1. Trào ngược dạ dày là gì?

Trào ngược dạ dày thực quản là hiện tượng một phần thức ăn cũng như dịch trong dạ dày trào ngược lên thực quản (cơ quan nối miệng với dạ dày). Dạ dày tiết ra dịch vị, những chất có tính axit giúp tiêu hóa thức ăn, tuy nhiên, thành của thực quản không được thiết kế để chống lại tính axit của các chất trong dạ dày. Do đó, trào ngược gây viêm thực quản, dẫn đến cảm giác nóng rát và khó chịu, về lâu dài gây tổn thương thực quản.

Lưu ý rằng mức trào ngược thấp là bình thường và không gây hậu quả

2. Nguyên nhân gây bệnh trào ngược dạ dày

Ở hầu hết những người mắc bệnh này, trào ngược là do cơ vòng thực quản dưới bị trục trặc. Cơ vòng này là một vòng cơ nằm ở giữa của thực quản và dạ dày. Thông thường, nó đóng mở nhịp nhàng, ngăn không cho các chất trong dạ dày trào lên thực quản, chỉ mở ra để thức ăn được tiêu hóa đi qua và hoạt động như một van bảo vệ.

Trong trường hợp trào ngược, cơ vòng mở ra không đúng thời điểm và cho phép dịch vị trào lên từ dạ dày. Những người bị trào ngược thường bị trào ngược axit sau bữa ăn hoặc trong đêm. Hiện tượng nôn trớ này rất phổ biến ở trẻ sơ sinh do cơ vòng của trẻ chưa trưởng thành. Nôn trớ rất phổ biến ở trẻ sơ sinh, nhưng không phải lúc nào cũng do bệnh trào ngược dạ dày thực quản gây ra.

Hiện tượng nôn trớ ở trẻ sơ sinh

Trào ngược dạ dày thực quản cũng có thể liên quan đến thoát vị hoành. Tuy nhiên, thoát vị hoành và trào ngược dạ dày thực quản không đồng nghĩa với nhau và thoát vị hoành không phải lúc nào cũng đi kèm với trào ngược.

Những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh là:

• Những người bị thoát vị hoành.

• Phụ nữ mang thai, trong những tháng cuối của thai kỳ. Thai nhi tạo thêm áp lực lên dạ dày, trào ngược trong trường hợp này chỉ là tạm thời.

• Người béo phì hoặc thừa cân.

• Người từ 50 tuổi trở lên, cơ thắt thực quản kém hiệu quả hơn, có thể gây trào ngược dạ dày thực quản.

• Bị xơ cứng bì.

• Người tập chạy hoặc thợ lặn thường bị trào ngược khi vận động.

• Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày thực quản.

3. Dấu hiệu của trào ngược dạ dày

Dấu hiệu của trào ngược dạ dày chính xuất hiện sau bữa ăn hoặc khi nằm: cảm giác bỏng rát sau xương ức, có vị đắng trong miệng. Trào ngược cũng có thể dẫn đến các triệu chứng ít gặp hơn và phổ biến như:

• Khàn giọng, đặc biệt là vào buổi sáng.

• Đau họng mạn tính, ho nhiều xảy ra vào ban đêm và không liên quan đến dị ứng.

• Ho mạn tính hoặc nấc cụt thường xuyên.

• Buồn nôn.

• Hôi miệng dai dẳng.

• Các vấn đề về răng (mất men răng).

Ở trẻ sơ sinh, dấu hiệu của trào ngược dạ dày là:

• Trào ngược và/hoặc nôn quá nhiều.

• Đau, bỏ ăn uống, quấy khóc.

• Chậm lớn và thiếu máu trong trường hợp nghiêm trọng.

• Các đợt ngưng thở (hiếm gặp).

Các dấu hiệu của trào ngược dạ dày đáng báo động

Các triệu chứng đáng báo động cần đến gặp bác sĩ ngay lập tức, vì chúng có thể là dấu hiệu của một biến chứng hoặc bệnh khác:

• Khó nuốt, đau khi nuốt.

• Ho, thở khò khè.

• Đau bụng.

• Sụt cân bất thường.

• Xuất hiện máu trong đờm, hoặc máu trong nôn hoặc trong phân.

• Không cải thiện các triệu chứng mặc dù đã điều trị y tế trong 4 đến 8 tuần.

• Thiếu máu (trường hợp mất máu nặng).

4. Những biến chứng có thể xảy ra

Tiếp xúc kéo dài của thực quản với các chất có tính axit trong dạ dày có thể gây ra:

• Viêm thực quản, với các tổn thương ít nhiều của thực quản gây ra các vết loét trên thành thực quản, được phân loại theo 4 giai đoạn, theo số lượng, độ sâu và mức độ ảnh hưởng.

Tình trạng viêm hoặc loét thực quản có thể gây chảy máu

• Thu hẹp đường kính của thực quản (hẹp dạ dày), gây khó nuốt và đau khi nuốt.

