1. Cây đuôi chuột có hình dáng, màu sắc và nguồn gốc như thế nào?

Cây đuôi chuột còn có nhiều tên gọi khác nhau, ví dụ như cỏ đuôi lươn, bôn bôn, hải tiên, điềm thông, đũa bếp, mạch lạc, giả mã tiên,... thuộc họ cỏ roi ngựa. Đây là loài thân thảo màu lục tím, sống lâu năm với độ cao trung bình là khoảng 2m. Phiến lá cây dài khoảng 3 - 8cm và rộng từ 2 - 4cm, lá mọc đối xứng, rìa lá có răng cưa. Hoa của cây có màu xanh tím và mọc theo cụm dài từ 20 - 40cm. Quả dạng nang dài 4 - 5mm. Tháng 4, tháng 6 hàng năm là khoảng thời gian hoa cây đuôi chuột nở rộ.

Hoa của cây đuôi chuột

Châu Mỹ là quê hương của cây đuôi chuột, sau đó nó di thực sang các vùng đất khác, trong đó có Việt Nam. Ở nước ta nó mọc ở nhiều bãi hoang, ruộng đồng và bờ bụi ven đường. Cây đuôi chuột sau khi được thu hoạch về chỉ cần chọn lọc lựa bỏ những lá úa hỏng, rửa sạch sẽ và chia nhỏ đem đi phơi khô là có thể dùng được. Dược liệu nên được bảo quản ở nơi thoáng mát, khô ráo tránh ẩm mốc và ánh nắng trực tiếp.

2. Công năng điều trị bách bệnh ít ai ngờ tới của cây đuôi chuột

Thân cây đuôi chuột chứa chất glycoside, lá và thân chứa amphetamine và dopamine, còn rễ cây lại rất giàu axit chlorogenic và tanin. Trong Đông y cây đuôi chuột được mô tả là có tính hàn, bị đắng the the, tác dụng giải độc, lợi thiểu, thanh nhiệt nên rất tốt cho việc chữa mụn nhọt, viêm thận, tiêu chảy, thấp khớp,... Cụ thể:

• Người Ấn Độ thường dùng cây đuôi chuột để chữa bệnh đục thủy tinh thể, bệnh hoa liễu, mụn nhọt lở loét,...;

• Người Brazil dùng cây này để hạ sốt, chữa bệnh lỵ, loét da có mủ;

• Người Trung Quốc ứng dụng cây đuôi chuột chữa viêm họng, bạch đới, sỏi tiết niệu, rắn cắn, nhiễm khuẩn đường tiết niệu,...

Theo nghiên cứu của Y học hiện đại:

• Thân và lá cây đuôi chuột tươi có thể chiết xuất ra cao Ethanol giúp giãn mạch, phòng ngừa hiện tượng co thắt, nhờ đó mà lưu lượng máu tới tim được cải thiện, tránh nguy cơ đau thắt ngực, khó thở và mệt mỏi;

• Lá cây tiết ra cao Ethyl acetat giúp ức chế khả năng hoạt động của ấu trùng ve, hạn chế sự sinh sôi và phát triển của bọ gậy muỗi;

• Tinh dầu từ lá của cây đuôi chuột tươi giúp duy trì độ ổn định của đường huyết, hạ huyết áp rất tốt cho người bị tiểu đường và bệnh tim mạch;

• Nhờ các hoạt chất như tanin, saponin, flavonoid nên cây đuôi chuột có tác dụng ngừa viêm và nhiễm trùng, ngăn ngừa nguy cơ nhiễm khuẩn chéo và tình trạng viêm cấp tính, mạn tính;

• Công dụng khác: giúp an thần, giảm đau, chữa tiêu chảy, làm lành vết thương, thải độc gan, hạn men gan, chữa các bệnh thấp khớp, cảm lạnh, ho, viêm hầu, viêm kết mạc cấp,...

