sức khỏe. 

Kết quả xét nghiệm ghi nhận:  

• Glucose: 10,84 mmol/L (bình thường 3,9 – 5,6 mmol/L); 
• HbA1c: 13,78% (bình thường: <5,7%); 
• Cholesterol: 4,9 mmol/L (2,6 – 5.2 mmol/L); 
• LDL-C (Cholesterol xấu): 2,8 mmol/L (bình thường < 3,4 mmol/L); 
• Triglycerid: 3,12 mmol/L (bình thường 0 – 1,70 mmol/L). 

Dựa vào kết quả trên, anh Đ. được chẩn đoán mắc đái tháo đường type 2, rối loạn chuyển hoá Lipid. 

Bệnh nhân được kê đơn điều trị ngoại trú, đồng thời tư vấn điều chỉnh chế độ ăn uống, luyện tập thể dục để kiểm soát cân nặng và cải thiện khả năng đáp ứng insulin. 

Sau 2 tháng theo dõi định kỳ và điều chỉnh thuốc theo diễn tiến thực tế, chỉ số đường huyết của anh Đ. được kiểm soát tốt, HbA1c giảm còn 6,71%. 

Vì sao đái tháo đường tuýp 2 khởi phát ở người trẻ nguy hiểm hơn người trưởng thành? 

BSCKI. Dương Thị Phương Thúy - Phó Giám đốc chuyên môn Phòng khám Đa khoa MEDLATEC Vĩnh Phúc 

Theo BSCKI. Dương Thị Phương Thúy - Phó Giám đốc chuyên môn Phòng khám Đa khoa MEDLATEC Vĩnh Phúc, đái tháo đường tuýp 2 ở người trẻ (Y-T2DM) là tình trạng rối loạn chuyển hóa glucose mạn tính, đặc trưng bởi sự đề kháng insulin kết hợp với sự suy giảm chức năng tế bào beta tuyến tụy, dẫn đến tăng glucose máu. 

Bệnh thường khởi phát trước tuổi 25, đôi khi được mở rộng đến trước tuổi 40. Bệnh có đặc điểm lâm sàng và sinh lý bệnh tương tự như đái tháo đường tuýp 2 ở người trưởng thành (T2DM), nhưng thường tiến triển nhanh hơn và có nhiều biến chứng hơn. 

Y-T2DM khởi phát sớm dẫn đến tỷ lệ biến chứng cao hơn và thời gian xuất hiện biến chứng sớm hơn so với T2DM khởi phát muộn ở người trưởng thành. 

Thử nghiệm TODAY2 (nghiên cứu theo dõi quy mô lớn kéo dài 15 năm, nhằm đánh giá hậu quả lâu dài của bệnh tiểu đường tuýp 2 ở thanh thiếu niên) cho thấy, 60% người tham gia (trung bình 26 tuổi) có ít nhất một biến chứng và gần 33% có hai hoặc nhiều biến chứng, trong đó: 

• Gần 55% có bằng chứng bệnh thận (microalbumin niệu/albumin niệu). Tỉ lệ này cao hơn đáng kể so với T2DM khởi phát muộn;
• Khoảng 51% có bằng chứng bệnh võng mạc;
• Khoảng 32% có bằng chứng bệnh thần kinh;
• Y-T2DM có nguy cơ mắc nhồi máu cơ tim (Myocardial Infarction - MI) gấp 14 lần so với nhóm đối chứng cùng tuổi. Người trưởng thành mắc T2DM có nguy cơ MI chỉ gấp dưới 4 lần so với nhóm đối chứng;
• Tỉ lệ bệnh thận, bệnh võng mạc và bệnh thần kinh ở Y-T2DM có thể xuất hiện sau chỉ khoảng 5-10 năm sau chẩn đoán. Các biến chứng này thường xuất hiện sau 10-20 năm ở T2DM khởi phát muộn. 

Biến chứng nguy hiểm của đái tháo đường tuýp 2 ở người trẻ 

Bác sĩ Thúy cho hay, đái tháo đường tuýp 2 có thể âm thầm và ít rầm rộ hơn so với đái tháo đường tuýp 1. Một số bệnh nhân có thể không có triệu chứng gì trong giai đoạn đầu và chỉ được phát hiện khi khám sức khỏe định kỳ hoặc xét nghiệm. Các triệu chứng thường gặp là:  

• Tam nhiều điển hình: tiểu nhiều, uống nhiều, ăn nhiều nhưng sụt cân không rõ nguyên nhân (đây là dấu hiệu gợi ý, nhưng không phải luôn xuất hiện); 
• Mệt mỏi, uể oải; 
• Nhiễm trùng da hoặc nấm tái đi tái lại (đặc biệt là nấm sinh dục); 
• Dấu hiệu đề kháng insulin: Gai đen (da dày, sẫm màu và nhung hóa tại các nếp gấp ở cổ, nách, bẹn);
• Thừa cân, béo phì. 

Bệnh gây ra nhiều biến chứng nặng nề như: mù lòa, suy thận, cắt cụt chi, tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim,…  

Do vậy, việc phát hiện sớm bệnh đái tháo đường để có biện pháp điều trị kịp thời là rất quan trọng nhằm phòng chống các biến chứng nguy hiểm của bệnh.  

Bác sĩ Thúy cho hay, các tổ chức chuyên môn lớn như Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA) và Hiệp hội Nội tiết Nhi khoa (PES) đã thiết lập các tiêu chí rõ ràng cho việc tầm soát. Mục tiêu là xác định những cá nhân có nguy cơ cao nhưng chưa có triệu chứng để can thiệp kịp thời. 

Đối tượng cần tầm soát là trẻ em và thanh thiếu niên thừa cân hoặc béo phì (BMI > bách phân vị thứ 85 theo tuổi và giới tính, hoặc BMI > 25 kg/m²), có ít nhất một yếu tố nguy cơ chuyển hóa hoặc tim mạch kèm theo, bao gồm: 

• Tiền sử gia đình, đái tháo đường tuýp 2 ở người thân cấp 1 hoặc cấp 2 (cha mẹ, anh chị em, ông bà, cô chú). 
• Dân tộc/Chủng tộc, thuộc các nhóm có tỷ lệ mắc cao (ví dụ: người Mỹ bản địa, người Mỹ gốc Phi, người Mỹ gốc Tây Ban Nha/Latinh, người châu Á/đảo Thái Bình Dương). 
• Dấu hiệu kháng Insulin, bệnh gai đen, buồng trứng đa nang, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, trẻ nhỏ có cân nặng sơ sinh > 4kg hoặc mẹ bị đái tháo đường thai kỳ.