• Barrett thực quản - đây là sự thay thế các tế bào trong niêm mạc thực quản bằng các tế bào thường phát triển trong ruột. Sự thay thế này là do các cuộc tấn công lặp đi lặp lại của axit dạ dày vào thực quản. Không đi kèm với bất kỳ triệu chứng cụ thể nào, nhưng có thể được phát hiện bằng nội soi. Barrett thực quản dẫn đến nguy cơ bị viêm loét và ung thư thực quản.

Trào ngược dạ dày thực quản cũng có thể dẫn đến các biến chứng khác như ho mãn tính, khàn giọng, co thắt thanh quản, ung thư thực quản hoặc thanh quản trong trường hợp trào ngược không được kiểm soát.

Khi nào cần khám bệnh trào ngược dạ dày?

Trong mỗi tình huống dưới đây, nên tham khảo ý kiến ​​​​bác sĩ:

• Cảm giác bỏng rát và trào ngược axit vài lần một tuần.

• Triệu chứng trào ngược làm rối loạn giấc ngủ.

• Các triệu chứng trào ngược trở lại nhanh chóng khi ngừng thuốc kháng axit.

Điều trị trào ngược dạ dày thực quản bằng thuốc là chủ yếu, điều trị phẫu thuật chỉ được xem xét sau khi điều trị nội khoa thất bại. Phương pháp phẫu thuật giúp chữa trị những bất thường về mặt giải phẫu gây ra chứng trào ngược dạ dày thực quản bằng cách tạo ra một tổ hợp chống trào ngược.

5. Làm thế nào để ngăn ngừa và cải thiện trào ngược dạ dày thực quản?

Hút thuốc và béo phì được xem là những nguyên nhân chính gây ra trào ngược. Do đó, không hút thuốc và duy trì cân nặng khỏe mạnh là một trong những biện pháp phòng ngừa bệnh.

Giảm cân giúp giảm áp lực do trọng lượng dư thừa gây ra lên dạ dày

Cố gắng tìm hiểu những thói quen sinh hoạt nào giúp giảm bớt các triệu chứng và thảo luận với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng. Những thói quen này có thể thay đổi từ người này sang người khác.

Không có nghiên cứu nào chỉ ra rõ ràng mối liên hệ giữa thức ăn và tình trạng trào ngược trở nên nặng hơn. Tuy nhiên, những người bị trào ngược thường thấy rằng một số loại thực phẩm làm cho các triệu chứng của họ trở nên tồi tệ hơn, bao gồm cà phê, sô cô la, thức ăn béo hoặc cay, đồ uống có ga, trái cây họ cam quýt, cà chua,... Vì thế, tránh những thực phẩm này có thể giúp giảm trào ngược.

Hạn chế các bữa ăn nhiều chất béo, đạm và ăn quá nhiều. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng các bữa ăn nhiều chất béo làm trầm trọng thêm tình trạng trào ngược. Hãy ưu tiên các bữa ăn nhẹ nhưng thường xuyên hơn để tạo điều kiện cho dạ dày "làm rỗng" và tránh trào ngược axit.

Chia nhỏ bữa ăn, dành thời gian để ăn từ 20 đến 30 phút trong tư thế ngồi thoải mái, nhai kỹ thức ăn để giúp dạ dày không bị quá tải. Tránh nằm xuống sau khi ăn (đợi từ hai đến ba giờ).

Đối với những người hút thuốc, hãy bỏ thuốc lá. Bởi vì thuốc lá làm chậm quá trình chữa lành các tổn thương ở thực quản và làm suy yếu hoạt động của cơ vòng.

Giảm tiêu thụ rượu hoặc các đồ uống có cồn, vì rượu và các đồ uống có cồn làm tăng tiết axit trong dạ dày và làm trầm trọng thêm tình trạng trào ngược. Đặc biệt, không uống rượu khi bụng đói.

Thư giãn: căng thẳng làm co cơ, bao gồm cả cơ bụng, hãy thử các phương pháp thư giãn khác nhau để giải phóng căng thẳng thần kinh.

Một số loại thuốc có thể gây ra các triệu chứng trào ngược hoặc gây kích ứng thực quản: axit acetylsalicylic (aspirin) và các thuốc chống viêm không steroid khác (ibuprofen), thuốc trị loãng xương (Fosamax®, canxi), thuốc kháng sinh, liệu pháp hormone cho thời kỳ mãn kinh, một số loại thuốc ngủ… Các chất bổ sung (sắt, kali) và thảo mộc cũng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng. Vì vậy cần tham khảo ý kiến ​​​​bác sĩ trước khi dùng những loại thuốc này.

Trên đây là những thông tin hữu ích về trào ngược dạ dày, dấu hiệu của trào ngược dạ dày và những biện pháp giúp ngăn ngừa và cải thiện tình trạng này. Nếu bạn nhận thấy những biểu hiện sức khỏe bất thường nêu trên, hãy đến chuyên khoa Tiêu hóa tại các Bệnh viện, Phòng khám thuộc Hệ thống Y tế MEDLATEC để được các bác sĩ thăm khám và điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm. Ngoài ra, bạn có thể gọi đến số tổng đài của MEDLATEC theo số 1900 56 56 56 để được tư vấn và giải đáp các thắc mắc.