Nếu bạn bị ho hoặc cảm lạnh hãy nhớ tới tác dụng của cây đuôi chuột

3. Cây đuôi chuột và những bài thuốc chữa bệnh hiệu quả

Người ta khai thác công dụng của cây đuôi chuột qua những bài thuốc sau:

• Chữa mụn nhọt, viêm da: chuẩn bị 60g ngưu tất, 60g bọ mắm, 90g cây đuôi chuột. Làm sạch nguyên liệu, giã nát và đắp lên vùng da có mụn viêm;

• Chữa khí hư, bạch đới: chuẩn bị 40g rễ cây đuôi chuột, 20g bạc thau, 20g bạch đồng nữ đem rửa sạch, sắc với 700ml nước đun cho tới khi còn 300ml, lọc lấy nước uống 2 - 3 lần/ngày;

• Chữa viêm hầu họng: dùng cây đuôi chuột tươi, rửa sạch rồi ngâm với nước muối. Sau đó để ráo nước rồi giã nát ngậm trong họng (có thể thêm đường cho dễ sử dụng);

• Điều trị chứng tê bì chân tay, đau mỏi khớp, thấp khớp: chuẩn bị 40g cây đuôi chuột, 10g thương nhĩ tử, 10g dây đau xương, 10 hạt gấc mang sửa sạch, đun hỗn hợp uống 1 thang/ngày. Nếu bạn bị sưng khớp nên kết hợp thêm với bài thuốc đắp lá cây đuôi chuột (giã nát lá cây rồi xào nóng, để ấm chườm lên chỗ khớp bị đau;

Cây đuôi chuột có tác dụng điều trị các nốt mụn viêm

• Chữa bệnh sốt rét: rửa sạch lá cây đuổi chuột với nước muối, đem đun cùng nước uống mỗi ngày;

• Trị giun sán ở trẻ nhỏ: rửa sạch rễ cây đuôi chuột sau đó ép lấy nước cho trẻ uống;

• Chữa chứng vàng da, sốt, nước tiểu vàng do bệnh gan: dùng hỗn hợp 40g rau má, 40g cây đuôi chuột, 40g rau diếp cá, 40g cây chó đẻ sắc với nước dùng hàng ngày;

• Điều trị bầm tím, đau nhức do chấn thương: chuẩn bị cây cứt lợn cùng cây đuôi chuột rửa sạch sẽ, giã nát hỗn hợp và đắp lên vùng bị đau, dùng băng gạc cố định và nên thay 1 lần/ngày;

• Chữa viêm đường tiết niệu: 10g kim ngân hoa, 30g cây bòng bong, 40g cỏ đuôi chuột, 30g mã đề sắc lấy nước uống cho tới khi tình trạng bệnh được cải thiện;

• Trị tiêu chảy và ho: dùng 20 - 30g cây đuôi chuột dã phơi khô, đun cùng 1 lít nước trong lửa nhỏ đến khi còn 500ml thì tắt bếp để nguội, uống hết trong ngày chia thành nhiều lần;

• Dùng cho phụ nữ mới sảy thai và chữa bệnh lậu: rễ cỏ đuôi chuột rửa sạch sắc cùng nước uống ngày 1 thang.

Tất cả những bài thuốc trên chỉ mang tính chất tham khảo. Nếu bạn muốn sử dụng thì vẫn nên tham vấn thêm ý kiến của bác sĩ Đông y.

4. Dùng cây đuôi chuột cần chú ý điều gì?

Cây đuôi chuột ngoài việc là một dược liệu có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe nhưng cũng tồn tại một số tác dụng phụ nên người bệnh cần hết sức cẩn trọng khi dùng:

• Do có tính hàn nên đặc biệt lưu ý khi sử dụng trong thời gian dài, nhất là những người thể trạng hư hàn;

• Không dùng cho người đường huyết thấp, huyết áp thấp, phụ nữ có thai và đang cho con bú, trẻ sơ sinh;

• Nếu trong quá trình sử dụng gặp phải các hiện tượng bất thường như mẩn đỏ, nổi mề đay, buồn nôn,.. thì nên ngừng dùng thuốc và đi khám để tìm ra nguyên nhân.

Tóm lại, cây đuôi chuột thuộc nhóm thực vật có dược tính cao, đem lại nhiều giá trị trong y học. Tốt nhất trước khi dùng cây đuôi chuột bạn nên tham khảo ý kiến người có chuyên môn về liều lượng, cách dùng, tác dụng đối với loại bệnh lý mà mình đang gặp phải để tối ưu hiệu quả điều trị, đồng thời tránh các rủi ro không mong muốn.